Mağaralardaki binlerce heykel ve ABD bombasından hediyelik eşya! (Laos İzlenimleri-6)

Laos’un başkenti Viyentiyan’da dört gece kaldıktan sonra ülkenin orta kesiminde yer alan Luang Prabang şehrine gitmek için yola koyuldum. Sabah erkenden bir taksiyle Viyentiyan Tren İstasyonu’na gittim. Bu istasyon Tayland’dan gelen trenlerin son bulduğu Khamsavath Tren İstasyonu’ndan farklı bir yerde bulunuyor ve şehir merkezine uzaklığı yaklaşık 15 kilometre.

Viyentiyan İstasyonu’na vardığımda çok güzel bir manzarayla karşılaştım ve heyecanlıydım. İki sene önce Laos’u görmeden yazdığım yazıda hissettiğim duyguları iki sene sonra birebir yaşadım. Karşımda harika bir tren istasyonu vardı. Bina Çin mimari özelliklerine dayanarak yapılmış ve Laos’tan da izler taşıyor. Binanın dış cephesi oldukça güzel.

Tren istasyonuna bir havalimanına girer gibi girdim. Güvenlik önlemleri çok sıkı olduğu için valizinizde yasaklanmış bir eşya varsa bunlara istasyonda güvenlik tarafından el koyuluyor. Bazı Batılı turistler Çin karşıtı düşüncelere sahip olduğundan ya da gelişmekte olan ülkeleri küçümsediğinden bu güvenlik kurallarını bahane ederek istasyonun Google’da bulunan sayfasına olumsuz yorumlar yazmış. Bu kişiler bıçak veya çakıyla hızlı tren istasyonuna girebilme hakkına sahip olduklarını düşünüyor. Kendi ülkelerinde yapamayacakları hareketleri Batılı olmayan ülkelerde yapma hakkına sahip olduklarını düşünüyorlar. Sömürgecilik döneminden kalan bir zihniyet bu.

Binanın içerisine girdiğimde sadece büyük ve modern bir istasyonla karşılaştığım için değil Laos için de mutlu oldum. İstasyondaki kafelerin birinden bir kahve alıp istasyonun içinde dolaştım. İstasyonun bekleme salonu oldukça geniş. İçeride ücretsiz içme suyu sebilleri ve önemli kişiler için (VIP) bir bekleme salonu var. Luang Prabang treni tam beklenen saatte geldi. Trene bindiğimde yan koltukta oturan bir Laoslu benimle özçekim çekildi.

Ben de kendi telefonumla ikimizi çektim. Laoslu adamın mutluluğu yüzünden okunuyordu. Emperyalizmin bombalayarak kalkınmasını engellediği Laos’un onurlu halkı insan onuruna yakışır bir ulaşım hakkına kavuştuğu için huzurluydum. Vagonun içinde pozitif bir atmosfer vardı. Herkes neşeli bir şekilde sohbet ediyordu. Trende Çinli yolcular da vardı. Tren hareket ettikten sonra camdan yemyeşil doğayı seyretmek paha biçilemezdi. Saatte en fazla 160 kilometreye kadar çıkan trenle Luang Prabang’a iki saatte vardım. Viyentiyan’dan Luang Prabang’a çukurlu, engebeli ve virajlı yollardan dolayı otobüsle 10 saatte gidilebiliyor. Hızlı trenle yolculuk ise sadece iki saat sürüyor. Aslında Çin’in Laos’taki yatırımlarına karşı çıkanlar 2 saatlik hızlı tren yolculuğuna karşı 10 saatlik otobüs yolculuğunun yanında saf tutmuş oluyor ve Laos halkının kötülüğünü istiyor.

BİR MİLYON FİLİN KRALLIĞI VE ESKİ BAŞKENT LUANG PRABANG

Luang Prabangtren istasyonundan şehir merkezine bir minibüsle vardım ve kalacağım otele eşyalarımı koyduktan sonra şehri gezmek için hemen dışarı çıktım. 1353-1707 yılları arasında varlığını sürdüren ve Güneydoğu Asya’nın en önemli devletlerinden biri olan Lansang Krallığı’nın 1560 yılına kadar başkenti Luang Prabang idi. Lansang Krallığı, Bir Milyon Filin Krallığı olarak da biliniyor. Kral Fa Ngum, 1353’te Lansang Krallığı’nı kurunca Xieng Dong Xieng Thong’u başkent yaptı. Kral Setthathirath 1560 yılında başkenti Viyentiyan’a taşıdıktan sonra şehir Buddha’nın altın heykeli Phrabang’a ithafen Luang Prabang olarak yeniden adlandırıldı. Krallığın başkenti Viyentiyan’a taşınmasına Lao tarihine baktığımızda Lansang Krallığı’nın altın çağında ülkenin barış ve refah içinde yaşadığını, Budizmin yayıldığını, birçok tapınağın, altından ve gümüşten Buddha heykellerinin inşa edildiğini öğreniyoruz. Batı’nın bugün Oryantalist bir bakış açısıyla tanıttığı ve fakir diye küçümsediği Laos’un oldukça parlak bir geçmişi, zengin bir kültürü ve tarihi var.

