Pamukta verim iyi fiyat kötü

Pamuk hasadı yoğun şekilde devam ediyor. Adana, Urfa ve Aydın’da ürünün yüzde 50’ye yakını toplandı. Makinelerin harıl harıl çalıştığı tarlalarda ürün iyi fiyat ise kötü. Bu yıl birçok üründe olduğu gibi pamukta da fiyat düşük. Artık serbest piyasanın belirlediği pamukta kilo fiyat 17-18 lira arasında alıcı buluyor. Görüştüğümüz üretici temsilcileri artan maliyetlere rağmen bekledikleri fiyatı bulamadıklarını belirterek, hükümetin destek fiyatını yükseltmesini istiyor. “1,6 lira olan kg destek fiyatı 4-5 liraya yükseltilirse zarar etmekten kurtuluruz. Bu yılki fiyatlar geçen yılın da altına düşmeye başladı. Böyle giderse seneye kimse pamuk ekmez. Hiç keyfimiz yok.” diyorlar.

‘TRAKTÖRLER SATILACAK’

Aydın’da görüştüğümüz üreticiler borsalardaki fiyat oyununa dikkat çekerek, “Dünya piyasalarının çok altında pamuk satılıyor. Eskiden 3-4 lira olan aradaki fark, bu yıl 12-13 liraya çıktı. Oysa Türkiye pamuk ithal eden ülke. İçeride pamuğa talep var. Buna rağmen neden bu kadar düşüyor? Çünkü oyun oynayarak fiyatı daha da düşürerek kârlarını yükseltmek istiyorlar. Eskisi gibi üretici birlikleri güçlü değil ve Ege’de TARİŞ bölündü. Her il ve ilçelerdeki pamuk birlikleri ayrıldı. Özerkliğini ilan ettiler. Kendileri ayrı alım yapıyor ve fiyat veriyor. Tariş artık belirleyici değil. Tüccar piyasayı istediği gibi belirliyor. Aydın’da en fazla alım yapan Söke TARİŞ. Onun dışında alım yapan ve pamuğu işleyen yok. En büyük sıkıntı bu. Bunun önüne geçmek gerekiyor. Pamukta hükümet taban fiyatı da açıklamıyor. Ancak destek primini veriyor. O da düşük olunca pek faydası olmuyor. 2020 ve 2021 yıllarında pamuk iyi para etti ve çiftçi kâra geçti. Geçen yıl ve bu yıl fiyatlar düşük. Bu yıl maliyetler de seçimden sonra çok arttı. Bu fiyatlarla gelecek yıl ekim yapmak çok zor olacak. Ayrıca önemli bir konu da geçen yıl çok kişi düşük faizlerle kredi aldı. Hükümet kredileri de kıstı. Bu yıl istediği parayı kazanamazsa günü gelen taksitleri ödeyemeyecek. Eskiden beri yeni borçla eski borçlar ödenirdi. Bu yıl çok kişi kredi de bulamayacağı için traktörünü satmak zorunda kalacak.” değerlendirmesini yaptılar.

SÖKE’DE ENDİŞELİ BEKLEYİŞ

Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri bu yıl için maliyeti 24,65 lira olarak hesapladıklarını belirterek, şu an için piyasalarda pamuğun 17-18 liradan alıcı bulduğunu açıkladı. Sık sık piyasalardaki durumu görüştüğümüz Tanyeri üreticinin çok keyifsiz olduğunu belirterek, “Fiyat bir tık yükselir mi diye beklerken gerilemeye başladı. Bu yıl mahsul iyi. Dekarda 450-500 kg alıyoruz. Şu an ürünün yüzde 35’i toplandı. Ancak fiyat beklediğimiz gibi gitmediği için üretici sıkıntılı. Söke TARİŞ de 18-19 liradan pamuk alıyor. Borsada da fiyatlar düşük. Mahlaç pamuk borsada 44 lira ile 47 lira arasında gidiyor. Devletten destek primini 5 liraya çıkarmasını bekliyoruz. Aksi durumda üretici zarar eder ve gelecek yıl başka ürün arayışına girer. Bunun önüne geçmek gerekiyor. Üreticilerin bankalara olan borcu da ayrı bir sıkıntı. Üreticinin sıkıntısını Tarım Bakanlığına ileteceğiz. Acilen çare bulunmalı.” dedi.

