‘Sıkılaşmadan kurtuldukça ücret payları artacak’

Türkiye ekonomisi için önemli veriler sunan İstanbul Sanayi Odası (İSO) 500 2022 yılı raporunun üzerine, ‘Karlar hızlı arttı ücret yaya kaldı’ başlıklı haberle, sanayi şirketlerinde ücret payının kazançlar oranında artmadığını Aydınlık açıkladı. Rapora göre üretimden satışlar yüzde 119, net satışlar yüzde 126.1, vergi ve faiz öncesi kârları yüzde 121.2 artarken özel kuruluşlarda çalışan başına ödenen maaş ve ücretlerdeki artış (Yüzde 4.2'lik istihdam artışı dikkate alındığında) yüzde 78.5 oldu. 2019-2022 döneminde de faaliyet kârları 6 kat, üretimden satışlar 3 kat artarken ücretler ise yüzde 187 arttı. Sanayi sektörü temsilcilerine kârlar ile ücretler arasındaki farkın nedenini ve bu tablonun nasıl değişebileceğini sorduk.

Aydınlık’a konuşan Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Başkanı ve İSO Meclis Üyesi Ömer Karadeniz, şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bu durumun birden fazla sebebi olduğunu söyleyebiliriz. Öncelikle işletmelerin birincil hedefi kar etmektir. Bu kapsamda herhangi bir işletme karında yaşanan artışın tamamını çalışanlarına yansıtmadığı için suçlanmaz. Kaldı ki dönemsel olarak kar marjının arttığı dönemler olduğu gibi bu marjın oldukça daraldığı dönemler de yaşanmaktadır. İşletmeler karın yüksek olduğu dönemde sermaye yapısını güçlendirerek, zorlu dönemlere hazırlık yapmakla mükelleftirler.

‘GERÇEKLEŞMEYEN KÂRIN VERGİSİ ÖDENDİ’

“Öte yandan, söz konusu dönemde işletme karlılıklarında bahsedildiği kadar yüksek bir artış yaşanıp yaşanmadığı da farklı bir tartışma konusudur. Söz konusu dönemde kurumlar vergisi oranlarında meydana gelen artış sebebiyle vergi ve faiz öncesi karların gerçeği yansıtmaktan uzak olduğu aşikardır. Gene son dönemde enflasyon muhasebesi uygulamasının tüm şartları yerine gelmiş olmasına rağmen söz konusu uygulama 2023 yılı sonuna kadar askıya alınmış ve buna bağlı olarak işletmeler gerçekleşmeyen karın vergisini ödemek zorunda kalmışlardır.

“Mevcut durumda çalışan memnuniyetsizliğinin artması son derece doğaldır. Enflasyona bağlı olarak insanların yaşam masrafları sürekli artıyor ve bunu en derinden hisseden de dar gelirli kesimler. Bu tablonun değişmesi ise ancak stabil, öngörülebilir bir ekonomi yönetiminden geçiyor. Son aylarda da ekonomi yönetiminin bu yönde değiştiğini gösterir emareler mevcut. Sanayi üretimi için sağlıklı bir ortam oluşturulursa üretim artışına bağlı olarak maaşlar genel seviyesi de yükselecektir.”

İSO 500 raporuna göre sanayi şirketlerinde, ücretlerin kazançlar oranında artmadığını kendilerinin de görmekte olduklarını belirten Tüm İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSKO) Genel Sekreteri Ümit Şuvak ise şu açıklamayı yaptı:

“Geçmiş dönemde yaşadığımız sıkı ekonomi politikaları, şirketlerdeki daralma neticesinde gelen siparişler, ham madde ve piyasada aranılan ürünlere ulaşımın önündeki engellerden kaynaklanan belirsizlikler, ürün fiyatlarındaki olağan dışı artışları tetikleyerek karlılığın çok yüksek derecede artmasını sağlamıştır.

“Asgari ücretin belirlendiği TÜİK enflasyonu ile gerçek enflasyon arasında farkları gözlemlemekteyiz. Bununla birlikte birçok sanayicimiz, çalıştırdıkları personellerinin maaşlarında, alım gücün ve sosyal yaşantısında büyük olumsuzluklara neden olan yüksek enflasyon karşısındaki kayıplarını telafi etmek için belirlenmiş enflasyon rakamları dışında iyileştirmeler yaparak çalışanlarına nefes aldırmaya gayret etmektedirler.”

Enflasyonun düşmesiyle oluşan tablonun ortadan kalkacağını belirten Ümit Şuvak, şu ifadeleri kullandı:

“Bu dönemin; pandemi dönemindeki belirsizlikler, ekonomik sıkılaşma ve bir anda piyasalardaki ürün talebinin artmasıyla kısıtlı olan ürünlerin çok yüksek fiyatlarla alıcı bulmasından kaynaklanan geçici bir dönem olduğunu düşünüyoruz. Her geçen gün ham maddeye ulaşım, ihracat ve ithalattaki dengelerin oturmasıyla ekonomik iyileşme ve sıkılaşmanın rahatlayacağını görmekteyiz.

YOL HARİTASI ADİL PAYLAŞIM

“Önümüzdeki dönemde enflasyonun düşüş eğilimine girmesiyle birlikte gerçek ücretlerin ve ürünlerin gerçek değerlerinin yeniden ortaya çıkarak aradaki makasın kapanacagını ve üretimden, sanayiden , ihracattan elde edilen net kazançların adaletli bölüşülmesine doğru gidilen bir yolda gireceğimizi düşünmekteyiz. Tüm İşveren Sendikaları Konfederasyonu ve üye sendikalarımız ile işverenler olarak her zaman adaletli bir paylaşım, eşitlik ve yaşanabilir bir ülke, yaşanabilir bir ücret mantığı ile çalışanlarımızı enflasyona karşı ezdirmemek için gayret sarf ettiğimizi belirtmek isterim.

“Birçok defa yaptığımız konuşmalarda ve katıldığımız toplantılarda belirttiğimiz gibi iş kolları ve bölgesel asgari ücretin her zaman işçi ve işverenler için olumlu olacağını düşündüğümüzü tekrar hatırlatmak isterim. Sonuç olarak pandemi sonrasındaki ekonomik dalgalanmalar durulup ile enflasyonun düşüş eğilimine girmesi, sıkılaştırılmış para politikalarından kurtularak, üretici ve sanayicilerin finansmana ulaşımının önündeki engellerin kalkmasıyla çalışanların ücretlerinde artışın olacağını düşünmekteyiz. Her zaman çalışanlarımızla birlikte güçlü ve büyük Türkiye'yi yaratmak adına adım adım ilerleyeceğiz. Şunu biliyoruz ki adil bir paylaşım, ülkenin önündeki bütün engelleri kaldırmak ve büyümek için bize yol haritası olacaktır.”