1995 yılından bu yana UNESCO'nun Dünya Mirasları Listesi’nde yer alan Luang Prabang eşsiz mimariye sahip tapınaklarıyla ve zengin kültürüyle çok özgün ve şirin bir şehir ve Mekong ile Nam Khan nehirleri arasında yer alıyor. Şehrin merkezinde ilk olarak tapınakları gezdim. Birçok tapınak yan yana inşa edilmiş. Bir tapınaktan girip diğerinden çıktım. Sensoukharam Tapınağı, Sop Sickharam Tapınağı, Syrimoungkoun Xaiyaram Tapınağı, Sibounheuang Tapınağı, Souvannakhiri Tapınağı, Pak Khan Khammungkhun Tapınağı ve Xiengthong Tapınağı Luang Prabang’da görülmesi gereken birçok tapınaktan sadece bazıları.

LAOS’UN RUHUNU YANSITAN XİENG THONG TAPINAĞI

Bunların içinde özellikle 1559 ve 1560 yılları arasında Kral Setthathirath tarafından inşa edilen Wat Xieng Thong şehirdeki en önemli tapınaklardan biri. Bir kraliyet tapınağı olan Xieng Thong Tapınağı’nda krallar taç giymiş. Tapınak rahipler için bir ibadet yeri, Budist kalıntıları için bir türbe, dini ayinler ve bayramlar için bir kutlama alanı, antik yazılar için bir kütüphane ve geleneksel mimarinin sergilendiği bir yer.

Xieng Thong Sim olarak bilinen tapınağın ana binasının dokuz basamaklı bir çatısı var. İçi ve dışı ihtişamlı bir şekilde süslenen bu binayı anlatmaya kelimeler yetmez. Tapınak avlusunda bulunan Kırmızı Şapel tapınaktaki en fotojenik ve önemli yapılarından biri. Dış cephesi hem dini faaliyetleri hem de günlük Lao yaşamını gösteren parlak renkli cam mozaiklerle kaplı. Mozaikler, 1957’de şapelin onarımı sırasında Buddha’nın ölümünün ve nirvanaya ulaşmasının 2500. yıldönümünü anmak için eklenmiş.

MİLLİ MÜZE: LUANG PRABANG’IN ESKİ KRALİYET SARAYI

Şehirde sonraki durağım Kraliyet Sarayı Müzesi olarak da bilinen Milli Müze oldu. 1904 ve 1909 yılları arasında Fransız sömürgeciliği döneminde Kral Sisavang Vong ve ailesi için inşa edilen yapı, Lao geleneksel ve Fransız tarzının bir karışımın sonucu ortaya çıkmış. Kral Sisavang Vong’un ölümünden sonra sarayda Sisavang Vatthana ve ailesi kalmış. 1975 Laos Devrimi’nden sonra bina hükümet tarafından devralınmış. Saray daha sonra milli müzeye dönüştürülmüş ve 1995’te halka açılmış. Eski kraliyet sarayının içinde çok sayıda ilginç tarihi eşya var. İçeride fotoğraf çekmek yasak olduğu için sarayda bulunan eşyaları ve bunların hikayelerini defterime yazdım.

Saraya girdiğimde ilk olarak resmi kabuller için kullanılan protokol odası ile karşılaştım. Burada dini törenlerde kıdemli rahiplerin oturması için kullanılan yükseltilmiş bir sandalye var. Eski sarayın taht odasında, Buddha’nın nirvanaya ulaşmasının 2500. yıl dönümünü kutlayan 1950’lerden kalma karmaşık cam mozaiklerle kaplı kırmızı duvarlar var. Eski sarayın sergi odalarında gösterişli kılıçlar ve kınlar, kralın kişisel fil eyeri (howdah) ve değerli Buddha heykelleride dahil olmak üzere çeşitli kraliyet eşyaları bulunuyor. Kraliçe Khamphoui ve Kral Sisavang Vatthana’nın taç giyme töreninde kullanılan altından yapılmış taçları, Kral Sisavang Vatthana’nın altın ayakkabıları çok ilgimi çekti. Diğer odalarda yabancı ülkelerin liderlerinden ve hükümetlerinden gelen hediyeler bulunuyor.

