Salgın döneminde dişte sorun katlandı

Küresel salgın döneminde alınan önlemler sonrası hastalıklar büyüyerek hastanelere geri döndü. Ağız ve diş sağlığına ilişkin sorunlar da bunlardan biri. Filyasyon çalışmaları nedeniyle hastanelerden çekilen diş hekimlerinin çoğu görevlerinin başına geri döndü. Ancak zaten sorunlu olan ağız ve diş sağlığında sorunlar katlanarak büyüdü. Kamu Diş Hekimleri Derneği Başkanı Diş Hekimi Necat Dilaver, “Yalnızca tedaviye odaklanarak sorunu çözmek mümkün değil, koruyucu hekimlik uygulamalarına şimdi odaklansak 15 yıl sonra ancak rahatlayacağız.” dedi. Ağız ve Diş Sağlığı Haftası’nda Diş Hekimi Necdet Dilaver sorularımızı yanıtladı.

MUAYENE SÜRESİ ESNEK OLMALI

Diş hekimlerinin filyasyona sevk edilmesi sonrası hastanelerde hizmet açığı oluştuğunu ifade eden Dilaver şunları söyledi: “Hastaneler hiçbir zaman kapanmadı ama acil hizmetlerle sınırlandırıldı. Zaten bir çığ ile karşı karşıyadık. Pandemi çarpan etkisi yarattı. Bekleme ve erteleme nedeniyle o çığ daha da büyüdü. Ağız ve diş sağlığında sorunu çözmenin yolu koruyucu diş hekimliği uygulamalarına yönelmektir.”

Okullarda eğitim verilmesi ve tarama yapılması gibi uygulamaların yapıldığını söyleyen Dilaver şunları ifade etti: “Ağız bakımının çocukluktan itibaren öğretilmesi gerekiyor. Okullarda tarama yapılıyor ama bunun daha derinlemesine olması gerekir. Biz sorunu göstermelik önlemlerle çözemeyiz. Korumayı bilmezsek istediğiniz kadar tedavi yapın, bekleyen hasta sayısını azaltamazsınız. Türkiye daha çok tedavi etmeye odaklanıyor. Oysa toplumun yüzde 70’inde çürük sorunu var. Diş çürüğü önlenebilir bir sorundur. Diş fırçala diyerek değil denetleyerek, takip ederek. Kamu diş hekiminin görevi koruyucu hekimliktir. Bazı ülkeler diş hekimliği fakültelerini kapatıyor. Çünkü koruyucu hekimlik nedeniyle artık ihtiyaç duymuyor. Biz bugün koruyucu hekimliğe yönelsek 15 sene sonra sonuç alabileceğiz. 20 dakikalık muayene süresi bunun için çok yetersiz. Zaman zaman bu sürenin 10 dakikaya indiği de oldu. 10 dakikaya indirirseniz muayene yapıyormuş gibi bir izlenim olur ama gerçekte işlem yapamazsınız. Her hastanın durumu, her dişin sorunu farklı olabilir. Diş hekimleri muayene süresi konusunda esnek olabilmeli. Bakanlık meslek örgütleri ile bir araya gelip koruyucu hekimlik uygulamaları üzerine çalışmalı, okullarda ders olabilir, not sistemi gelebilir.”

RANDEVU BULUNAMIYOR

Hastanelerden diş randevusu almak güçleşti, çocuk diş hekiminden randevu bulabilmek ise neredeyse imkansız. Uzun süre kamu hastanelerinden randevu almaya çalışan vatandaşın parası varsa özel hastaneye gidiyor, parası olmayan ise sorununu çözemiyor. Necat Dilaver bununla ilgili olarak da şunları söyledi: “Emekliliği gelenler emekli oldu, kamu hastaneleri gerek maddi gerek manevi açıdan kötü durumda. Fırsatını bulan özele gitti. Diş hekimleri aslında Kovid’den önce de hep enfeksiyon riski ile karşı karşıyaydı. Hepatit B, Hepatit C, HİV bunlardan korunmaya çalışırken üstüne bir de Kovid eklendi. Sağlık Bakanlığı, Kovid-19’dan korunabilmemiz için hasta alım süreleri, tek kişilik klinikler, diş hekimliği yardımcı personeli gibi bir takım düzenlemeler yaptı. Bu pandemi öncesinde de, pandemi sonrasında da uygulamaya geçmedi.

TELEVİZYONLAR ESTETİK DERDİNDE

Televizyonlarda daha çok estetikle ilgilenen hekimlerin çıkarıldığına dikkat çeken Dilaver, “Basın toplumu daha kapsayıcı haberler yapmalı. Toplumun çoğunun dişi çürük. Estetikle çok küçük bir grup ilgileniyor. Medya, toplumun eğitilmesinde rol oynamalı.” dedi.

Diş hekimlerinin sorunları ile ilgili de konuşan Dilaver sözlerine şöyle devam etti: “Diş hekimliği dünyada en çok yıpranan meslek grubudur. İşini yaparken sürekli karar vermek durumundadır. Omurgasında sorunu olmayan, duyma kaybı yaşamayan diş hekimi yok gibidir. Bunlar yıpranmamıza yansımıyor. Kovid yıpranması geçmişe yönelik olmadı. Bakanlığımızda ağız ve diş sağlığı daire başkanlığı düzeyinde temsil ediliyor. Bu, sorunların çözülmesi için yetersiz kalıyor. Genel müdürlük oluşturulmalı. Tüm vücut sağlığı ağızda başlar, bunun önemine uygun tedbirler alınmalı.”

PERFORMANS SİSTEMİ KALDIRILMALI

“Performans sistemi niteliği değil niceliği ölçüyor. Ne kadar hasta baktın ve ne kadar işlem yaptığınla ilgili bir veri sunuyor. Pandemi nedeniyle ödeme açısından da ciddi sorunlar var. Bu istifaları artıracaktır. Ne kadar hasta baktığımızla değil nitelikli hizmetle ilgilenmemiz gerekiyor. Performans sistemi kaldırılmalı.”

FİLYASYONUN KAHRAMANLARI

“Diş hekimleri, pandeminin başından beri filyasyonda görevlendirdi. Diş hekimleri koruyucu ekipman kullanmayı, örnek almayı biliyor, enfeksiyon konusunda tecrübeli. Sağlık Bakanlığı bu nedenle diş hekimlerini tercih etmiş olmalı. Yüzde 60-70 arası arkadaş filyasyona gitti. Çoğu normal görevine geri döndü ama devam edenler de var. Filyasyondaki başarının en büyük yapı taşı kamuda çalışan diş hekimleri oldu.”