‘Akdeniz kritik kavşakta’
İtalya’da 'Akdeniz'de Deniz Gücü: Küresel Etkiyi Şekillendirmek' panelinde konuşan Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanı Koramiral Yalçın Payal, deniz yetki alanlarının belirlenmesinde Türkiye'yi dışarıda tutacak girişimlerin 'kabul edilemez' olduğunu söyledi
İtalya merkezli düşünce kuruluşu Uluslararası Siyasi Çalışmalar Enstitüsü (ISPI)’nün düzenlediği “MED Akdeniz Diyalog Forumu”nda ilk gün panelleri önceki akşam tamamlandı. İtalya Dışişleri Bakanlığının katkılarıyla bu yıl Roma’da 10'uncusu yapılan forumdaki bir panelde, “Akdeniz'de Deniz Gücü: Küresel Etkiyi Şekillendirmek” başlığı ele alındı.
Panele, Türk Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanı Koramiral Yalçın Payal'ın yanı sıra İtalya Senatosu Dışişleri ve Savunma Komitesi Başkanı Senatör Stefania Craxi, NATO Askeri Komite Başkanı olarak ataması yapılan İtalyan Amiral Giuseppe Cavo Dragone ve Ürdün Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü Prof. Zaid Eyadat konuşmacı olarak katıldı.
TÜRKİYE İÇİN ÖNEMLİ İKİ MESELE
Koramiral Payal, konuşmasında İsrail’in Gazze’ye yönelik başlattığı saldırıların bölgesel güvenlik endişelerini önemli ölçüde artırdığını söyledi.
Payal, “Mevcut karmaşık siyasi sorunların yanı sıra, deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına ilişkin anlaşmazlıklar da yeni gerilimlere neden olmuş, yeni doğal gaz rezervlerinin bulunması durumu daha da şiddetlendirmiş, bazı ülkelerin deniz yetki alanları konusunda tek taraflı girişimlerde bulunması da barışı tesis etme çabalarını sekteye uğratmıştır.” ifadelerini kullandı.
Türk amiral, “Bölgede atılacak bütün adımlar, kıyıdaş devletlerle istişare edilerek atılmalı. Türkiye için önemli olan iki şey var: Bir; deniz yetki alanlarının adil biçimde belirlenmesi, ikincisi de Kıbrıslı Türklerin haklarının verilmesi. Çünkü Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, bütün adayı ve Kıbrıslı Türkleri temsil etmiyor.” diye konuştu.
HAK EDİLENDEN DAHA AZI KABUL EDİLEMEZ
Türkiye'nin Doğu Akdeniz'e en uzun kıyıya sahip ülkesi olduğunu vurgulayan Payal, buna rağmen bazı devletlerin Türkiye'nin hak ettiğinden daha az bir deniz yetki alanı almasını amaçladığını vurguladı.
Kıbrıs'ta 50 yıldır barış olduğunu, Kıbrıs Türk halkının kendini güvende ve eşit derecede egemen olacağı iki devletli modelden yana olduklarını belirten Koramiral Payal sözlerini şöyle sürdürdü:
“Türkiye'yi bölgede meşru deniz yetki alanları belirlenmesinin dışında tutacak herhangi bir girişimin kabul edilemez olduğu dikkate alınmalıdır. Müttefiklerimizin ve ortaklarımızın, adadaki mevcut barışçıl durumu riske atan girişimlerin bir parçası veya tarafı olmamalarını kritik bir mesele olarak görüyoruz.”
LİBYA’DA DENGE TESİS EDİLDİ
Payal, “Türkiye ile Libya arasında 2019'da yapılan deniz yetki alanlarını sınırlandırmaya yönelik mutabakat, uluslararası hukuk çerçevesinde yaptığımız ve BM'ye de bildirdiğimiz bir anlaşmadır. Bölgedeki sorunları, objektif, bilimsel, akılcı bir yaklaşımla çözebiliriz.” yorumunu yaptı.
Türkiye olarak Libya'ya çok güçlü bir savunma desteği verdiklerine işaret eden Payal, orada konuşlu Türk Deniz Gücü'nün bulunduğunu ve bunun da orada sahada gerilimi azalttığını ve dengeyi tesis ettiğini aktardı.
Karadeniz'de Rusya'nın Ukrayna ve Gürcistan'a yönelik eylemleriyle bir istikrar açığı çıktığını anlatan Payal, “Türkiye bu iki ülkenin toprak bütünlüğünü savunuyor.” dedi. Payal, Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin Karadeniz'de askeri gerginliğin tırmanmasının önüne geçmesinde çok kritik bir rol oynadığının da altını çizdi.
‘BÖLGESEL GÜÇ TÜRKİYE’
Panelde diğer konuşmacılar da bölgesel ihtiyaçları ve gereken adımları ifade etti. İtalyan Oramiral Dragone, “Akdeniz, Husilerden kaynaklanan tehditler de dâhil olmak üzere İran'ın vekalet savaşları gibi giderek karmaşıklaşan senaryolarla karşı karşıyadır.” dedi.
Dragone, ticari yük gemilerinin Kızıldeniz’deki saldırılar sebebiyle alternatif rota olarak Afrika’yı tercih etmesi sebebiyle Süveyş Kanalı trafiğinde düşüş olduğunu, bunun da hem Akdeniz bölgesini hem de AB'nin ticaretini etkilediğini söyledi.
Dragone, Akdeniz'de, özellikle ortak tatbikatların, kapasite artışı, organize suç, insan kaçakçılığı ve terörle mücadele alanındaki İtalyan-Türk işbirliğinin ilişkileri güçlendirdiğini kaydetti.
İHTİYAÇ: UZUN VADELİ STRATEJİLER
İtalyan Senatör Craxi de Akdeniz’in bugünkü sorunlarını ele almak için kısa vadeli hükûmet eylemlerinin yerine uzun vadeli stratejilere ihtiyaç olduğunu belirtti.
Craxi, “Akdeniz, kritik bir kavşakta. Ya tüm dünya için yeni bir cephe olacak ya da barışçıl bir şekilde kalmaya devam edecek. Akdeniz’de krizleri idare edebilmek bizim için esastır.” diye konuştu.
MISIR VE CEZAYİR ÖNEMLİ DENİZ GÜCÜ
Ürdünlü Profesör Eyadat da Akdeniz’in Afrika, Avrupa ve Orta Doğu’yu bir araya getirmesi açısından önem taşıdığını, bu nedenle Avrupa Birliği, Çin ve ABD’nin çıkarları olduğunu söyledi.
Prof. Eyadat, “Deniz gücüyle bölgenin geleceğini şekillendirebilecek bölgesel tek bir güç var, o da Türkiye. Sonra askeri kapasitesini genişleten Mısır ve Afrika'daki önemli deniz gücü olarak Cezayir geliyor. Denizin diğer tarafında ise Fransa halen en büyük deniz gücü olarak yer almaya devam ediyor.” dedi.