Manşetlerde indirim tezgahta ise bindirim
Perakendecilerin neredeyse tamamı önümüzdeki üç ayda fiyatlarda artış bekliyor. Dağıtıcılar İndirim kampanyasını değerlendirdi.
Ticaret Bakanlığı tüm sektörlere enflasyonla mücadele için fiyatlarda indirim çağrısı yaptı. Bakan Ömer Bolat'ın bu çağrısı üzerine zincir marketler rutin kampanyalarını genişletirlerken yeni kampanyaları da devreye aldılar. Mobilya, giyim gibi sektörlerden de indirime destek gecikmedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın çağrısı üzerine İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Ticaret Odası, Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanları da indirim kampanyasına destek verdiklerini açıkladılar. 2021 sonbaharında yapılan faiz indirimleri üzerine TL'den kaçış başlayıp da döviz fiyatları artınca enflasyon aylık bazda çift haneleri aşmıştı. Bunun üzerine 2022 yılının ilk aylarında da benzer bir indirim kampanyası Hazine ve Maliye Bakanlığı öncülüğünde başlatıldı. Kampanya iki ay boyunca fiyatları bir miktar tutmayı başardı. Ancak enflasyonist baskılar üçüncü ayda galip geldi.
FİYAT DÜŞECEK DİYEN YOK GİBİ
Yeni kampanyanın ne derece etkili olacağı ise tartışmalı. Çünkü sabah anketlerine baktığımızda fiyat artış beklentilerinin hâlâ yüksek olduğu görülüyor. TEPAV'ın perakende güven endeksi Eylül 2023 sonuçlarına baktığımızda önümüzdeki 3 ayda satış fiyatında artış bekleyen perakendecilerin oranı yüzde 97.2’den yüzde 98.8’e yükseldi. Endeks değeri geçen yıl eylül ayında 79.3 seviyesindeydi. Son bir yılda zam beklentilerinin daha da yaygınlaştığı görülüyor. TÜİK'in sektörel güven endekslerine göre de perakende ticarette 167.1'lik endeks değeri ile gelecek üç aylık döneme ilişkin fiyat artışı beklentisi 3 puan üzerinde. Bu beklentileri takip eden bakanlığın da zaten ekim ayında bu indirim kampanyasını başlattığı söylenebilir.
DOLAR ÇIPASI ETKİLİ
Marketlere ürün dağıtımı yapan Niyazi Koç, Aydınlık'a yaptığı değerlendirmede indirim kampanyasına ilişkin, “Herkes ürün fiyatını 30 TL’lik dolar paritesine göre ayarladı. Yüzde 100’ün üzerinde zammını yaptı. Özellikle hızlı tüketim ürünlerinde, bitkisel yağda, içeceklerde, bakliyat ürünlerinde müthiş zamlar yapıldı. Yüzde 120 zam yapıldıktan sonra yüzde 50 indirim yapılsa ne olacak!” dedi.
Zamların kesinlikle üretim maliyetinin üzerinde olduğunu savunan Koç, “Enflasyon ortamından nemalanan ahlaksız zamlar. Üretim maliyeti her gün mü artıyor? Üretim maliyetleri bu kadar yüksekse bu firmalara nasıl bu kadar kâr elde etti. İSO 500 raporunda görüyoruz ilk 500 firma yüzde 120 kâr artırmış. Kârını açıklayan şirketlere bakıyoruz. Hepsinde yüksek bir kâr artışı var. Firmalardaki beklenenin üzerinde yapılan kârların da vergilendirilmesi lazım. Önlem sadece dağıtıcı ve satıcı firmalardan değil en başından, üretim sürecinden almalı. Bir fabrikadaki üretim maliyetlerinin ve kârının incelenmesi lazım.” mesajı verdi.
Koç sözlerini şöyle sürdürdü: “Devletin ricacı, çağrıcı olmak yerine üretim aşamasından itibaren tüm süreci inceleyerek piyasadaki fiyatlamalara müdahaleci olması lazım. Örneğin eskiden şekere, çaya zam geldiği zaman maliyeciler esnafı gezer, kaç ton şeker, çay olduğunu tespit ederdi. Zamdan sonra oluşan fiyat farkının vergisini öderdi. Şimdi tüccar alıyor tonlarca çay. Sonra çaya zam geliyor. Zamdan önce aldığı ürünü, zamdan sonraki fiyatına satıyor. Ve bu farkın vergisini ödemiyor. Herkes talep fazlalığının enflasyona yol açtığından bahsediyor. Ancak şöyle de bir durum var; bazı büyük firmalar piyasa mal vermiyor. Yani arzı sınırlı tutarak piyasada ürünün fiyatının artmasını sağlıyor. Bu da tabii ki enflasyona neden oluyor.”
‘ORTAK HAREKET EDİLMESİ LAZIM’
Happy Grup Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Aymutlu: “Sayın Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın tüm sektörlerdeki şirketleri Cumhuriyet'imizin 100. yılında fiyat indirimleri yapmaya davet etmesini, biz de grup olarak son derece olumlu karşıladık. Kendisinin de belirttiği gibi; ben de münferit de olsa bazı sektörlerde ve bazı şirketler tarafından, enflasyon rakamlarının üzerinde bir köpük yaratıldığı kanaatindeyim. Bu durumun daha da büyüyerek kronik hale gelmemesi için de kolektif hareket etmenin önemine inanıyorum.” dedi.
“Birbirini besleyen, tedarik zinciri anlamında birbirine bağlı olan sektör ve şirketlerin tamamı, bu çağrıya uyup ortak hareket ederse, ancak o zaman fiyatlarda aşağı yönlü bir seyir görülebilir.” mesajı veren Aymutlu, “Bizim gibi maliyet kalemlerinin çok fazla olduğu bir sektörde, bu anlamda bir geri çekilme olursa, Sayın Bakanımızın bu çağrısına biz de seve seve kulak veririz. Bunun için de her türlü önlemi almaktan, bu ortak harekete katkı göstermekten büyük bir memnuniyet duyarız.” ifadelerini kullandı. TÜİK'e göre lokanta ve oteller tüketici enflasyonunda yüzde 92.48 ile eylülde yıllık bazda en çok fiyat artışının yaşandığı grup oldu.