Şimdi kuzey bomboş: Hizbullah ile savaş olasılığı İsrail ekonomisini vuruyor

Aksa Tufanı Operasyonu’nun başından beri süren sınır çatışmalarının sonucu olarak The Wall Street Journal göre 230 binden fazla yerleşimci İsrail'in kuzeyinden ayrıldı. Ülke basınında haftalardır çıkan haberlerde, Lübnan sınırına yakın yerleşimlerde “korku ve panik” havasının hakim olduğu, kuzeyin yerleşimcilerin ayrılmasından sonra bir “hayalet bölge” haline geldiği yazılıyor.

'SAVAŞ RİSKİ HEP DAHA YÜKSEK'

İsrail Ordusunun savaşa ilişkin öncelikleri arasında yerleşimcilerin evlerine geri dönmesi de var. Nitekim İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant iki gün önce yaptığı açıklamada, Hizbullah ateşi kesse bile yerleşimciler kuzeye dönene kadar Lübnan sınırını vurmaya devam edeceklerini belirtti. İsrail Ordusu Genelkurmay Başkanı Korgeneral Herzi Halevi, önceki gün Lübnan sınırında tatbikat yapan birlikleri denetlemek üzere kuzeye yaptığı ziyaret sırasında İsrail'in “savaşa çekilme” olasılığının arttığını söyledi. Halevi, “Kuzeydeki savaşın ne zaman olacağını bilmiyorum. Fakat önümüzdeki aylarda gerçekleşme olasılığının geçmişte olduğundan çok daha yüksek olduğunu söyleyebilirim.” ifadelerini kullandı.

Yerleşim yerlerinin boşalması ve işyerlerinin kapanmasıyla birlikte çeşitli sektörlerdeki ekonomik yaşam büyük kayıplara maruz kalıyor. Lübnan merkezli yayın organı Al Mayadeen'de yer alan haberde konuya ilişkin görüşlerini aktaran Tel Aviv Üniversitesinden ekonomist Tomer Fadlon “kuzeydeki gerilimin uzun vadede bu bölgelerin ekonomisini etkileyeceğinin” ve bunun İsrail üzerinde “kesinlikle ölümcül etkileri olabileceğinin” altını çizdi.

BAHÇELER ISSIZ KALDI

Al Mayadeen'in haberine göre İsrail tarım sektörü, toplam yurtiçi hasılanın yüzde 2,5'ini ve ihracatın yüzde 3,6'sını oluşturduğu için ülkedeki önemli ekonomik sektörlerden biri olarak kabul ediliyor. Tarım ayrıca tüm işçilerin yaklaşık yüzde 3,7'sini istihdam ediyor ve en önemlisi gıda ihtiyacının yaklaşık yüzde 95'ini sağlıyor. İsrail Tarım Bakanlığının verilerine göre kuzey sınırı gıda üretiminin büyük bir kısmından sorumlu ve “yumurtlayan tavukların yaklaşık yüzde 70'i” ve “subtropikal meyvelerin yüzde 40'ı” kuzeydeki boşaltılan çiftliklerde üretiliyor(du).

İsrail'de yayın yapan Yedioth Ahronoth gazetesi, kuzeydeki çiftçilerin “sınır boyunca uzanan meyve bahçelerine erişimin zorluğundan şikayet ettiğini” ve kaybın iki yönlü olduğunu vurguladı: Sadece meyve bahçesi çiftçilerinin zararının şimdilik 140 milyon dolara yaklaşması bir yana elma, avokado ve kivi gibi şu anda hasat edilmemiş meyveler de gelecek sezonun zararına yazılacak.

İsrail Çiftçileri Sendikası Başkanı Dubi Amitai gazeteye verdiği demeçte, “Lübnan sınırında kalan hiçbir alanın ekilmediğini" belirterek “zararı doğru tahmin etmenin zor olduğuna” işaret etti. Haberde hükümetin çiftçilerin tazminat taleplerine cevap vermediği de belirtildi.

'İŞÇİLERİN YARISI İŞİNDEN OLABİLİR'

Finans odaklı İsrail merkezli Globes gazetesi, ülkenin kuzeyinde yer alan ve meyveli gıda ürünleri üreten Beri Hagalil fabrikasının, üretim hatlarından bir kısmını kapatmak zorunda kaldığını ve bazı çalışanlarını işten çıkardığını belirterek, zamanla işçilerin “yarısının işinden olacağı” tahmininde bulundu. Globes'un sütunlarında yer verdiği İsrail Sanayiciler Birliği Başkanı Ron Tomer, “Kuzeydeki yüzlerce büyük fabrika sahibi, çalışanların işlerine dönebilmeleri için destek ve füze saldırılarına karşı binaların güçlendirilmesini talep ediyor.” açıklamasını yaptı. Tomer, fabrikaların “Hizbullah füzelerinin menzilinde” olmasına dikkat çekerek “militanların binalara sızma tehlikesine” de işaret etti.

İsrail Ekonomi Bakanlığının verilerine göre “savaşın başından bu yana Bakanlık tarafından izlenen ülkenin kuzeyindeki 85 büyük fabrikanın ortalama üretimi yaklaşık yüzde 70 oranında azaldı.” Rapora bakılırsa bu düşüş “işçi eksikliği, bölgeye ulaşma ve ateş altında çalışma korkusundan” kaynaklanıyor ve onlarca küçük işletmenin kapanmasına neden oluyor.

'İSRAİL ARTIK GÜVENLİ BİR ÜLKE DEĞİL'

İsrail'de yayın yapan Kanal 12 kuzey sınırı krizinin sadece sanayi ve tarımı değil turizmi de vuracağını haber konusu yaptı. Haberde, “savaş sona erse bile turistlerin artık daha güvenli olan başka yerleri tercih edeceği” belirtilerek savaşın İsrail turizmi üzerindeki etkisinin seyahat uyarılarının ötesine geçtiğini ve ülkenin imajını bozarak “uzun vadeli etkiler” yaratacağına dikkat çekildi.

Yine finans ağırlıklı Globes gazetesine göre turistik tesisler ve restoranlar “savaşın ana kurbanları” oldu. Gazetenin büyük finansman şirketlerinden biri olan Phoenix Gamma indeksine dayandırdığı haberinde “2023'ün son çeyreğinde, 2022'nin sonuna kıyasla, turizm tesislerinin doluluk oranı yüzde 73 azaldı.” denildi.