Satrançta turnuva heyecanı

SATRANÇ VE HAYAT

Satranç turnuvaları nasıl yapılır?

Çok sayıda satranç oyuncusunun birbirleriyle yarıştığı organizasyonlara satranç turnuvası denir.

Satranç öğrenen kimse arkadaşlarıyla oynayabilir, internet üzerinden maçlar yapabilir. Bir derneğe, merkeze ya da kafeye giderek orda maç yapacak yeni rakipler bulabilir. Ancak oyun gücünü sınamanın en iyi yöntemi turnuvalara katılmak ve düzenli, resmi, ciddi partiler yapmaktır.

Evde arkadaşınızla oynayabilirsiniz, bunun adı dostluk partisidir. Bu satırların yazarları olan bizler iki kardeş satranca başladığımız yıllarda evde birbirimizle oynuyorduk. Türk satrancının duayenlerinden Nevzat Süer’le tanıştığımızda o bize önemli bir şey söyledi;

“Çocuklar aranızdaki dostluk maçları sizi ilerletmez. Çünkü bu işte iddia gerekir. O nedenle turnuvalara katılmalısınız.” Hocanın kastettiği beyne gönderilen motivasyon sinyalleriydi hiç kuşkusuz. Turnuvaya girmek birçok oyuncuyla boy ölçüşmek, o güne kadar yaptığı çalışmaların neticesini test etmektir.

Turnuva için evinizden çıkarsınız. Yol yürür, otobüse, tramvaya, metroya, vapura binip inersiniz. Turnuva mekanına ulaşırsınız. Bunun bir de dönüşü vardır. Yani satranç oynayacağınız yere gidip gelirken emek ve zaman harcarsınız. Üstelik turnuva salonunda seyirciler ve diğer oyuncular yapacağınız hamleleri o anda görecek, izleyecektir. İşte bütün bunlar evde ya da internette oynamaya göre bambaşka bir motivasyon oluşturur. Turnuvada yapacağınız hamleler sizin için daha kıymetlidir. Onca emek verip geldiğiniz bu mekanda sorumluluğunuz daha fazladır. Sizi izleyenlerin gözleri önünde öylesine bir iki hamle yapıp da masadan kalkmak olacak şey değildir. Dikkatinizi toplar, konsantre olur ve sonuna kadar mücadele edersiniz. Yani herhangi bir satranç oyunuyla turnuvada oynadığınız bir oyun arasında psikolojik açıdan önemli bir fark vardır.

Bir satranç partisi kararlaştırılan zaman kontrolüne göre birkaç dakikadan birkaç saate kadar çok farklı süreleri kapsayabilir. Buna göre turnuvalar da birkaç saat içinde bitebileceği gibi günlerce devam edebilir. Yıldırım denilen yöntemle çok hızlı oynanan satranç turnuvaları bir gün içinde, 3- 4 saatte tamamlanır. Hafta sonu bir ya da iki güne yayılan hızlı tempolu turnuvalar yapıldığı gibi, 5 gün, bir hafta hatta daha uzun süren yarışmalar da düzenlenebilir.

Turnuva yaşadığınız ilde olabileceği gibi başka şehirlerde ya da yabancı ülkelerde yapılabilir. Bu yönüyle turnuva seyahat anlamına gelir. Kimi zaman buna tatil de eşlik eder. Yaz mevsiminde denize kıyısı olan bir mekanda satranç oynarken tatil keyfini de birlikte yaşayabilirsiniz. Yurtlarda, pansiyonlarda, otellerde konaklarsınız.

Zaman içinde turnuvalara katılmaya devam ettikçe sizin gibi satranca gönül vermiş insanların tekrar tekrar karşınıza çıktığını görür, onlarla arkadaşlıklar, dostluklar kurarsınız. Bazı turnuvalar geleneksel hale gelir. Ülkemizde İstanbul, İzmir, Çanakkale, Malatya gibi şehirlerde düzenlenen bazı açık turnuvalar on yılları aşkın zamandır her yıl tekrarlanmaktadır.

Kimi turnuvalarda yüksek maddi ödüller verilir. Böyle yarışmalara profesyonel oyuncular, büyük ustalar da katılır. Amatör satranççılar da bu yarışmalarda ustalarla oynama fırsatını bulurlar.

Turnuvada oynadığınız maçlarınızın hamlelerini yazıp oyundan sonra hakemlere verirsiniz. Sizin partileriniz de diğer bütün maçlarla beraber turnuva bülteninde yayınlanır. Oyunlardan sonra , önce rakibinizle sıcağı sıcağına maçınızı analiz edersiniz. Diğer satranççılar ve bazen de ustalar bu analize katılabilir. Böylece hatalarınızı öğrenme, kendinizi geliştirme şansı bulursunuz.

