Schengen vizesi çileye dönüştü: İş dünyası, sanatçılar, turistler mağdur oldu

Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye arasında ‘vize sorunu’ yaşanıyor. Türkiye’nin Schengen vizesi sorunu, pandemide uzaktan çalışmaya geçilmesi, seyahat yasakları ve çeşitli ülkelerin büyükelçiliklerinin personel azaltmasıyla başladı. Ancak pandemi sonrasında seyahatlerin yeniden açılmasıyla Türkiye’den artan vize başvuruları karşılanmamaya başladı. Son 2 yılda sorun çığ gibi büyüdü. Türk vatandaşları vize için randevu alamıyor, başvuru süreci aylarca sürüyor daha da önemlisi vize başvuruları reddediliyor.

Bu yılın başından bu yana ret verilen vize başvuruları yüzde 50’lere yaklaştı. Türkiye 778 bin 409 dosyayla en çok başvuru yapan ülke oldu. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, vize müracaatları konusunda sistemli bir engelleme olduğunu belirterek, "2022'de ret verilen vize müracaat oranı yüzde 15'in üzerinde iken, 2023'te bu oran yüzde 50 civarına yükseldi" dedi.

SİYASİ ŞANTAJA DÖNDÜ

Vize şirketi İDATA’nın verilerine göre, Türkiye’den yapılan başvuruların ret oranı Rusya’nın 5 kat üzerinde. Türkiye, Avrupa ülkelerinin büyükelçilerini Dışişleri Bakanlığı’na çağırarak rahatsızlığı en üst seviyede dile getirdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Genel Kurulunda iş insanlarına seslenen Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Son dönemde siyasi şantaj olarak kullanılan vize sorununu en kısa sürede hal yoluna koyacağız” dedi.

MAĞDURİYETLER ARTIYOR

Avrupa Birliği ülkelerinin Schengen başvurularına ret sayısı artarken, vize eziyetine en çok AB’ye turistik ziyaret yapmak isteyenlerle, öğrenci ve işadamları maruz kalıyor.

Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Vikivize danışmanlık sahibi Ertuğrul Kaykun yaşanan sıkıntıları şu şekilde açıkladı:

“Asıl sorun, vizelerin reddedilmesinde. Özellikle Almanya, Hollanda ve İtalya başkonsolosluklarına yapılan başvurular, yoğunluk gerekçesiyle reddedildi. Bu kişilerin yüzde 99 Almanya’ya ya da Hollanda’ya kaçma ihtimali olmamalarına karşı ret aldılar, halbuki bu kişilerin maddi durumu da iyi. Üstelik hepsi de davetiye ile başvuru yapıyor, hepsi de daha önce vize almış insanlar.

Sorun yaklaşık iki senedir sürüyor. İlk başlarda salgına yorumladık, ancak salgının ardından da düzelme olmadı. Mesela İtalya'nın, başvuruları 3-4 gün içinde sonuçlandırırken artık uzadığına ve reddedildiğine denk geliyoruz. Ayrıca evraklarda da ciddi bir hassasiyet başladı, özellikle banka dekontlarını çok daha ayrıntılı istiyorlar. Daha önce 4-5 gün içinde vize başvuruları için randevu alma seçeneği olurken bugün en az 1 ay sürüyor, randevu alınamıyor.”

‘VİZE SÜRESİ DE KISALDI’

“Vize alanların aldıkları vizelerin süresi de kısaldı. Daha önce 6 ay alanlar artık alabilirlerse kaldıkları süre boyunca vize alabiliyorlar. Turizm operatörleri ve başvuru şirketlerinin önemli gelir kapılarından biri, fuar turları fakat artık Schengen ülkelerinin fuar turları katılımcıları için de vize vermediğini görüyoruz. Söz konusu iş yerleri ise bu sebeple ciddi zararla karşılaşıyorlar. Bir fuar yeri için bir şirket 50 bin avro ödeyebiliyor. Ancak vize alamayınca fuara da kimse katılamıyor. Şirket bu sayede ciddi zarara uğruyor. Şimdi kasım ayında Almanya'nın Düsseldorf kentinde Medica fuarı olacak. Bu fuara normalde Türkiye'den yaklaşık 2 bin kişi katılır, ancak başvuruların reddedilmesi bu katılımları da tehlikeye sokuyor.

Gerekçeleri siyasi, çünkü eskiden randevusuz da İDATA’ya gider başvuru yapardık. Artık randevu olmadan hiçbir başvuru kabul edilmiyor. Olumlu sonuçlanan başvuru sayıları ise 5’te bir oranında düştü. Tabi bu bir yandan Türkiye'den Avrupa'ya artan göç ve iltica başvuruları ile alakalı, bir yandan da yeşil pasaport kullanıcılarının sayısındaki artışla. Avrupa diyor ki yeşil pasaportlu vatandaşlara zaten vize serbestisi uygulanıyor. Niye başkalarına da vize verelim deniyor.”

