Satranç unutkanlık ve bunamaya engel olabilir mi?

Bugün ise internette yaptığımız maçların dikkat dağınıklığımızı engellediğini fark ediyoruz. Zira satranç ciddi bir konsantrasyon gerektirir ve zorunlu olarak başka uğraşlardan uzaklaştırır. Böylece zihninizin tek bir alanda toplanmasını sağlar. Günümüzdeki insanın en büyük sorunu bilgi bombardımanı nedeniyle yaşanan zihin dağınıklığıdır.

Gerçekten de satranç oynamak ve satranç çalışmak, hafıza üzerinde olumlu etkiler yapabilir mi?

Satranç, strateji ve hamlelerin planlanmasını gerektiren bir oyundur, bu da zihinsel uyarım sağlar. Bu süreçte, hafıza gerektiren bilgileri hatırlamak, geçmiş oyunlardan elde edilen deneyimleri kullanmak ve gelecekteki hamleleri düşünmek önemlidir. Bu nedenle, satranç oynamak, hafıza becerilerini geliştirmek için faydalı olabilir.

Satrancın unutkanlığı önleme etkisiyle ilgili yapılmış ciddi araştırmalar mevcuttur. Bunlar, satrancın zihinsel işlevleri, belleği ve bilişsel yetenekleri olumlu yönde etkileyebileceğini göstermiştir. Örneğin, 2014 yılında yapılan bir çalışmada düzenli olarak satranç oynayan yetişkinlerin, oynamayanlara kıyasla bellek, konsantrasyon ve bilişsel esneklik gibi yeteneklerde daha iyi performans gösterdikleri saptanmıştır.

Satrançla uğraşmanın yaşlılıkta bunama ve Alzheimer gibi hastalıkların engellenmesine yönelik etkileri üzerine yapılan araştırmalar da bulunmaktadır. Bunlar, satrancın beyin sağlığını korumada ve bilişsel işlevleri desteklemede önemli bir rol oynayabileceğini göstermektedir. Örneğin, 2017 yılında yayınlanan bir çalışmada, satranç oyununun Alzheimer hastalarında bilişsel fonksiyonları iyileştirebileceği ve gerilemeyi yavaşlatabileceği belirlenmiştir.

Ancak, unutkanlık ve bilişsel sağlıkla ilgili konular genellikle çok faktörlüdür ve satrancın tek başına bir çare olmadığını unutmamak gerekir. Satranç gibi zihinsel uğraşlar, beyin sağlığını desteklemek için bir unsur olarak düşünülmelidir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve sosyal etkileşim gibi diğer faktörler de önemlidir.

İleri yaşlarda turnuvalara katılan satranç severler bu vesileyle seyahatler yaparlar. Yarışmalarda birçok yeni insanla tanışırlar. Bu da onlara iyi gelir.

Büyük satranç ustaları aynı anda çok sayıda masaya karşı simultane körleme oynayabilmektedirler.

Mesela Ivanchuk aynı anda 9 masaya karşı tahtalara bakmadan maç yapmıştır.

Dünyanın gelmiş geçmiş en iyi kadın oyuncusu Judith Polgar kendisine birkaç saniye süreyle gösterilen satranç konumlarını yeniden dizebilmekte büyük bir başarı göstermiştir.

Bunlar satranççıların hafıza gücünün zaman içinde ne düzeylere yükselebildiğini gösteren örneklerdir.

Satrancın erken yaşlarda başlanıp ömür boyu sürdürülebilen bir faaliyet olması birçok spor dalları arasında ona özel bir yer kazandırmaktadır.

Dünya şampiyonlarından Smyslov 62 yaşındayken genç Kasparov karşısında adaylar maçına çıkmayı başarmıştı.

Vasily Smyslov nerdeyse ölümüne kadar satranç faaliyetini sürdürmüş, son yıllarında satranç problemleri hazırlamıştır.

Bir diğer şampiyon Botvinnik elli üç yaşına kadar ünvanını korumayı başarmıştır. Emanuel Lasker altmış sekiz yaşında turnuvalarda iyi sonuçlar almıştır.

En sevilen büyük ustalardan Korchnoi ise yine son yıllarına kadar iyi satranç oynamayı başarmıştır. Kübalı dünya şampiyonu Capablanca öldüğü zaman yapılan otopsisinde beyninin olağan ölçülere göre daha büyük olduğu ve daha fazla kıvrım içerdiği görülmüştür.

MİNYATÜR KÖŞESİ

H. Atkins – I. Gunsberg
Kabul Edilen Vezir Gambiti
Hanover 1902
1. d4 d5 2. c4 dxc4 3. Af3 c5 4. e3 Fg4
Vezir gambitinin çoğunlukla gelişme sorunu yaşayan “c8” fili erkenden oyuna girdi. Haydi hayırlısı!
5. Fxc4 e6?
Siyah doğallıkla taşlarının yolunu açıyor ve gelişmesini sürdürüyor. Ama ezbere oynamak yerine her zaman mevcut durumu ve rakibin hamlelerini de kontrol etmek gerekli. Bu doğal hamle gerçekte büyük bir hata ve siyaha oyunu hemen kaybettiriyor. Çünkü “g4”teki filinin geri dönüş yolunu kapattı.
6. Va4+ Ad7 7. Ae5
Artık “d7”deki açmazda bulunan taş korunamayacak.
7… Ff5 8. Axd7 Vxd7 9. Fb5 1-0
Her iki oyuncu da yaşadıkları dönemin adları iyi bilinen kuvvetli ustaları. Böyle büyük bir hata ve bu kadar erken biten bir oyun. Satranç tarihinin tozlu sayfalarında ve bu hafta köşemizde eğitici bir minyatür olarak yer almayı hak ediyor.