Resmi turnuvalarda elde ettiğiniz sonuçlara göre öncelikle UKD yani ulusal kuvvet derecesi puanınız belirlenir. Bunun bir adım ötesinde ise ELO yani uluslararası puanlarınız çıkar. Turnuvalarda başarılı olmaya devam ederseniz bu puanlar yükselir. Böylece satrançta ilerlediğinizi rakamsal olarak da ortaya koyar, hem kendinize hem de camiaya ispat edersiniz.

Turnuvalarda bütün katılımcıların birlikte oynadıkları her parti bir tur oluşturur. Yani bütün oyuncuların ilk maçlarına birinci tur oyunları denir. Sırasıyla 2, 3, 4’üncü oyunlar da 2, 3, ve 4’üncü tur partileri olarak anılır.

Bir satranç turnuvasına yüzlerce kişi katılabilir. Dolayısıyla turnuvalarda futboldan aklımıza gelecek 'lig usulü' eşlendirme genellikle mümkün değildir. Bu ancak 8 – 10 gibi az sayıda oyuncunun katıldığı yarışmalarda mümkündür. Buna döner turnuva denir. Satrançta futboldaki 'kupa usulü'nde gördüğümüz eleme yöntemi de tercih edilmez. Bütün oyuncular eşit sayıda maç yaparlar. En çok puan toplayan oyuncu şampiyon olur. Yüzlerce kişinin katıldığı bir turnuvada herkesin birbiriyle oynaması mümkün değildir. 'İsviçre usulü' olarak adlandırılan bir yöntemle aynı puana gelen oyuncular birbiriyle karşılaştırılır. Böylece mümkün olduğu kadar adaletli bir yolla şampiyon belirlenir.

Turnuvaların kendine özgü ilginç psikolojik aşamaları vardır. Örneğin 9 maçtan oluşan ve 9 gün sürecek bir turnuvanın ilk turlarında yani ilk maçlarınızda enerjiniz yüksektir. Masaya hevesle oturursunuz. Orta turlara doğru iyice ısınırsınız. Son turlarda ise yorgunluk başlayabilir. Bazı oyuncular bu nedenle bilhassa son maçlarını rakipleriyle anlaşarak beraberlikle sonuçlandırabilirler.

Oyunlar sırasında tahta başında kalmak zorunlu değildir, kalkıp dolaşabilir, salonda devam eden diğer partilere bakabilirsiniz. Günde iki tur oynanan yarışmalarda tur aralarında diğer oyuncularla birlikte içilen çaylar, yapılan sohbetler çok keyiflidir.

Turnuvalar satranç federasyonunun ya da il temsilciliklerinin internet sayfalarında duyurulur. Genellikle çevrim içi yöntemle kayıt olma imkanı vardır. Kimi turnuvalarda oyunculardan belirli bir katılım ücreti alınabilir. Bunun amacı giderleri ve dağıtılacak maddi ödülü karşılamaktır.

Bazı turnuvalar belirli kuvvet derecesinin üzerindeki sporculara yönelik olarak düzenlenir. Bunlara “kapalı” turnuvalar denir. Katılımla ilgili herhangi bir sınırlama olmayan yarışmalara “açık” turnuvalar denir.

Satranç oynuyorsanız kendiniz için özel bir şey yapın ve hemen bir turnuvaya kaydolun. Bu keyifli deneyimi yaşayın.

BULMACA KÖŞESİ

Soru 39:

Siyah oynar kazanır

Beyaz taşlar:

Şg2, Vd2, Af3, Fe2, Fe3, Ka1, Ke1, Pa3, b4, d4, f2, g3, h2.

Siyah taşlar :

Şh7, Vd5, Ac6, Fb7, Fc7, Ka8, Kf6, Pa6, b5, c4, f7, g6, h6.

MİNYATÜR KÖŞESİ

Cheron - Polikier

Chamonix 1927

1. d4 g6 2. e4 Fg7 3. Af3 d6 4. Ac3 Ad7 5. Fc4 Agf6 6. e5 dxe5 7. dxe5 Ah5 8. Fxf7+ Şxf7 9. Ag5+ Şg8

Eğer 9… Şe8 ya da Şf8 oynanırsa 10. Ae6 siyah vezir düşerdi.

10. Vd5+

Hemen sonrasında beyaz vezir f7 karesinden matı sağlıyor. Siyah terk etti.

1–0.

BU HAFTAKİ SORUMUZUN ÇÖZÜMÜ

Çözüm 39:

Popow - Rjumin

Moskau, 1925

Kxf3 2. Fxf3 Vxf3+! 3. Şxf3 Axd4++ 4. Şg4 Fc8+ 5. Şh4 Af3+ Mat, 0–1.

Beyaz şahı savunma hattından çıkarmak için hiçbir fedakârlıktan kaçınmayan siyah, önce kalesini, ardından vezirini bu uğurda feda etti. Atın d4 karesine ilerleyerek b7’deki fille birlikte çifte şah tehdidi çok etkili oldu.

Bize ulaşmak için:

selimaltinok@gmail.com

kerimaltinok@gmail.com