Kuşak ve Yol: Önümüzdeki 10 yıl için daha parlak beklentiler
Çin ‘Yüksek Kaliteli Kuşak ve Yol İşbirliği için Vizyon ve Eylemler’ başlıklı bir belge yayınladı. Belge Çin'in önümüzdeki on yıl boyunca Kuşak ve Yol işbirliğini ilerletmek için izleyeceği yolları ve alacağı tedbirleri ana hatlarıyla ortaya koyuyor.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in 2013’te Kazakistan’ın başkenti Astana’da bir konuşmasında duyurduğu Kuşak ve Yol Girişimi her geçen gün etkisini artırıyor. Kuşak ve Yol Girişimi, başlatılmasından bu yana geçen on yılda dünya çapında yeni uluslararası ekonomik koridorlar ve altyapı projeleri yarattı. Afrika’dan Amerika’ya, Asya’dan Avrupa’ya onlarca ülkenin içinde olduğu girişim sadece ticaret yollarını değil, kültür yollarını da birbirine bağlıyor. Ticari, kültürel, inovatif ve teknoloji alanlarında birçok atılımın gerçekleştiği girişim gelecek on yılda daha büyük atılımların kapısını aralıyor.
ÜLKELERLE UYUM GÜÇLENECEK
24 Kasım’da “Önümüzdeki On Yıl İçin Daha Parlak Beklentiler" başlıklı belge Kuşak ve Yol Girişimini Destekleme Öncü Grubu Ofisi tarafından hazırlandı. Belgede, Çin'in Kuşak ve Yol Girişimi (KYG) ortağı ülkelerle birlikte çalışarak bir dizi imza projesi oluşturacağı ve kalkınma stratejileri ile pazar taleplerinin ortak ülkelerle uyumunu güçlendireceği belirtildi. Belgeye göre Çin, küçük ama etkili amiral gemisi projeleri üzerinde çalışmaya devam edecek, Juncao (Çin icadı bir tarım teknolojisi) ve diğer girişimleri geliştirme çabalarını teşvik edecek, Luban Atölyeleri ve diğer programlar aracılığıyla uluslararası mesleki eğitimde işbirliğini teşvik edecek.
YOKSULLUK AZALACAK
KYG’nin en önemli amaçlarından birisi dünyada yoksulluğu azaltmak. Çin’de başlatılan yoksullukla mücadeleyle birlikte elde edilen başarı dünyada yoksulluk oranının azalmasına ciddi katkıda bulunmuştur. Yeni açıklanan belgede, "KYG katılımcısı ülkelerde yoksulluğun azaltılması ve hafifletilmesinin yanı sıra gıda güvenliği konusunda somut ilerleme kaydedilmesi için dış yardım fonlarından yararlanacağız.” ifadelerine yer verildi. Belgede ayrıca Çin'in Kuşak ve Yol işbirliği platformlarını güçlendirmeyi ve Uluslararası İşbirliği için Kuşak ve Yol Forumu'na ev sahipliği yapmaya devam etmeyi hedeflediği belirtiliyor.
YÜKSEK KALTELİ KALKINMA AŞAMASINA GEÇİŞ
Belgede, önümüzdeki on yılda tüm tarafların eşit işbirliği ve karşılıklı fayda için çaba göstermeye teşvik edileceği ve Kuşak ve Yol işbirliğinin yüksek kaliteli kalkınmayla karakterize edilen yeni bir aşamaya doğru ilerleyeceği belirtildi. Belgeye göre politika koordinasyonu, altyapı bağlantısı, engelsiz ticaret, finansal entegrasyon, insanlar arası bağlar ve yeni alanlarda işbirliği önümüzdeki on yılda Kuşak ve Yol işbirliği için kilit alanlar ve yönlerdir.
HACİM 2,5 TRİLYON DOLAR ARTACAK
Çinli yetkililer geçmiş deneyimlerden ders çıkarmaya ve seçim sürecini sıkılaştırıp riskleri kontrol ederek gelecekteki Kuşak ve Yol projelerini iyileştirmeye kararlı olduklarını söylüyorlar. Önümüzdeki 10 yıl içinde Kuşak ve Yol ortak ülkelerinin ticaret hacmini 2,5 trilyon ABD doları artırabileceği tahmin ediliyor. Ekim ayında 130'dan fazla ülkenin temsilcileri Kuşak ve Yol Girişimi kapsamındaki işbirliğini görüşmek üzere Pekin'de bir araya geldi. Ekim ayında düzenlenen üçüncü Uluslararası İşbirliği için Kuşak ve Yol Forumu 458 proje üretti ve Çinli finans kuruluşları KYG projeleri için 109 milyar dolar tutarında bir finansman penceresi oluşturdu. Bir ay sonra açıklanan on yıllık plan da KYG’nin önümüzdeki 10 yılında yaratıcılığa ve yeni fırsatlara duyulan ihtiyaç konusunda yeni bir ivme ve fikir birliği yarattı. Çin, ortak bir geleceğe sahip küresel bir toplum inşa etmek için çalışmaya devam edeceğini söylüyor.