Sarayın bahçesindeki Haw Phra Bang Tapınağı’nda ise çok saygı duyulan ve değer verilen Phra Bang Buddha heykeli bulunuyor. Bu heykel Laos’taki en kutsal ve kültürel açıdan en önemli Buddha heykeli. Bronz, altın ve gümüş alaşımı kullanılarak dökülen heykel bir efsaneye göre 1.-9. yüzyıllar arasında Sri Lanka’da yapılmış ancak heykelin özellikleri Kimer kökenli olma ihtimalini de gündeme getirmiş. 1359’da Kimer kralı Phra Bang’ı damadı, ilk Lansang hükümdarı Fa Ngum’a (1353–1373) vermiş ve böylece hem Fa Ngum’un yönetimine hem de dolayısıyla Laos’un egemenliğine Budist bir meşruiyet sağlamış. Heykel iki kez Siyam tarafından zorla alınsa da Laos’a iade edilmiş.

Sarayın bahçesinde Luang Prabang Krallığı (1904-1945) ve Laos Krallığı’nın (1946-1959) hükümdarı Sisavang Vong’un büyük bir heykeli bulunuyor. 5 ton ağırlığındaki heykel Sovyetler Birliği’nde 1975 yılında dökülmüş ve 1976’da Laos’a hediye edilmiş. Heykelin biraz ilerisinde daha önceden bir kabul binası olan ve Phralak Phralam Tiyatrosu olarak adlandırılan bir tiyatro binası var. Burada haftanın belirli günlerinde Laos’un en güzel sanat topluluklarından biri olan Phralak Phralam Kraliyet Balesi’nin dans gösterileri sunuluyor.

PHOU Sİ TEPESİ VE PHRALAK PHRALAM

Milli Müze’nin karşısında 100 metre yükseliğinde Phou Si Tepesi bulunuyor. Tepenin zirvesine 328 basamaklı bir merdivenle çıkılıyor. Zirvede Chom Si Tapınağı bulunuyor. Zirveye çıktığınızda Mekong Nehri’ni ve şehri görebiliyorsunuz. Bu tepeye çıktığımda çok şanslıydım çünkü yağmurdan sonra şehrin üzerinde bir gökkuşağı ortaya çıkmıştı.

Akşam olunca Milli Müze’deki tiyatroda Phralak Phralam adlı dans gösterisini izledim. Phralak Phralam, Hint destanı Ramayana’nın Laos tarafından uyarlanmış hali ve Laos’un milli bir destanı olmuş. Lao Ramayana, Ramayana’nın orjinal halinden çok farklı ve Mekong vadisinde geçiyor. Bale gösterisine eşlik eden geleneksel Lao müzik aletleri, maskeler ve kıyafetler sizi çok farklı bir dünyaya götürüyor. Ne yazık ki bu bale gösterileri Batı’daki bale gösterileri kadar ilgi çekmiyor ve konuşulmuyor. Luang Prabang’a gitmeseydim böyle bir balenin varlığından dahi haberim olmayacaktı.

LUANG PRABANG’IN DOĞAL GÜZELLİKLERİ VE ŞEHRE VEDA

Luang Prabang’daki ikinci günümde günübirlik bir tura katıldım. Nam Ou Nehri’ndeki bir noktadan kano yapmaya başladık. Nehrin Mekong Nehri ile birleştiği noktada Mekong Nehri’ne bakan ünlü Pak Ou Mağaraları’nı gördük. Luang Prabang şehrinin 25 km kuzeyinde yer alan bu mağaralara Laoslular yüzyıllardır Buddha heykelleri götürüyor. İki mağarada toplam 4 bin civarında Buddha heykeli var.

Kano yaptıktan sonra öğle yemeği yedik ve Kuang Si Şelalesi’ni görmek üzere tekrar yola çıktık. Yol üzerinde Hmong etnik grubuna ait olan bir köyü ziyaret ettik. Hmong köylüleri bize kendi kültürünü tanıttı. Daha sonra son durağımız olan Kuang Si Şelalesi’ne vardık. Şelale Güneydoğu Asya’da gördüğüm en güzel şelalelerden biriydi. Burada bir tepeye çıkıp yemyeşil Laos dağlarını karşı kahve içtim. Şelale gezisi beni çok yormuştu.

Akşam şehre döndüğümde şehrin gece pazarında biraz dolaştım. Burada birçok hediyelik eşya satılıyordu ve hayatımın en ilginç ve hüzünlü hediyelik eşyasını, ABD’nin 1964-1973’te Laos’a attığı bombalarla yapılan bir şişe açacağını aldım. Keşke o tezgahtaki tüm eşyaları alabilseydim diye düşündüm. Emperyalizmin insanları düşürdüğü bu durum karşısında duygulandım. Şehirden ayrılacağım gün Geleneksel Sanatlar ve Etnoloji Merkezi’ni ziyaret ettim. Laos’un çeşitli etnik gruplarına ait giyim eşyalarını, el sanatları araçlarını, dini ve ritüel nesnelerini sergileyen bu müzeyi gördükten sonra Luang Prabang’a veda ettim. Zengin kültürü ve tarihiyle çok iyi korunmuş bu şehir Güneydoğu Asya’da görülmeye değer en özgün şehirlerden biri ve ziyaret etmeye kesinlikle değer.

_BİTTİ_