Mpox (maymun çiçeği) yeni bir tehdit mi?

Bunun anlamı; DSÖ'nün en yüksek küresel uyarı seviyesidir ve karar, bu virüsün dünya genelindeki ülkeler için oluşturduğu potansiyel tehdidi kabul etmektedir. Bildirge, uluslararası toplumun önleme ve müdahale için olağanüstü kaynakların koordineli bir şekilde seferber edilmesini gerektiren acil halk sağlığı risklerine uluslararası dikkati çekmektedir.

Virüs salgınları ne ilk ne de son olacaktır. Tarih boyunca; çicek, çocuk felci, grip, AIDS, ebola, kovid ve şimdi de mpox.

1.200'DEN FAZLA ÖLÜM BİLDİRİLDİ

Acil durum ilan edilmesinden önce; Ocak 2023'ten bu yana, bir Afrika ülkesi olan Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 22.000'den fazla şüpheli mpox vakası ve 1.200'den fazla ölüm bildirildi.

İki tip Mpox vardır. Mpox klad I ve klad II. Klad I genellikle Mpoxlu insanların klad II'ye kıyasla daha yüksek oranda ve ciddi şekilde hastalanmasına veya ölmesine neden olur.

Klad I Mpox, Kongo’da yaygın bir hastalıktır. Sanki o bölgeye yuvalanmış gibidir. Klad II ile bağlantılı Mpox'un büyük bir ortaya çıkışı 2017'de Nijerya'da başladı ve 2022'den bu yana dünyanın tüm bölgelerine yayıldı. Mpox'un bulaşması devam ederek insanları çiçek hastalığına benzeyen potansiyel olarak tehlikeli bir patojen riski altına sokuyor.

Bu güne gelindiğinde acil durum ilan edilen mevcut salgın, önceki Kongo salgınlarından daha yaygındır ve klad I Mpox, Afrika ülkeleri olan Burundi, Orta Afrika Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti, Ruanda ve Uganda dahil olmak üzere bazı komşu ülkelere yayılmıştır. Bu ülkelerin hepsi klad I Mpox vakaları bildiriyor ve bazılarının Kongo ile bağlantıları var. Türkiye dahil pek çok ülke Mpox'un önlenmesi ve kontrolünün geliştirilmesine yönelik Stratejik çerçeve (2024-2027) yayınladı.

Mpox salgınlarını her bağlamda kontrol altına almak, Mpox araştırmalarını ilerletmek ve karşı önlemlere erişimi sağlamak ve zoonotik bulaşmayı en aza indirmek için dünya çapındaki sağlık otoriteleri, topluluklar ve paydaşlar için bir yol haritası. Yol haritasının genel hedefi Mpox'un insandan insana bulaşmasını ortadan kaldırmak ve bunu sürdürmektir.

MPOX (MAYMUN ÇİÇEĞİ): ACİL DURUM

Mpox virüsü Afrika’da yayılımı giderek artıyor. Dünya Sağlık Örgütü, diğer kıtalara da sıçrayabileceği konusunda halk sağlığı acil durumu ilan etti. Afrika’daki salgın endişe verici boyutlara ulaştı. Avrupa’da İsveç’te de saptandı.

MPOX NEDİR?

Mpox, eskiden maymun çiçeği olarak bilinirdi. Adı şimdi Mpox. Genel olarak "klad" olarak isimlendirilen iki farklı tür vardır. Klad I bir zamanlar Kongo kladı olarak bilinirken, klad II Batı Afrika kladı olarak bilinirdi. Her ikisi de ölümcül olabilir, ancak klad I daha yüksek bir ölüm oranına sahiptir. Mpox hastalığı, bir virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Ateş, titreme ve kas ağrıları gibi grip benzeri semptomlar ile başlar. Genellikle deriden kabarık nokta şeklinde lezyonlarla başlayan ve içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşen bir döküntü ile seyreder. Bunlar sonunda kabuklanır. Genellikle virüse taşıyan biriyle çok yakın temas yoluyla yayılır. Herkes Mpox’a yakalanabilir. İstatistiklere göre; salgın sırasında eşcinsel erkekler en çok etkilenen grup olduğu bildirilmiştir.

Maymun çiçeği hastalığı genellikle virüsü taşıyan kişiden başkalarına şu yollarla yayılır: Sık olmamakla birlikte öksürme veya hapşırma yoluyla yayılan solunum damlacıklarıyla uzun süreli yakın temas ile vücuttaki lezyonlar, kabarcıklar, döküntülerle deri teması ve virüsü taşıyan birinin kullandığı nesnelerle; elbiselerle ve yüzeylerle temas ile bulaştığı belirtilmiştir. Virüs vücuda derideki çatlaklardan girer. Maymun çiçeği olan biri genellikle deri döküntüsü veya kabarcıklar geliştirdiğinde virüsü bulaştırabilir, ancak ateş ve baş ağrısı gibi erken semptomlar gösterdiğinde de yayılabilir. Şu anda, Maymun çiçeği çoğunlukla virüse sahip bir kişiyle yakın / cinsel temasta bulunan kişiler arasında yayılmıştır. Kovid-19 kadar kolay ve hızlı yayılmıyor ve günlük temasla da bulaşmıyor.