5 HEDEF
Belgede beş hedef belirlendi.
Daha sorunsuz ve daha verimli bir bağlantı ağı kurmak
Kapsamlı ve pratik işbirliğinin yeni seviyelere ulaşmasını sağlamak
Tüm katılımcı ülkelerin halkları için kazanç ve tatmin duygusunu yükseltmek
Çin'in açık ekonomisini daha ileri bir aşamada desteklemek için yeni bir sistem kurmak
Ortak geleceğe sahip küresel bir topluluk vizyonunu yaygınlaştırmak
150’DEN FAZLA ÜLKEYLE 200’DEN FAZLA ANLAŞMA
Çin, Kuşak ve Yol Girişimi kapsamında işbirliğini genişletmek için ortak ülkelerle birlikte çalışmaya hazır. Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, önümüzdeki on yıl içinde Girişim kapsamındaki uluslararası işbirliği planlarını özetleyen bir belge ya da plan yayınladı. Bu yılın Haziran ayına kadar Çin, beş kıtada 150'den fazla ülke ve 30 uluslararası kuruluşla 200'den fazla KYG işbirliği anlaşması imzaladı. Çin hükümeti bir sonraki aşamada daha da yüksek kaliteli kalkınmaya odaklanılacağını söylüyor.
AFRİKA’YA UMUT VERİYOR
Avrupalı bir düşünce kuruluşu olan Bruegel, Nisan 2023'te yayınladığı "Ülkelerin Kuşak ve Yol Girişimi Algılarındaki Küresel Eğilimler" başlıklı raporunda, Kuşak ve Yol Girişimi'nin dünyada genel olarak olumlu karşılandığını ve özellikle Orta Asya ve Sahra altı Afrika'da Kuşak ve Yol Girişimi'ne yönelik güçlü bir olumlu duygu olduğunu belirtti.
Kuşak ve Yol Girişimi, yoksulluğun en üst seviyelerde olduğu Afrika için kalkınmanın en önemli kaynağı haline geldi. Milyarlarca dolarlık yatırımlar, Afrika sanayi alt yapılarını hazırlıyor ve istihdamı artırıyor. Bu da yoksullukla mücadeleye önemli katkı sağlıyor. Milyarlarca dolarlık yatırımlar sayesinde önemli kalkınma hamleleri hayata geçirildi. Mombasa-Nairobi Demiryolu ve Addis Ababa-Djibouti Demiryolu gibi demiryolları faaliyete geçti. Sadece Doğu Afrika'da değil tüm kıtada "derinlemesine kalkınmanın önemli itici gücü oldu. Çin-Mısır TEDA Süveyş Ekonomik ve Ticari İşbirliği Bölgesi'nin de istikrarlı bir ilerleme kaydedildi.
ÇİN BORÇLARI SİLİYOR
Kuşak ve Yol Girişimi ile Afrika’ya en büyük yatırım yapan Çin, 17 Afrika ülkesine verdiği 23 faizsiz kredi borcunu iptal etti ve Uluslararası Para Fonu (IMF) rezervlerinin 10 milyar dolarını kıtadaki ülkelere yönlendireceğini söyledi. 2022 Ağustos ayında yapılan Çin-Afrika İşbirliği Forumu’nda konuşma yapan Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi, verilen borçların geri ödemesinin iptallerini duyurdu. Son yıllarda Çin, kıtadaki önemli altyapı projelerini finanse etmenin yanı sıra Afrika ülkelerine düşük ya da sıfır faiz ile en çok kredi veren ülke oldu. 200 milyar dolarlık yatırımlarla Çin, Afrika’nın en büyük ortağı durumunda.
