Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mohamed Sidati: Filistin ile aynı kaderi paylaşıyoruz

Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mohamed Sidati, Cezayir’in Batı Sahra sınırında Polisario Cephesi’nin Boujdour Mülteci Kampı’nda Aydınlık ve Ulusal Kanal’ın sorularını yanıtladı.

İSPANYOL SÖMÜRGECİLİĞİNDEN FAS İŞGALİNE

- Kıvanç Özdal: Bugün burada Batı Sahra meselesiyle ilgili uluslararası bir basın toplantısı var. Batı Sahra meselesini bize anlatabilir misiniz?

Mohamed Sidati: Batı Sahra, Sahravi halkının toprağıdır. Ve Atlantik kıyısında yer alan, Cezayir, Fas ve Moritanya ile sınırı olan bir bölge. Neredeyse bir asır, 86 yıl boyunca İspanyol sömürgesine maruz kalmış bir bölge. Ve elbette, dünyadaki tüm halklar gibi Sahravi halkı da özgürlüğünü istedi ve istiyor. Böylece İspanyol sömürgeciliğine karşı mücadeleye başladılar.
Batı Sahra’nın yabancılar tarafından sömürgeleştirilen son ülkelerden biri olduğunu da unutmamak gerekir. Tüm Afrika halkları gibi, Güney Afrika, Angola, Mozambik, Gine-Bissau veya Gana'da kurtuluş mücadeleleri verdiğini unutmayın. Sahravi halkı da mücadelesini başlattı ve bir direnişe öncülük etti. Ve tam da fedakarlıklarının, mücadelelerinin meyvelerini toplamak üzereyken, ne yazık ki komşu ülkeler bölgeyi işgal etmeye karar verdi.
Batı Sahra işgal edildi çünkü çok zengin bir ülke, çok fazla madeni var, çok fazla zenginliği var ve dünyanın balık kaynakları en bol sahillerinden birine sahip. İspanya'ya karşı verdikleri ilk kurtuluş mücadelesinin ardından Sahravi halkı, başta Fas ve Moritanya olmak üzere komşularıyla yüzleşmek zorunda kaldı. Ve sömürgecilik savaşında birçok kurban verdi. Cezayir Sahravi mültecilere kucak açtı ve dayanışmasını gösterdi. Birleşmiş Milletler (BM), Batı Sahra sorununun bir dekolonizasyon sorunu olduğunu söylemiştir.

‘BM GÖREVİNİ YERİNE GETİRMELİ’

Bu, Batı Sahra halkının kendi kaderini tayin etmesi yoluyla çözülmesi gereken bir meseledir. Kendi kaderini tayin hakkından sorumlu olan ve bu hakkın koruyucusu olması gereken de BM’dir. BM’nin 50 yıldır kendi kaderini tayin hakkını destekleyen kararlar aldığını da unutmamalıyız. Ne yazık ki Fas'ın Batı Sahra'daki yasa dışı işgali, kendi kaderini tayin hakkının kullanılmasını ve sorunun dünyanın tüm sömürgelerinde olduğu gibi, özgür ve demokratik bir referandum yoluyla çözülmesini engellemektedir.
Dolayısıyla şu anda BM sorunu çözmeye çalışmak için arabuluculuk yapmaktadır. Sahada Batı Sahra'daki referandum için BM misyonu, UNAMSIL olarak bilinen yapı vardır. UNAMSIL sahada ama yetkilerini kullanmıyor ve Sahra halkına karşı görevini yerine getiremiyor. Batı Sahra aynı zamanda bir zenginlik ülkesidir ve ne yazık ki bu zenginlik Fas tarafından yasa dışı bir şekilde sömürülmekte ve Sahra halkı bundan faydalanamamaktadır. Sizler de görüyorsunuz, hayatta kalmak ve direnmek için gerekli araçlara sahip olmayan binlerce Sahralı mülteciyi gördünüz.

