Maliyetini çıkaramayan kiraz işçisi: Serbest piyasa çiftçiyi öldürüyor

Türkiye’nin çok sayıda ilinde yetiştirilen kirazda hasat mevsimi. Bu yıl birçok bölgede rekolte arttı. Ancak bahar ve yaz yağmurları, bazı yerlerde zarara neden oldu. Tokat’ta ve Amasya’da çok sayıda ağaçtan ancak yarı yarıya ürün alınabildi. Afyon Sultandağı’nda ise ihracata giden Napolyon kirazında üretici, ihracatçının fiyatı düşürmesiyle daha da büyük zarar etti.

Başta Avrupa olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilen Napolyon kirazı, lezzetiyle, iriliğiyle, rengiyle, kokusuyla, uzun süre dayanıklı olmasıyla diğer kirazlardan ayrılıyor. Maliyeti de daha fazla. Sultandağı’nda yılda üretilen 40 bin ton kirazın yüzde 60’ı ihraç ediliyor. Türkiye’nin kiraz ihracatı yılda 60 bin ton civarında. Sultandağı, ülke ihracatının yüzde 30’unu karşılıyor. Sultandağı’nda 2 bin 500 kiraz üreticisi, 22 bin hektarlık alanda kiraz üretimi yapıyor.

60 LİRADAN 35’E KADAR DÜŞTÜ

Sultandağı Ziraat Odası Başkanı Hasan Dinç, bu yıl ihracatçıların 60 liradan fiyatı açtığını iki gün sonra 35-40 liraya kadar düşürdüğünü belirtti. Üreticiler ‘maliyeti karşılamıyor’ diyerek, kirazı birkaç gün dalında bıraktı. Kaymakamlıkta konuyla ilgili toplantı yapıldı, ziraat odaları, üreticiler, belediyeler ve kaymakamlık ‘kiraz toplanmayacak’ diye karar verdi. Dün tekrar kirazlar toplanmaya başlandı, üretici ihracatçıdan fiyat bekliyor. Kafalarına göre fiyat belirlediklerini belirten Dinç, “35 liraya kadar düşüyorlar. Bu fiyatla çiftçiye hiçbir şey kalmaz. Bu kirazın maliyeti 30-35 lira arasında. İşçi, ilaçlama, gübreleme, ot biçimi, sulama maliyetleri çok yüksek. Bu fiyata zarar edecek çiftçi. Rekolte bu yıl çok yüksek. Bir miktar kiraz dolu yağışlarında zarar gördü. İhracatçı fiyat düşürünce zarar daha da arttı.” Hasan Dinç, çiftçinin örgütlenerek, birlik olarak kirazı kendisinin ihraç etmesi gerektiğini belirten Dinç, “Pazar yok, birlik olacak soğuk hava tesisleri kurulacak ki kendimiz yapalım bu işi. Serbest piyasa çiftçiyi öldürüyor.” dedi.

‘VURGUN YAPIYORLAR’

43 yıldır kiraz üreticiliği yapan İlyas Altundaş da sıkıntının yıllardır sürdüğünü, bölgede büyük vurgunlar yapıldığını belirtti. Altundaş, “Bölgeye 15 civarı şirket girdi. Bunlar için aracılar kirazı bizden topluyor, ihraç mı ediyorlar fabrikalara mı satıyorlar bilmiyoruz. Çözemedik olayı. Ama istediklerinde fiyatı düşürüyorlar. Büyük firmayız diye gelirler bazen de vurgun yaparlar. 9 defa paramı alamadığımı biliyorum. Burası büyük şirketlerin harman yeri. Başka yerlerde yüksek fiyata alırlar burada düşürürler. Ürün çok mal çekmiyor derler.” diye konuştu. Altundaş, bölgede toprağın el değiştirdiğine de dikkat çekti, şöyle konuştu: “Parası olan geliyor toprağı alıyor. Toprak artık el değiştiriyor. Küçük çiftçi en fazla 10 yıl burada soluk alabilir. Şirketler alıyor toprağı, kiraz dikiyor. Üreten kazanamayınca satıyor toprağını. Nasıl düzelir bu işler bilmiyoruz.”