Sanayide son 54 ayın en sert daralması

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), eylül ayı değeri açıklandı. Eşik değer olan 50'nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye, altındakilerin de kötüleşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre ağustosta 47,8 düzeyinde kaydedilen manşet PMI, eylülde 44,3'e düştü. İmalat sanayindeki gerileme Mayıs 2020'den bu yana en belirgin düzeye çıkarak salgından bu yana en zayıf konuma ulaştı. Faaliyet koşullarındaki bozulma eğilimi altıncı aya ulaştı.

YENİ SİPARİŞLER 4,5 YILIN GERİSİNDE

Eylülde anket katılımcılarının talep zayıflığına ilişkin geri dönüşleri dikkati çekti. Söz konusu zayıflık, yeni siparişlerde yaklaşık son 4,5 yılın en sert düşüşüne yol açtı. Yeni ihracat siparişlerinin yeniden yavaşlamaya geçmesi, dış talepte de durgunluğa işaret etti.

Yeni siparişlerin zayıf seyrine bağlı olarak üretim de üst üste altıncı kez aylık bazda yavaşladı. Üretimde, son 54 ayın en yüksek daralma oranı kaydedildi.

Talepteki zayıflık ve üretim gereksinimlerindeki azalış, eylülde imalatçıların istihdam ve satın alma faaliyetlerini de yavaşlatmalarına yol açtı. Bazı firmalar eylülde tam zamanlı çalışanlarının işten ayrıldığını bildirdi. Böylece istihdam hacminde Nisan 2020'den bu yana en belirgin daralma gözlendi.

Hem girdi hem de nihai ürün stoklarında azalma devam etti. Girdilere yönelik talebin zayıf seyri, tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı hafifleterek teslimat sürelerinin son 9 ayda ilk kez kısalmasını sağladı. Liradaki zayıflık ve ham madde fiyatlarındaki yükseliş, eylülde girdi maliyetlerinin daha da artmasına yol açtı.

KASIM 2018’DEN SONRA İLK KEZ GÖRÜLDÜ

Türkiye Sektörel PMI raporu, eylülde yeni siparişler ve üretim gereksinimlerindeki zayıflığa bağlı olarak imalatçıların istihdam azalttığına işaret etti. Kasım 2018'den bu yana ilk kez, takip edilen sektörlerin tamamında istihdam hacmi daraldı. Fiyatlar genel olarak artış eğilimini sürdürdü ancak girdi talebindeki durgunluğa bağlı olarak sektörlerin çoğunda tedarik zincirleri iyileşme kaydetti.

Eylülde, takip edilen 10 sektörün tamamında üst üste üçüncü ay yeni siparişler yavaşladı. En belirgin ivme kaybı giyim ve deri ürünlerinde görülürken, en hafif yavaşlama gıda ürünlerinde meydana geldi. Toplam yeni siparişlerdeki tabloyla uyumlu olarak, üretimde de genel bir düşüş yaşandı. En sert daralma, makine ve metal ürünleri sektöründe görüldü.

GİRDİ MALİYETLERİ ARTTI

Üretimdeki gerilemeye rağmen, yeni sipariş girişlerindeki durgunluk, birikmiş işlerdeki genel azalma eğiliminin sürmesine neden oldu. İmalatçılar, düşük iş yüklerine bağlı olarak eylülde istihdam hacmini daralttı.

Yaklaşık 6 yıldır ilk kez, takip edilen 10 sektörde de istihdam gerileme kaydetti. İstihdamda en belirgin azalış, tekstil sektöründe gerçekleşti. Satın alma faaliyetlerinde de yaygın bir zayıflama gözlendi.

Girdi maliyetleri, 10 sektörün tamamında belirgin şekilde arttı. En yüksek oranlı artış, kimyasal, plastik ve kauçuk ürünleri sektöründe meydana gelirken, en zayıf artış ana metallerde kaydedildi. Girdi maliyetlerindeki yükselişe bağlı olarak tüm sektörlerde firmalar nihai ürün fiyatlarını artırdı.

Elektrikli ve elektronik ürünlerde nihai ürün fiyatları enflasyonu belirgin şekilde hızlanarak son 7 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Tekstil sektöründe ise artış oldukça ılımlı seyretti.