‘DEVLETİMİZİ KURDUK AFRİKA BİRLİĞİNE ÜYE OLDUK’

Batı Sahra'daki çatışmanın bir başka boyutu daha var ki, o da Afrika boyutu. Sahravi Cumhuriyeti, 1976 yılında ilan edilen Sahravi Devleti, daha önce de söylediğim gibi Afrika halkları tarafından desteklendi. Ve bugün Sahravi Devleti, Sahravi Cumhuriyeti, Afrika Birliği'nin bir üyesidir. Dolayısıyla görev ve yükümlülüklerini yerine getirmektedir.
Üyelik, dünya genelinde 81'den fazla ülkenin Sahravi Cumhuriyeti'ni tanıdığı anlamına gelmektedir. Bu, Sahravi halkının Latin Amerika'daki insanlarla, Asya ve Afrika'daki insanlarla ilişkileri olduğu anlamına geliyor, ancak aynı zamanda Avrupa'da da temsilciliklerimiz var ve Sahravi davasını duyurmaya çalışmak için meşru bir mücadele olan davamızı, mücadelemizi savunmaya çalışıyoruz. İşte bu yüzden bu bilgilendirme konferansı çok önemli, çünkü Sahravi halkı kamuoyunu bilgilendirmeye çalışıyor. Her şeyden önce, Fas ve dostları tarafından yürütülen korkunç bir savaş var. Bu yüzden Sahra halkı unutuldu.

‘KAVGAMIZ TURUNCU DEĞİL’

Sahra meselesi Türkiye'de olduğu gibi dünyada da çok iyi bilinmiyor. Bizim medya kaynaklarımız sınırlı ve bu nedenle Batı Sahra meselesini gizleme, Batı Sahra meselesini marjinalleştirmeye çalışma, Batı Sahra halkının mücadelesini çarpıtma arzusu var, çünkü Batı Sahra halkının mücadelesi ne turuncu bir mücadele ne de ayrılıkçı bir mücadeledir. BM tarafından tanınan bir dekolonizasyon mücadelesidir ve bu nedenle böyle algılanmalı ve görülmelidir. Bu, saldırganlığın kurbanı olan ve kendilerini savunan küçük bir halkla ilgilidir. İşte Batı Sahra meselesi tamamen bununla ilgilidir ve bu nedenle bir kez daha bu konferansın amacı meselenin daha iyi bilinmesini sağlamak, kamuoyunda farkındalık yaratmak, Batı Sahra meselesine ilişkin bilgi ve katkıyı artırmak için bir tür bağlantı ve ağ oluşturulmasına yardımcı olmaktır.
Türkiye gibi büyük bir ülkeden istediğimiz şey ise Sahra halkının insani yetki hakkını kullanmasına, başka bir deyişle BM kararlarının uygulanmasına ve hukuka uygun uluslararası bir çözüm bulunmasına yardımcı olmasıdır. Bu elzemdir ve çok önemlidir.

‘FAS’IN ARKASINDA ABD, İSRAİL VE FRANSA VAR’

- Ali Rıza Taşdelen: Sayın Bakan, işgalin arkasında çok güçlü bir şekilde Amerikalıların ve İsraillilerin olduğunu biliyoruz. Aynı şeyi Ortadoğu'da Filistin sorunu için de görüyoruz. Ukrayna'da da durum aşağı yukarı aynı. Batı Sahra sorununu bu çerçevede nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mohamed Sidati: Her şeyden önce, Batı Sahra meselesi elbette son derece dekolonizasyonla ilgili bir mesele. Başka bir deyişle, çözümü, uluslararası hukukun ve özellikle de uluslararası kendi kaderini tayin hakkının uygulanmasında yatmaktadır. Sahra halkı korkunç bir savaş yaşadı ve bu nedenle birçoğu Cezayir'e sığındı. Savaş bugün de devam ediyor. Fas, Sahravi halkını yok etmek için insansız hava araçları ve sofistike araçlar kullanıyor.
Bugün Fas, Sahra halkına karşı savaş yürütmek için kullanılan saçma sapan yardımlardan, İsraillilerden gelen Amerikan yardımlarından faydalanıyor. Ama hepsi bu kadar değil. Fransa da var. Ve bir yerlerde tüm halklar Sahravi halkına karşı yürütülen bu savaşa dahil olmuş durumda. Ve bu çok, çok, çok endişe verici.

