Sadece binalar değil kentler depreme hazırlanmalı

İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Yer Bilimci Prof. Dr. Naci Görür, deprem ülkesi olarak 6 şubat depremlerindeki gibi kayıplarla bir daha yüz yüze gelmemek için yapılması gerekenleri anlattı.

Hükümetin kimi yerlerde kentsel dönüşümle yapı stokunu iyileştirme yönünde adımlar attığını ancak bunun yeterli olmadığını belirten Görür, halkın ve yerel yönetimlerin dahil olduğu bir seferberlik içine girilmesi gerektiğini söyledi.

Görür, “Bir kenti bütüncül olarak, halkıyla, alt yapısıyla, yapı stokuyla, ekosistemiyle, çevresiyle ve ekonomisiyle bütün olarak ele alıp depreme hazır hale getirmediğiniz sürece sadece yapı stokunu yenilemekle siz o kenti deprem dirençli yapamazsınız” dedi.

Prof. Dr. Naci Görür’ün sorularımıza verdiği yanıtları sunuyoruz:

YOL YOKSA, TEMİZLİK HASTANE YOKSA…

• 6 Şubat deprem felaketinin ardından yeni bir yıla giriyoruz. Büyük yıkım oldu, büyük kayıp verdik. O günden bu yana depreme hazırlık anlamında mesafe kat ettik mi?

Eskiye nazaran vatandaşlarda farkındalık biraz daha arttı. Halk zaten tedirgindi, bir şeyler yapmaya yeltendi. Ancak planlı programlı, hükümetin, yerel yönetimlerin vatandaşla işbirliği halinde sistematik bir çalışması olmadı. Hükümet kimi yerlerde kentsel dönüşüm gibi atılımlar yaptı. Ancak bilimsel anlamda kentin bütününü depreme hazırlama değil de yapı stokunu iyileştirme yönünde adımlar atıldı. Bu doğru değil. Bir kenti bütüncül olarak, halkıyla, alt yapısıyla, yapı stokuyla, ekosistemiyle, çevresiyle ve ekonomisiyle bütün olarak ele alıp depreme hazır hale getirmediğiniz sürece sadece yapı stokunu yenilemekle siz o kenti deprem dirençli yapamazsınız.

Güneydoğu'ya bakın, yol yok, köprü yok, doğru düzün havaalanı yok. Diyelim ki can kaybı var, çevre alabildiğine kirli, deprem molozları usulüne uygun bertaraf edilmemiş, hijyen yok, temizlik yok, sağlık yok, hastane yok, okul yok; ekosistem tamamen yaşanmaz halde; bu koşullarda sağlıklı yaşam sürdüremezsiniz. Öyle bir bölgede sizin evlerinizin büyük bir kısmı deprem dirençli olsa ne olur? Orada altyapıyı ve diğer unsurları kurmak için, bugün yapılan o yapıları zaten yıkacaksınız.

YAPI STOKU YENİLEMEK GÖSTERİŞLİ OLUYOR

Bir kenti depreme hazırlamak, ancak bütüncül bir anlayışla mümkün. Bugünkü hükümetler, siyasiler sadece yapı stokuna odaklanıyor. O, gösterişli oluyor, ihale yapılıyor, iş yapılıyor, müteahhitler memnun oluyor, vatandaş benim evim iyi olacak, sağlam olacak diyor. Ekonominin de çarkları dönüyor: mal satılıyor, demir satılıyor, çimento satılıyor… Bir hareket başlıyor. Bu da güzel…

ALTI BİLEŞEN

Yapı stoku bir kentin parametrelerinden sadece biri. Yani eğer o kentin diğer parametreleri tahrip olmuşsa, yapı stokunuz sağlam olsa bile nasıl hayatı devam ettireceksiniz? Okul yoksa, hastane yoksa, hijyen, temizlik yoksa, yol yoksa, köprü yoksa, kanalizasyon yoksa… Hükümet, belediyeler, depreme hazırlık noktasında bütüncül bir anlayışa sahip değil. Kenti depreme dirençli yerleşim haline getirmek, kentin bütün bileşenlerini dirençli yapmakla mümkün, sadece binayı değil. Altı tane birleşen saydık, bütün bunları deprem dirençli yaparsan o kent deprem dirençli olur. Altı bileşeni hazırlarsan, deprem oraya geldiği zaman minimum zarar verecek, günlük yaşam da kesintiye uğramayacak. Kaliforniya'daki gibi, Endonezya’daki gibi, Japonya'daki, Meksika'daki, İtalya'daki gibi. Daha büyük depremler oluyor, günlük yaşam kesintiye uğramıyor. Biz ise büyücek bir depremle karşılasak, on binlerce insanımızı telef ediyoruz.

BİZE YAKIŞMIYOR!

Deprem mekanizması 14 milyon sene önce oluştu, 14 milyon seneden beri depremler oluyor ülkemizde, daha milyonlarca sene de devam edecek, bizim ülkemiz öyle bir yer. Biz her depremde binlerce insanımızı bir gecede, bir saatte toprağa veremeyiz. Bize yakışmıyor! Yapacağımız şey belli, kentleri deprem dirençli hale getirmek. Bunun yolunu yordamını söyledik, biliniyor. Bizde olmayan şey siyasi irade, bizi yönetenlerin doğru dürüst bu işe sahip çıkıp yapmaya, kendilerini adamamaları. Bir de halkımızın kendi mülküne yani devletine sahip çıkmaması. Bu millet gözetim ve denetim tavrını sandıkta oy kullanırken gösterecek. Hem halk bilinçli olacak hem yönetimler ki kentleri hazırlayalım, deprem belasından kurtulalım.

• Çok teşekkür ederiz.