MPOX HASTASIYSAM NE YAPAYIM?

Mpox'unuz olduğunu düşünüyorsanız hemen izole olun ve bir sağlık kuruluşuna başvurun. Evcil hayvanlar dahil olmak üzere hayvanlarla temastan kaçının. Maymun çiçeği olan biriyle temas halinde bulunan kişiler, üç hafta boyunca semptomlar açısından kendilerini izlemelidir. Hiçbir belirti görülmezse normal aktivitelerinize devam edebilirsiniz. Belirtiler gelişirse, izole olmalı ve bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçmelisiniz. Maymun çiçeği testi pozitif çıkan kişilerle ve pozitif çıkan kişinin bilinen yakın temaslılarıyla iletişime geçecek ve onlara rehberlik edecektir.

Çoğu insan maymun çiçeğinden 2 ila 4 hafta içinde kendi kendine iyileşir ve herhangi bir özel tedaviye ihtiyaç duymaz. Ancak bazı insanlar ciddi şekilde hastalanabilir. Belirtiler hakkında endişeleriniz varsa bir sağlık kurumuna başvurun.

İNSANLAR KENDİLERİNİ MPOX'TAN NASIL KORUYABİLİRLER?

Yakın deri teması kurduğunuz kişi sayısını sınırlamayı düşünün. Başka bir kişideki kabarcıklara veya döküntülere dokunmaktan kaçının. Cinsel partnerlerinizle cinsel sağlık hakkında konuşun ve eldiven, prezervatif gibi engelleyiciler kullanın. Diş fırçası, seks oyuncakları, uyuşturucu madde kullanımına yönelik malzemeler gibi başka bir kişinin derisi veya vücut sıvılarıyla temas eden nesneleri paylaşmaktan kaçının.

Sık dokunulan yüzeyleri (kapı kolları, tezgahlar ve telefonlar gibi) ve kumaşları (giysiler ve yatak takımları gibi) temizleyin ve dezenfekte edin.

Yüzeylerdeki virüsü öldürmek için standart ev temizleyicileri/dezenfektanları kullanılabilir.

Maymun çiçeği hastalığı olan birinin temas ettiği yatak takımlarına ve çamaşırlara dokunmaktan kaçının.

Virüse yakalanmış birine bakım verirken önlük, eldiven, maske ve göz koruması gibi kişisel koruyucu ekipman kullanın. Eğer hastaysanız evde kalın ve başkalarını da aynısını yapmaya teşvik edin.

Ellerinizi sabun ve suyla temizleyin veya alkol bazlı el dezenfektanı kullanın. Uygunsanız aşı olun.

TEK SAĞLIK YAKLAŞIMI

Acımasızca çevreyi, doğayı ve yaban hayatını mahvediyor insanlar. Hayvan ve çevre kaynaklı hastalıklarla başa çıkabilmek sadece insanlara yönelik tedbirlerle mümkün olmaz. Bu nedenle tek sağlık yaklaşımı ile çevre, insan ve hayvan hastalıkları ve sorunları ile bütünleşik bir yaklaşımla bu tür hastalıklar ele alınmalı ve üzerine gidilmelidir. Bunun tek yolu TEK SAĞLIK yaklaşımıdır.

DSÖ ‘hedefli aşılamayı’ öneriyor

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Sözcüsü Margaret Harris, M çiçeği (mpox) ile mücadelede kitlesel aşılama yerine virüsün bulaştığı bölgelerde "hedefli aşılama" yapılması gerektiğini ve M çiçeğinin yayılmasını durdurmanın Kovid-19'a göre daha kolay olduğunu belirterek, "İnsanların Kovid-19 gibi bir durumla karşı karşıya olduğumuzu düşünerek endişelenmelerine gerek yok." dedi.

M çiçeği virüsü için belirli bir tedavi olmadığını kaydeden Harris, virüsü yenebilecek bir antiviral ilacın olmadığını ancak semptomatik tedavinin etkili olduğunu söyledi. Harris, çiçek hastalığı için geliştirilen aşıların M çiçeğine karşı etkili olduğunu kaydederek "M çiçeği virüsüne sahip olduğu bilinen biriyle temas kuranlara, bu temastan sonraki 4 gün içinde bu aşıları olması önerilir. Aşılanması gereken bir diğer grup da salgının olduğu bölgedeki sağlık çalışanlarıdır. Ayrıca daha büyük risk altında olanlardır. (M çiçeği virüsü için) Kitlesel aşılama önerilmiyor."