Prof. Dr. Orhan İnce Aydınlık’a konuştu: Salda’daki örnekleri Mars’la karşılaştıracağız

ÖZLEM KONUR USTA

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bilim insanlarınca Salda Gölü'nün mikrobiyal ekolojisinin belirlenmesine yönelik yürütülen proje tamamlandı. Mart ve temmuz aylarında gölün tüm alanlarını temsil edecek şekilde alınan 118 örnekle Salda’daki mikrobiyal türlerin DNA’sı elde edildi. Çalışmanın başında yer alan İTÜ BOUN Mikrobiyal Ekoloji Grup Başkanı Prof. Dr. Orhan İnce, Aydınlık’a yaptığı açıklamada Mars’tan alınacak numunelerle Salda Gölü’ndeki türlerin karşılaştırılacağını söyledi. Prof. Dr. İnce, “Mikrobiyal evrimde önemli ipuçları taşıdığını düşündüğümüz bir familyanın zengin bir şekilde burada olduğunu gördük. Bu, geçmiş yaşamın izlerine ilişkin bir veri sağlayabilir” dedi.

Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi NASA’nın Perseverance (Azim) adlı uzay aracı kızıl gezegende indiği bir zamanlar devasa bir göl olan Jezero adlı kraterden örnekler topladı. Bu örneklerle Salda Gölü’nden elde edilen veriler karşılaştırılacak. NASA, geçen yıl “Jezero kraterine seyahat edemeyebilirsiniz ama ona en yakın yeri görmeye gidebilirsiniz: Salda Gölü, Türkiye" ifadesini paylaşmıştı. Salda Gölü’ndeki mikrobiyalitlerin bu kraterdeki yapılarla benzerlik gösterdiği ifade ediliyor. Bu benzerliği bilimsel olarak temellendirmek amacıyla Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü ile İTÜ Maden Fakültesi Jeoloji Mühendisliği ile İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği bölümleri arasında "Salda Gölü'nün Mikrobiyal Ekolojisinin İleri Moleküler Yöntemlerle (Metabarkodlama) Belirlenmesi ve Jeomikrobiyolojik Karakteristiklerinin Haritalanması Araştırma ve Geliştirme Projesi" başlatıldı.

MİKROORGANİZMALARIN DNA’SI ÇIKARILDI

Prof. Dr. Orhan İnce, Salda Gölü’ndeki çalışmalara ilişkin şu bilgileri verdi: “3,5 milyar yıl önceki yaşamın izlerini Salda Gölü’nde bulabilir miyiz? Bu soru ile yola çıkıldı. Gelişmiş ülkelerde kullanılan ileri yöntemlerle moleküler ve DNA tabanlı çalışmalarla türler tanımlandı. Göldeki tüm mikroorganizmaların DNA’larını çıkardık. Mikrobiyal evrimde önemli olan bir familyanın buradaki varlığı çalışmamızla teyit edildi. Bu biyoiz dediğimiz geçmiş yaşamın izlerini gösteren bir ipucu, Mars’tan gelecek numuneler de eşdeğer yöntemlerle analiz edilecek ve eşleştirilecek. Bundan sonrasında dünyada daha önce tanımlanmamış, henüz bilimsel platformlarda kayıt altına alınmamış diğer mikroorganizmaların da patentlerini alacağız. Bakanlığın değerlendirmesi ile isimler verilecek. Bu türler, Türkiye’nin envanterine girecek.”

MİKROBİYAL HASSASİYET HARİTASI

Salda Gölü’nün yalnızca su kalitesi ve genel anlamda değil, mikrobiyal çeşitlilik açısından da korunması gerektiği bu çalışmayla kanıtlandı. Bu, Salda Gölü’nde DNA, moleküler tabanlı ilk çalışma. Elde edilen verilere dayanılarak mikrobiyal hassasiyet haritası oluşturulacak. Prof. Dr. Orhan İnce, “Mikrobiyal hassasiyet bölgeleri belirlendi. Koruma, kullanma prensiplerinin bu bakışla genişletilmesi mikrobiyal ekolojinin de korunması hassas bir şekilde sağlamış olacak” dedi.