Karayipler'in timsahı Küba

Küba’nın batı ucundaki Viñales del Rio ile güneydoğu ucundaki Guantanamo arasındaki mesafe 1250 km. Adayı boydan boya gezmek, Küba’nın tarihi ve bugünüyle kucaklaşmak demek. Yemyeşil bir doğa eşliğinde yol boyunca devrimin varlığını kanıtlayan yol panolarının yarattığı heyecan da çabası. Yaklaşık 3000 km yol aldığımız Küba’da, engin çayırlarda serbestçe otlayan binlerce büyük ve küçükbaş hayvan, havada uçuşan ve başı tıpkı bir hindiye benzeyen Küba’nın ünlü “hindi akbabası” ve su kuşları bizi yalnız bırakmıyor. Ağaçların arasından atlarının üzerinde yola çıkıveren Kübalılar atları ve doğayla öylesine bütünleşmişler ki sanki bir film platosundayız. Eski uzun burunlu, sarı Amerikan otobüsleriyle okuldan dönen tertemiz üniformalı öğrenciler neşe içinde koşa oynaya evlerine dağılıyor. Neredeyse her evin vazgeçilmez mobilyası olan sallanan koltuklar, köy evlerinin de verandalarında. Kim bilir belki de günün yorgunluğunu çıkarmak ve dinlenmek için iyi bir yöntem. Kamyondan bozma otobüsler, üstü açık otobüsler, üstü kapatılarak yolcu taşımakta kullanılan römorklar, faytonlar, at arabaları, üç tekerli araçlar ve tabii bisikletler yıkıcı bir ambargo altında yaşayan Kübalıların yaratıcılığının somut örnekleri. Kısacası Küba’yı yollarda özümsemek büyük keyif.

KÜBALI OLMAK

Kübalılar “Kübalı” olmakla gurur duyuyor. Küba bayrakları her yerde. Ancak Laos, Vietnam, Kamboçya, Çin gibi ülkelerin aksine Küba’da neredeyse hiç kızıl bayrak göremedik. Küba bayrağındaki kırmızı üçgen hem insanın özgürlük, eşitlik ve kardeşlik hakkını hem de vatanseverlerin döktükleri kanları simgeliyor. Üçgenin içindeki beyaz yıldız Küba halkının mutlak özgürlüğünü ve bağımsızlığını, bayraktaki üç mavi şerit adanın batı, orta ve doğusunu vurguluyor, iki beyaz şerit ise güçlü bağımsızlığın simgesi.

Sömürgeci İspanyollar tarafından yerlileri yok edilen Küba bir sömürge toplumu olarak ırk ve sınıf temelinde gelişmiş. İspanya’dan gelen beyazlar ile adada doğan beyazlar arasında, büyük toprak sahipleriyle İspanyol elit arasında, adadaki özgür karalar ile köleler arasında sürekli hoşnutsuzluklar yaşanmış. İspanya krallığı 1850 yıllarında Küba’nın “Afrikalılaşmasından” endişe duyarak Küba’ya göçü teşvik ederken farkında olmadan Avrupa’yı sarsan 1848 devrimlerinin milliyetçilik, sosyalizm, anarşizm gibi ideolojilerini de Küba’ya göndermiş. Kısa sürede adada yayılan yeni fikir akımları, İspanyol sömürgeciliği altında inleyen Küba’nın kendi milli kimliğini oluşturmasını sağlamış. Güçlü bir birikime ve enternasyonalist köklere dayanan Küba devrimi, öncelikle ırk ayırımını reddederek eşit haklara sahip siyahlar, melezler ve beyazlardan oluşan karma bir toplum inşa etmiş. Bu yönüyle “Avrupalı” olmayan Küba devrimi bakışlarını Asya ve Afrika’ya çevirmiş.

KÜBA VATANDAŞLARINA SAHİP ÇIKAN BİR DEVLET

Küba’yı gezmeye gidip oradaki yoksulluktan bahsedenlere rastlamışsınızdır. Yoksulluk çeşitli tanımları olan bir kavram. Eğer UNESCO’nun kullandığı “mutlak yoksulluk” tanımından yola çıkarsak, yoksulluk ev kirası, yiyecek, içecek, giyecek, ilaç, yakacak gibi zorunlu ihtiyaçları karşılayamama durumu. Peki Küba’daki durum nedir? Küba’da herkesin evi var. Evlerin bir kısmı bakımsız dahi olsa kimse sokakta yatmak zorunda değil! Evlerin akan suyu ve elektriği var. Küba devleti 1960 yılından bu yana her ay vatandaşlarına gıda ihtiyaçları için bir karne dağıtıyor. Bu karneler ile “Bodega” denilen marketlerden pirinç, tuz, şeker, yumurta, yağ, un, fasulye, ekmek, süt, et gibi temel gıda maddeleri piyasa fiyatlarının çok altında fiyatlarla alınıyor. Küba devleti 7 yaşına kadar her çocuğa günde 1 litre süt, 7-14 yaşındakilere de yoğurt veriyor. Çocuk bezi dahil çocukların her türlü ihtiyacı karşılanıyor.