‘DEVLET DESTEĞİ 5 LİRA OLSUN’

Söke TARİŞ Pamuk Kooperatifi Başkanı İsmail Özer Aydınlık’a yaptığı açıklamada pamuktaki fiyat sorununa değindi:

“Söke Tariş olarak mahlaç fiyatı 49 lira x randıman, destekleme de 5 lira olsun istiyoruz. Üreticiler piyasadaki fiyattan memnun değil. Girdi maliyetleri çok yüksek. Borsa ve piyasaya göre hareket ediyoruz. İzmir borsasında mahlaç 45 lira civarında. Biz elimizi taşın altına koyduk ve 49 lira fiyat açıkladık. Yurt dışında fiyat ise 55-58 lira civarında. İlk kez makas bu kadar açıldı. Keşke TMO da alım yapsa. 2013 yılında ana sözleşmemiz değişti ve artık her birlik ayrı davranıyor. Biz de gücümüz oranında alım yapıyoruz. Üretici sıkıntı içinde. Devlet desteği acilen 5 liraya çıkarılmalı.”

ADANA’DA EKİM ALANLARI DÜŞÜYOR

Ülkemizin önemli pamuk merkezi Adana’da bu yıl 182 bin dekar alana pamuk ekimi yapıldı. Oysa 1980’lerde Adana pamuk üretiminde birinciydi. 2016-18 arasında pamuk iyi para ettiği için ekim alanları 450 bin dekara çıkmıştı. Gelecek yıl ise yüzde 50 daralma olacağı belirtiliyor. Adana’da da sıkıntı benzer.

Adana Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan ile yaptığımız görüşmede fiyatların yükselmesi konusunda bir umut olmadığını belirterek, “Çukobirlik 42 randıman pamuğa 19 lira fiyat veriyor. Tüccar ise 17-18 liradan pamuk alıyor. Sıkıntı büyük. Maliyetlerden dolayı üreticinin kârı çok düşecek. Seneye çok kişi pamuk ekmeyeceğini belirtti. Büyük toprak sahipleri ise tarlalarını kiraya veriyor. Parasını ise yüksek faize yatırıyor. Bu durumda seneye kapuz, kavun, soğan, domates, biber gibi ürünlerin üretimi artacak. Bu yıl üretici bunlardan para kazandı. Bu manada plansızlık var. Fiyatlar da bunu tetikliyor.” uyarısını yaptı.

Dünya piyasalarında pamuk fiyatının yüksek olduğunu da belirten Doğan, “Türkiye’de fiyatlar bunun çok altında. Bu işin önüne geçmek için pamuğa gümrük vergisi koymak gerekiyor. AB anlaşmaları nedeniyle bunu yapamadığımız için iç piyasa çok etkileniyor. Maliyetlerden dolayı pamuk ekim alanları da her yıl azalıyor. Seneye bizim bölgede 100 bin dekarın da altına düşebilir. Pamuk olmazsa olmazımız. Kaçış dışa bağımlılığı da artırır. Kriz anlarında ise büyük sıkıntı yaratır. Pamuk katma değer yaratıyor. Sanayinin en önemli hammaddesi. Pamuğun her şeyi para… Bu nedenle dışa bağımlılık iyi değil.” değerlendirmesini yaptı.

Üreticinin kredi borçlarını ödeme zamanının da geldiğini hatırlatan Doğan, “Bunu ürününü satarak yapamazsa yeni kredi bulması gerekiyor. Bu da zor. Bugüne kadar hazır parasını kullandı. Bu nedenle ciddi sıkıntılar ortaya çıkacak. Hükümetin hiç olmazsa düşük faizle yeni kredilerle üreticiyi desteklemesini bekliyoruz. Ziraat Bankası’nın kredi miktarını iki katına çıkarması isabet olur.” dedi.