EĞİTİMDE FIRSATLAR SUNUYOR
KYG eğitim alanına da odaklanıyor. Temmuz 2016'da Çin Eğitim Bakanlığı, 2016 Eylem Planı kapsamında Kuşak ve Yol Girişimi için Eğitim Eylem Planını yayınladı. Bu, tüm KYG ülkelerinin bir araya gelmesine ve eğitim sektörü üzerinde çalışan işbirlikçi bir topluluk oluşturmasına yol açan yeni bir biçimidi. Eğitim, “bilgi ekonomisi” geleceğe yönelik dijital altyapı ve ara bağlantı özelliklerini öne çıkardığı için önemli bir faktör haline geldi. 2016 Eğitim Planını başarıya ulaştıran en önemli kurumlardan biri Konfüçyüs Enstitüleri. Dünya çapında 525'ten fazla Konfüçyüs Enstitüsü ve bin 113'ten fazla Konfüçyüs Dersliği yapılmıştır ve 54 KYG ülkesinde 150’den fazla enstitü ve yaklaşık 150 derslik bulunmaktadır. Bu enstitüler KYG’nin eğitim alanında itici gücüdür, Çince ve diğer dilleri öğretmeyi, BRI ülkeleriyle ilgili programlar ve konferanslar düzenlemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca ücretsiz eğitim, Çin'de öğrenim bursları ve ABD, Avrupa, Asya ve Afrika gibi ülkelerde dil kursları da sunuyor.
PRESTİJLİ ÜNİVERSİTELERİN KYG ENSTİTÜLERİ
Çin’de bulunan yüksek prestijli üniversitelerin KYG ile ilgili açtığı enstitüler de mevcut. Örneğin Pekin Üniversitesi, KYG ile ilgili araştırmaların ilerletilmesine akademik katkı olarak yeni bir araştırma enstitüsü kurmuştur. Yeni kurulan enstitü, üniversitenin zengin ve çeşitlendirilmiş kaynaklarını yeni tür akademik yeteneklerin ortaya çıkarılması, bilgi birikimi ve Kuşak ve Yol güzergâhındaki kilit ülke ve bölgelere destek sağlanması için harekete geçirmekte, entegre etmekte ve canlandırmaktadır. Benzer şekilde Renmin (Halk) Üniversitesi de 2018 yılında Suzhou'da İpek Yolu Okulunu kurmuştur. Bu okul, Kuşak ve Yol güzergâhındaki ülke ve bölgelerden gelen öğrencileri Çağdaş Çin Çalışmaları adlı yüksek lisans programına kaydetmeyi hedeflemektedir. Bu, Renmin Üniversitesi'nin eğitimde KYG’yi desteklemek ve politika arayışlarına yanıt vermek için attığı önemli bir adımdır. Benzer şekilde, dünyanın en iyi ünversitelerinden biri olan Tsinghua Üniversitesi de 2017 yılında Tek Kuşak-Tek Yol Strateji Enstitüsü'nü kurmuştur.
KÜLTÜR İŞBİRLİĞİ
Çin, tarihi İpek Yolu'nu yeniden canlandırırken sadece eski ticaret yolunu yeniden tesis etmeyi değil, İpek Yolu'nun kültürel anlamını bölgesel ve uluslararası işbirliğini teşvik etmek için de adımlar atıyor. İnsanlık tarihi, karşılıklı değişimin, karşılıklı öğrenmenin ve farklı medeniyetlerin bütünleşmesinin bir resmidir. Çin, kapsamlı istişare, ortak katkı, ortak fayda ilkesini benimsemekte ve KYG’yi medeni bir yol haline getirmeye çalışmaktadır.
Son yıllarda Pekin, kültürel değişim ve işbirliği mekanizmalarını ve platformlarını geliştirmeye, kültürel değişim markaları oluşturmaya, kültürel endüstrilerin gelişim ve ilerlemesini teşvik etmeye ve kültürel ticaret işbirliğini geliştirmeye odaklanmıştır. “Barış ve işbirliği, açıklık ve kapsayıcılık, karşılıklı öğrenme ve karşılıklı fayda" olarak tanımlanan İpek Yolu ruhu, "tüm alanlarda pratik işbirliğini teşvik etmek ve karşılıklı siyasi güven, ekonomik entegrasyon ve kültürel kapsayıcılık içeren ortak çıkarlar, kader ve sorumluluk topluluğu inşa etmek için çalışmak" niyetiyle KYG’yi yönlendiren temel felsefe olarak karşımıza çıkıyor. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping de dahil olmak üzere Çinli politikacılar İpek Yolu'nun kültürel öneminden bahsetmiş, bağlantının sadece KYG’nin sunduğu altyapı inşaatına değil, aynı zamanda kültüre, normlar, fikirler, kurallar, kurumlar ve eğitim gibi yazılımlara da bağlı olacağını belirtmişlerdir.