Daha önceki yıllarda çocuklara diş macunu, oyuncak, giyim eşyaları da dağıtılıyormuş. Çocuklar Küba’nın kıymetlileri ve hiç sokak çocuğu yok! Akşam saatlerinde Trinidad sokaklarında gezerken eski ve oldukça bakımsız büyük bir binanın önünden geçerken çocuk gülüşmeleri duyunca sessizce kapıyı aralayarak başımı uzattım. Orta yaşlı bir öğretmenin gençlere matematik eğitimi verdiğini gördüm. Okul sonrası ve tamamen gönüllü olarak. Belli ki eğlenerek öğreniyorlar. Bayamo’da çocuklar için belediye binasında müzik ve dans dersi verildiğini gördük. Çocuklar coşkuyla derslere katılıyordu. Ülkede herkes için sağlık ve eğitim hizmetleri ücretsiz. Sanat ve müzik anayasal hak sayıldığı için tiyatrolar, konserler ya parasız ya da çok düşük bir bedelle izlenebiliyor. Hatta Havana’da Devrim Müzesi’nin bazı salonları halk eğitimi çerçevesinde müzik ve dans kursları için kullanılmaktaydı. Gördük! Üniversiteyi bitiren öğrencilere devlet,her zaman en iyi işi veremese deiş vermekle yükümlü! Ama kimse ille de bu işi kabul etmek zorunda değil, o durumda da kendi başının çaresine bakıyor.

Sıkça tartışılan ve batılı ülkelerle karşılaştırılan konulardan biri de Küba’da çalışanların aldığı maaşlar. Öğretmenlerin 20 dolar, doktorların 30 dolar alması yoksulluk gibi anlatılıyor. Evet, günümüzdeki “Batılı” anlayışlarla çok az. Ama çalışanlar eğer geçinebileceği kadar para kazanıyorsa, kendisi ve ailesi için gelecek kaygısı duymasına gerek kalmıyorsa, kendisine çok daha fazla boş zamanı kalıyorsa, sanat ve müzik faaliyetlerinden ücretsiz faydalanabiliyorsa daha ne istenebilir ki? Ayrıca Kübalı doktorlar çok başarılı olmalılar ki tüm dünyadan örneğin kanser hastaları tedavi olmak için Küba’ya gitmek istiyor. Biz Küba’da yıllardır içlerini kurutan ambargo ve kısıtlamalara rağmenhep güler yüzlü, mutlu, yardımsever insanlar ile karşılaştık. Stressiz, rahat hatta yavaş bir yaşam gördük, kimsenin acelesi yok gibiydi!

Kısacası Küba kapitalist sistemin şartlarına göre değerlendirilmemeli. Sorunların bilincinde, çözüm için çabalayan son derece bilinçli anti-emperyalist insanlarla konuştuk. Keşke sosyalizm tüm sorunlarını çözebilmiş olsa. Küba ekonomisi eskiden, ABD ambargosuna rağmen Sovyetler Birliği’nin piyasa değerinin üzerinde aldığı şeker ve dayanışmacı sosyalist ekonomi sayesinde çok daha iyiymiş ama Sovyet sisteminin çökmesiyle birlikte ambargonun çok olumsuz etkileri olmuş. Sosyal yardımlarda bazı kısıtlamalar yapılmış.

Unutulmaması gereken ABD’nin başını çektiği ve sosyalizme düşman kapitalist bir sistemin varlığı. Somutlaştırırsak Küba’daki rejimi yıkmak amacıyla CIA, Fidel Castro’ya tam 600 kez suikast düzenlemiş. Küba’yı işgal etmek üzere bir operasyon yapmış. 1959’dan itibaren giderek sertleştirilen ve doğrudan halkı etkileyen bir şekilde ambargo uyguluyor.

Emperyalist güçler şimdi turizm sektörü üzerinden Küba’yı yeniden ele geçirmek üzere hamle yapmış durumda. Tarihi meydanlardaki mağazaları birbiri ardına dolduran dünya markalarının ürünlerinin fiyatları çok yüksek. Turizm tıpkı devrim öncesi Küba’da olduğu gibi hem en fazla gelir sağlayan hem de en fazla yıkım yaratan sektör. Şimdilik Küba devleti turizm gelirlerine muhtaç. Umarız Karayiplerin timsahı pusudadır, emperyalizmin tuzağına bir kez daha düşmez. Umarız ulusal gururu yüksek Küba halkı “bağımsızlığımızdan ödün vereceğimize, imkanlarımız ölçüsünde yaşarız” demeye devam eder.