‘İŞİMİZİ YAPAMAZ DURUMA GELDİK’

Vize alımı konusunda en fazla mağduriyet ise iş çevrelerinde yaşanıyor. Kemal Başaran A.Ş. yöneticisi Kerem Başaran vize verilmemesinin sonuçlarını ve amacın ne olduğu anlattı. Başaran Aydınlık Avrupa’ya şu açıklamaları yaptı:

“İş insanlarının hakikaten Avrupa'dan vize alması zorlaştı. Bu durum işimizi engeller hale geldi. Vize alabilmek için. Önce bir randevu almanız gerekiyor. Bir buçuk iki ay sonraya bile randevu verebiliyorlar. Randevuyu aldıktan sonra evrakları hazırlayıp konsolosluklarına teslim etmeniz gerekiyor. Evraklarınızı, pasaportunuzla birlikte teslim ettikten sonra da yaklaşık bir ay sürüyor vizenin verilmesi.  Dolayısıyla bir ay boyunca da pasaport elimizde olmuyor. Burada Avrupa'ya gitmek için planlama yapmak çok zorlaşıyor. Diğer yurt dışı planlamalarınızı da yapamıyorsunuz. O bir ay boyunca hiçbir ülkeye gidemezsiniz. Çünkü pasaport elinizde değil. Burada büyük bir sorun çıkıyor. Halbuki bizden vize istemeyen birçok ülke var. Onlara bile gidemiyorsunuz. Yani İran'a gidemezsiniz.  Pasaportumuz elimizde olmuyor çünkü. Bu işin birinci boyutu.”

‘HAKSIZ REKABET YAŞANIYOR’

“İkincisi ise bu durum haksız rekabete yol açıyor. Gümrük Birliği’ndeyiz biliyorsunuz. Avrupa bize gümrüksüz mal satıyor. Biz de onlara gümrüksüz mal satıyoruz. Ancak bu o şekilde olmuyor. Bizim orada mal satışımız engelleniyor. Düşünün ki Avrupa’da mal satan bir firmasınız; bir fuara katılacaksınız. Aylarca vize beklemeniz lazım. Ülkemize mal satan Avrupa firmalarının yetkilileri uçak bileti olduğu sürece planlamalarını yapıp Türkiye'ye gelebiliyorlar. Bizse planlamamızı yaptıktan iki buçuk ay sonra belki gidebiliyoruz. Bu da haksız rekabete yol açıyor. Bu da olayın ikinci boyutu.”

‘TÜRKİYE KARŞITI PROPAGANDA VAR’

“Üçüncüsü de psikolojik olarak büyük bir baskı oluşturuluyor. Türkiye karşıtı bir propaganda da var. Avrupa devlet eliyle yürütülen bir Türkiye karşıtlığı. Bu şekilde biz Avrupa'ya ne mal götürebiliyoruz ne de kendi pazarımızda markalarımızı Avrupa markalarına karşı koruyabiliyoruz. Pazarlarımızda Avrupalılar at koşturuyor. Psikolojik baskı yüzünden kendi kaliteli malımızı bile Avrupa'nın kalitesiz malına karşı zor pazarlıyoruz.”

‘KAMU ZARARA UĞRATILIYOR’

“Burada sanayicinin zararından çok kamunun zararına odaklanmak daha doğru. Biz Türkiye'de üretim yapan şirketiz. Kazancımızın vergisini de Türkiye'de ödüyoruz. Rakibimiz Avrupalılar Türkiye'ye getirip sattıkları malların vergisini kendi ülkelerine ödüyorlar. Bunu kısaca anlatayım. Şimdi Almanya merkezli bir firma olduğunu düşünün. Türkiye'de bunun şubesi var. Malın gerçek değeri ihracat değeri 100 avro olsun. Buradaki satış değeri de 200 avro olsun. 100 avroluk güzel bir kar var değil mi? Şirketler şu şekilde yapıyor. Almanya'dan malı kendi şirketi olduğu için burada hiçbir sorun yok. Almanya'dan malı 100 avro yerine 200 avroya Türkiye'ye sokuyor. Türkiye'de hiç kar göstermiyor. Bütün vergiyi Almanya'da ödüyor. Gördünüz mü? Müthiş bir zarar.”

‘BAŞI DİK GÜÇLÜ BİR POLİTİKA UYGULAMALIYIZ’

“Avrupa'daki vize sorununu çözmenin pratik yolları var. Türkiye kendi başı dik dış politikasını uygularsa bu çözülür. Örnek, Suriye'yle ilişkilerimizi düzelteceğiz. Rusya'yla olan ilişkilerimizi sıkı tutacağız. İran, Azerbaycan, Çin bu ülkelerle ilişkilerimizi yalpalama halinde değil de çok düzgün tutarsak, Suriye'yle ilişkilerimizi derhal düzeltirsek bizim ciddi olduğumuzu görürler, o zaman vizeler kalkar. Mecbur kalırlar kaldırmaya. Biz de Avrupa’dan gelen iş adamlarına vize koyabiliriz. Böyle şeyler de olabilir. Yani mütekabiliyet o da yapılabilir. Türkiye'nin başı dik dış politikası o vizeleri kaldırtır.”

YEŞİL PASAPORT VEREREK SORUN ÇÖZÜLMEZ

“Ticari kapasitesi yüksek olanlarım yeşil pasaport vermekle de sorun çözülmez. İhracatlar KOBİ ölçeğinde çok fazla yapılabilir. Biz İran'a, Irak'a, Rusya'ya her yere mal satıyoruz. Avrupa'ya satmakta zorlanıyoruz. Biz satmayalım mı? KOBİ'ler o kadar sayıca çok ki
ve ayrıca KOBİ'lerin katma değeri de fazla. Markalaşan firmalarımızın birçoğu KOBİ. Dolayısıyla KOBİ'lerin mal satması gerekiyor. Birkaç kişiye yeşil pasaport vererek genel sorunu çözemezsiniz. Yeşil pasaportun sayısını artırırsanız olacak tek şey Avrupa yeşil pasaporta da vize koyar. Bu iş yeşil pasaporta çözülmez. Başı diklikle çözülür.

Ticaret hacmi yüksek olanların çoğu Türk markası değil. Otomotiv markalarını düşünün. Bunların hepsi büyük değil mi, hangisi yerli?”