‘FİLİSTİN HALKI İLE BİRÇOK ORTAK NOKTAMIZ VAR’

Filistin sorunu ile Sahravi sorunu birbirine çok benziyor. Çünkü bu insanlar hakları için mücadele eden ve toprakları, vatanları üzerinde hakları olan insanlar. Ve bir işgal savaşına, bir yıpratma savaşına, ölümcül ve çok acımasız bir savaşa maruz kalıyorlar. İşte bu yüzden Filistin halkı ile birçok ortak noktamız var.
Her şeyden önce BM de iki devletli bir çözümden, Filistin için kendi kaderini tayin hakkından bahsetti. Ancak hiçbir şey yapılmadı. Benzer şekilde, Sahra halkının kendi kaderini tayin hakkını kullanacağına dair sözler var, ancak bugüne kadar hiçbir şey olmadı. Başka bir deyişle, Filistin ve Sahra hakkında konuştuğumuzda tekrar eden bir tema var: haklar sorunu, uluslararası hukuk sorunu. İşte bu nedenle, Sahra örneğinde olduğu gibi Filistin örneğinde de hukuk güçten üstün olmalıdır.
Yani uygulanması ve saygı duyulması gereken güç hakkı değil, hukukun gücüdür. Bu nedenle, Ukrayna'daki savaşta ve Batılı ülkeler ile diğerleri arasındaki koalisyonlarda neler olduğunu gördüğümüzde, bu üzüntü vericidir. Ancak şunu söylemeliyim ki Batı Sahra meselesi de Filistin meselesi gibi bir paradigma, temel bir meseledir. Haklara saygı gösterilmelidir. Yoksa dünyadaki ilişkiler işleyemez.

‘ÇİN VE RUSYA’DAN DAHA FAZLA DESTEK BEKLİYORUZ’

- Ali Rıza Taşdelen: Atlantik kampının karşısında yeni bir dünya kuruluyor. Çin, Rusya ve Asya'nın liderliğindeki yeni dünya hakkında çok konuşuluyor. Bu ülkelerle, Rusya ve Çin ile ilişkilerinizi ve onların işgale karşı tutumlarını nasıl görüyorsunuz?

Mohamed Sidati: Küresel ölçekte bu kadar çok adaletsizlik, bu kadar çok düzensizlik karşısında, elbette farklı bir rengi, farklı renklere sahip bir dünyayı duyurmaya çalışan ya da hukuka ve uluslararası hukuka saygı gösterilmesi gerektiği konusunda ısrar etmeye çalışan güçlerin ortaya çıktığı ilkesinden yola çıkıyoruz. BRICS tarafından, Rusya, Çin ve diğerleri gibi bazı ülkeler tarafından atılan adımları bu bağlamda değerlendirmeliyiz. Rusya ve Çin'in Güvenlik Konseyi üyesi olduğunu söylemeliyiz. Ve Güvenlik Konseyi üyeleri Sahravi halkının kendi kaderini tayin hakkını kullanmasından sorumludur ve bunun garantörüdür. Dolayısıyla onların rolü her zaman önemli olacaktır.
Bununla birlikte Rusya'dan gördüğümüz kadarıyla, kararların uygulanması konusunda her zaman ısrarcı olduklarını söylemeliyim. Benzer şekilde Çin de artık barıştan sorumlu bir üye ve daha fazlasını yapmalılar ve yapabilirler de. Bence bu çok ama çok önemli, bunlar onurlu duruşlar, savunulabilirler ama yeterli değiller. Dolayısıyla bu ülkelerin uluslararası toplumu ve özellikle de üyesi oldukları Güvenlik Konseyi'ni Batı Sahra konusunda ilerleme kaydetmeye zorlamaları gerektiğini söylemeliyim. Özellikle de Fransa ya da Amerika Birleşik Devletleri gibi veto girişimleri karşısında. Dolayısıyla çok şey yaptıklarına ve yapabileceklerine inanıyorum. Her halükârda, en azından kendi kaderini tayin hakkına saygı duyduklarını söylemeliyim. Kendi kaderini tayin hakkına ve uluslararası yasallığa saygı duyuyorlar.
- Sayın Bakan, sorularımızı yanıtladığınız için çok teşekkür ederiz. Bu, Türk halkına konuyu daha iyi anlama şansı verecektir.

Mohamed Sidati: Umarım öyle olur. Çok teşekkür ederim.