Satranç ve hayat: Kayıp hamlelerin izinde
Dünya üzerinde yüz yıllardır spor yapılıyor. Peki hiç düşündünüz mü elimizde görüntü kaydı bulunan en eski spor yarışması hangi tarihtedir.
Unutmayalım ki ilk film çekimi 1895'te yapılıyor. Bundan öncesine ilişkin bir spor mücadelesinin görüntülerine sahip olmamız mümkün değil. Nitekim filme alınmış en eski futbol maçı, 1897 yılında İngiltere'de Aston Villa ve Wolverhampton Wanderers takımları arasında oynanan ve Villa'nın 1-0 kazandığı maçtır.
Bu maçın film kaydı günümüze ulaşamamış olsa da, o dönemlerde çekilmiş fotoğraflar bulunmaktadır. Elimizde görüntüleri mevcut olan en eski futbol karşılaşması ise 1902 yılında İskoçya'da oynanan Rangers ve Celtic arasındaki OldFirm derbisidir.
Buna karşın hamleleri kaydedilmiş en eski satranç partisi 1475 yılında İtalya'nın Floransa şehrinde yapılmıştır. Parti İspanyol satranç ustası Lucena ile İtalyan rakibi Bona arasında oynanmıştır. Biz günümüzde bu maçın hamlelerini satranç tahtası üzerinde canlandırarak bir film şeridi gibi gözlerimizin önünden geçirebiliyoruz.
Görüldüğü gibi kayıtlı en eski futbol maçı 120 yıllık. Oysa hamlelerini seyredebileceğimiz en eski satranç partisi 550 yaşında.
Satranç maçları basit bir notasyon yöntemiyle yazılabiliyor. Kağıt üzerine ya da dijital ortama kaydedilebiliyor. Bu yolla yüzlerce yıl önce oynanmış oyunları yeniden inceleyebiliyor, o zamanki ustaların neler düşündüklerini görebiliyoruz. Bu şekilde büyük satranççıların stratejilerini öğrenebiliyor, kendi oyunumuzu geliştirebiliyoruz.
Satranç tahtası 8x8 64 kareden oluşuyor. Notasyonda her bir kareye koordinatlar sisteminde olduğu gibi bir harf ve bir rakamı içeren isimler veriliyor, (a1, c4, g6, b8) gibi. Hamleleri yazmak için satranç taşlarının isimleri kısaltılarak yalnızca baş harfleri kullanılıyor. Örneğin at yerine A, fil yerine F, şah yerine Ş harfi yazılıyor. Hamle yapan taşın adının ilk harfinin yanına gideceği karenin adı ekleniyor. Burada yerimiz sınırlı olduğu için ayrıntıya girmeyelim. Ama siz satranca ilgi duyuyorsanız mutlaka internetten satranç notasyonunu araştırıp öğrenin. Böylece yazılmış binlerce satranç kitabına erişebilir hale geleceksiniz.
ÜLKEMİZİN ÇİÇEĞİ BURNUNDA BÜYÜK USTASI CEM KAAN GÖKERKAN
Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de 3-13 Mayıs 2023 tarihleri arasında düzenlenen 2023 Bakü Uluslararası Açık Satranç Turnuvası’nda 8.turda turnuvanın 2 numaralı seribaşı GM Alexandr Predke karşısında galip gelen sporcumuz IM Cem Kaan Gökerkan son tura girmeden GM normu almayı garantiledi. Sporcumuz Gökerkan, bu sonuçla Büyükusta olması için ihtiyacı olan son GM normunu da tamamlayarak unvanı almaya hak kazandı. Genç sporcumuzu kutluyoruz.
BULMACA
Soru 7:
Beyaz Oynar Kazanır
Beyaz Taşlar:
Şc1, Fb8, Ph6.
Siyah Taşlar:
Şh4, Fd4, Pe5.
Cevap haftaya köşemizde.
Bize ulaşmak için:
GEÇEN HAFTANIN CEVABI:
Soru 6’nın Yanıtı
1. Fxe5
Beyaz öncelikle vezirine yönelen tehdidi ortadan kaldırıyor. Ancak bu hamlenin sağladığı başka bir avantaj daha var, siyah veziri korunmasız bırakmak. Bunun ne işe yarayacağını şimdi göreceğiz.
1… fxe5 2. Vd5+!
Çifte tehdit. Siyah veziri almaya mecbur.
2… Vxd5 3. Axe7+ 1-0.
At önce savunmasız fili ardından veziri alıyor.
MiNYATÜR
Nimzovich - Amatör
Pernau - 1910
1.e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Fb5 Af6
Bildiğimiz Berlin savunması.
4.0–0 d6 5.d4 Axe4 6.d5 a6
Siyah açmazdaki atını karşılıksız kaybetmemek için bu hamleye zorunluydu. Beyaz Fa4 oynarsa siyah da Pb5 ile yanıt verecek.
7.Fd3
Eyvah siyahın aynı anda iki taşı birden istek altında kaldı.
7… Af6 8.dxc6 e4
Siyah da çatal attı, acaba verdiği taşı geri alabilecek mi?
9.Ke1 d5 10.Fe2!
Beyazın bir adım sonrayı planlamak için vakti ve bir çok seçeneği var. Büyük usta Nimzovich çok güzel bir final buluyor.
10… exf3 11.cxb7 Fxb7 12.Fb5++ Mat, 1–0.
“Hayat bir satranç oyunu gibidir; biz bir plan yaparız, ancak bu plan satrançta rakibimizin, hayatta kaderimizin neyi yapmayı seçeceğine bağlıdır.”
Schopenhauer