Küresel ekonomide alarm zilleri: Uyarı çok ama takan yok

Salgının küresel ekonomi ve tedarik zincirinde yarattığı etkiye piyasaların tepkisizliği dikkat çekiyor. Varlık fiyatları yükselişini sürdürürken borsalarda kredili işlemlerin tutarı da rekor seviyelere ulaşmış durumda. Küresel ekonomideki toparlanmaya tedarik sıkıntıları eklenince çip krizi, bakır fiyatlarının rekor kırması ve küresel gıda fiyatlarının son yılların en yüksek seviyesine erişmesi gibi durumlar meydana geliyor. Bu ortamda eski ABD Merkez Bankası FED Başkanı, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'in hafta içinde yaptığı bir açıklamada faiz artışının gerekebileceğini söyledi. Açıklama tedirginlik yaratınca Yellen sözlerine açıklık getirdi ve yorumlarda bunun bir “dil sürçmesi” olduğu ifade edildi. Gerçekten öyle mi? FED ve IMF cephesinden gelen iki ayrı açıklama pek de öyle olmadığını gösteriyor.

ANİ YÜKSELİŞ MALİ SIKINTI YARATIR

FED, "Finansal İstikrar Raporu"nun Mayıs 2021 sayısında, riskli varlıkların fiyatlarının genel olarak daha da yükseldiğini belirterek, varlık fiyatlarının risk iştahının azalması durumunda önemli düşüşlere açık olabileceğini bildirdi. Uzun vadeli Hazine getirilerinin son birkaç ayda arttığı ancak tarihsel standartlara göre düşük kaldığına işaret edilen raporda, yüksek varlık fiyatlarının kısmen devam eden düşük Hazine getirilerini yansıttığı aktarıldı. Raporda, "Bununla birlikte, bazı varlıklar için değerlemeler, Hazine getirilerini hesaba katan ölçüler kullanıldığında bile tarihsel normlara göre yüksek kalıyor. Bu durumda, varlık fiyatları, risk iştahının azalması durumunda önemli düşüşlere açık olabilir" ifadelerine yer verildi. Raporda, "Küresel salgının kötüleşmesi, gelişmekte olan pazarlarda ve bazı Avrupa ülkelerindeki finansal sistemi zorlayabilir. Ayrıca, küresel faiz oranları aniden yükselirse, bazı gelişmekte olan piyasa ekonomileri ek mali sıkıntılar yaşayabilir. Bu riskler gerçekleşirse, raporda belirtilen kırılganlıklarla etkileşime girebilir ve ABD finans sistemi için ek riskler oluşturabilir" denildi.

ZOR DURUMDA KALACAKLAR

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva da, Kovid-19 salgınıyla mücadele kapsamında sağlanan politika desteğinin çok dikkatli bir şekilde geri çekilmesi gerektiğini belirterek, dünyanın yükselen faiz oranlarına hazırlanması gerektiğini ifade etti. Georgieva, Avrupa Üniversite Enstitüsü tarafından düzenlenen "Birliğin Durumu" başlıklı video konferans etkinliğinde, "Muhtemelen yükselen faiz oranlarına hazırlanmamız gerekiyor. Özellikle ABD faiz oranlarını izlemek önemli, çünkü orada önemli bir hareket var" dedi. IMF Başkanı Georgieva, potansiyel olarak faiz oranlarının yükseldiği bir ortamda henüz büyüyemeyen, geride kalan ve yüksek borç yükü altındaki ülkelerin kendilerini zor bir durumda bulabileceğini ifade etti.

FON AKIŞI DURMA NOKTASINA GELDİ

Mart ayında ABD tahvil faizleri yüzde 1.74 ile zirveye çıkmıştı. ABD tahvillerindeki artış piyasalarda riskten kaçınma eğiliminin arttığını gösteriyor. Türkiye gibi gelişen ülkeler için bu dış finansmanın pahalılaşması ve sıcak para akımlarının kesilmesi demek. Perşembe akşamı CNN Türk yayınında soruları yanıtlayan Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan da, küresel ölçekte emtia fiyatları ve faizlerdeki artışa da dikkati çekerek, şu mesajları verdi: "Özellikle ocak ayından itibaren ABD 10 yıllık tahvillerinde ciddi artış oldu ki dört aylık süreçte yüzde 80'e yakın tahvil faizlerinde artış söz konusu oldu. Bunun daha da artacağı yönünde görüş ifade edenler oldukça çok. Faizlerin artmasıyla gelişmekte olan ülkelere fon akışı neredeyse durma noktasına geldi. 2020 son çeyreğinde gelişmekte olan ülkelere olan sermaye akımı 200 milyar dolar iken, bu yılın mart ayında ise bu rakam sadece 10 milyar dolar oldu. Özellikle finansman ihtiyacı olan gelişmekte olan ülkelerin önümüzdeki süreçte zorlanacağını buradan ifade etmek istiyorum. Sonuç olarak ne yapılması gerekiyor? Ciddi tehditlerin olduğu bu süreçte küresel ölçekte önemli bir koordinasyona ihtiyaç var. G20, AB, OECD, Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlara çok büyük sorumluluklar düşüyor."

Son günlerde altın fiyatlarının da artmaya başlaması dikkat çekti. Mart ayı başında bin 683 dolara kadar gerileyen altının ons fiyatı dün itibarıyla bin 820 dolara yükseldi. “Altın yükseliş piyasalarda yeni bir satış dalgasının habercisi mi?” yorumları yapılıyor.