Kösedere'nin son yüz yazmacısı

İzmir’in Karaburun ilçesine yolunuz düşerse, Kösedere Köyü’nde ‘yüz yazmacısı’ Şerife Zorlu ile mutlaka tanışın. Geleneksel sanatımızın bölgedeki son temsilcisi ablamız, kına gecelerinde gelinlerin yüzlerine süsleme yapıyor.

Şerife Zorlu, 78 yaşında cıva gibi Anadolu kadını. Bağı, tütünü, zeytinliği olsa da yüz yazmayı iş edinmiş. Sanatını ömrü yettiğince sürdüreceğini söylüyor, gelecek nesillere aktarmaya çalışıyor. Halk Eğitim’de önce öğrenci, sonra yıllarca eğitici olmuş. Anneannesinden öğrendiği telkırma işini 250 kursiyere öğrettiğini gururla anlatıyor.

ÖDÜLLÜ SANATÇI

Çocukluğunda gittiği kına gecelerinde, yazmacı kadınları izleyerek yazmayı geliştirmiş. Kösedere’nin geleneklerinin en başındaki bu süsleme sanatının eskisi kadar rağbet görmemesine çok üzülüyor. Köyün gelinleri şehir kuaföründe kına başı yaptırıyorlarmış artık. “Gelin olacak kızın mutlaka yüzü yazılırdı, hayırlı ve mutlu bir evliliğe başlangıç olsun diye. Hiç boş gecem olmazdı. Şimdilerde bizim kızlar şehre gider oldu, şehirdekilerse bana geliyor” diyor. Ünü köyünü çok aşmış, çevre köyler davetler gönderiyor. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nce 2018’de “Geleneksel Sanatların Yaşatılması” ödülüne lâyık görülmüş.

Bölgesel festivallerden çok fazla davet alan, festivallerde yüzlerce kadının yüzünü nakış gibi işleyen Şerife Teyze bizi kırmadı, sanatını yüzümüze uygulayarak gösterdi. Şekeri suda eritip macunlaştırdı, çalı süpürgesinin çöpüyle karışımdan alıp yüze desenler çiziverdi biçim biçim. Üzerine pul, sim gibi objeler yapıştırdı.

Kına gecelerinde gelinlerin alnına yatay bir dal yerleştirilir, daldan aşağıya doğru yapraklar dizilirmiş, yanaklara da rengârenk güneş, çiçek desenleri yazılırmış.

ELİ ŞİFALI KADINLAR

“Balkanlar’daki dağ köylerinden Anadolu’nun dağ köylerine kadar uzanan geniş coğrafyada elinin şifalı olduğuna inanılan kadınlarca yüz yazma geleneği, geçmişten bugüne azalarak da olsa sürüyor.

“Yüz yazısı evlenme çağına gelmiş genç kızlara ve ailenin kadınlarına uygulanır. Kına gecelerinde ve düğünlerde gelinlere uğur getireceğine, ailenin dirliğini sağlayacağına inanılan sembolik bir bezeme sanatıdır.”

Dr. F. Dilek Himam, İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi öğretim üyesi