Sudan'da geçiş hükümetine darbe

Sudan'da dün sabah saatlerinde yaşanan hareketlilik sonrası Enformasyon Bakanlığından açıklama geldi. Bakanlığın Facebook'tan yaptığı açıklamada, gözaltıların "ortak askeri güçler" tarafından yapıldığı ve tutuklananların gizli bir yerde tutulduğu belirtilerek, "Birleşik müfrezeler, Sudan Egemenlik Konseyi'nin birkaç sivil üyesini ve geçiş hükümetinin bakanlarını gözaltına aldı ve onları bilinmeyen bir yere götürdü." ifadeleri kullanıldı.

SOKAĞA ÇAĞRI

Sudan'da ana demokrasi yanlısı olarak bilinen grup, destekçilerini askeri darbeye direnmeye çağırdı. Grup Hamdok'a darbeyi desteklemesi için baskı yapıldığını, ancak bunu yapmayı reddettiğini duyurarak, insanları "devrimi savunmak" için barışçıl protestolara çağırdı. Sudanlı siyasi partiler, darbe girişimi sonrası ‘sivil itaatsizlik’ duyurusu yaparken Sudan Meslek Odaları Birliği de halkı sokağa inmeye çağırdı. Tutuklama haberlerinden sonra, göstericiler askeri darbeyi protesto etmek için Hartum sokaklarına çıktı.

Sudan Sivil Egemen Konsey üyesi Muhammed Hassan Eltaishi, resmi Facebook sayfasında sabah yapılan askeri darbenin "politik aptallık" olduğunu ve "kanının son damlasına kadar" direneceğini söyledi. Şehirde askeri varlığın etkisi genişlerken internet kesintilerinin yaşandığı belirtiliyor. Eylemciler, lastik yakarak, yolları ve köprüleri kesti. Öte yandan Hartum havaalanı kapatıldı ve uluslararası uçuşlar askıya alındı.

BAKANLAR TUTUKLANDI

Başbakan Hamdok'un yanı sıra Aralarında Sanayi Bakanı İbrahim el-Şeyh, Enformasyon Bakanı Hamza Baloul ve ülkenin Egemen Konsey olarak bilinen geçici geçiş organının üyesi Muhammed el-Fiky Suliman'ın da bulunduğu beş diğer üst düzey hükümet yetkilisinin tutuklandığına dair haberler basına yansıdı.

'ABD YARDIMINI RİSKE ATIYOR'

Darbeden iki gün önce Sudan'da temaslarda bulunan Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Jeffrey Feltman, komutanlar ve hükümet yetkilileriyle görüşmüştü. Darbe günü de Sudan'da bulunan Feltman, Twitter hesabından açıklama yaptı. Feltman darbeyle ilgili, "Bu, Anayasa Deklarasyonuna ve Sudan halkının demokratik özlemlerine aykırı olacaktır. Geçici hükümette zorla yapılacak herhangi bir değişiklik, ABD yardımını riske atıyor." ifadelerini kullandı. Ayrıca Jeffrey Feltman, "ABD, geçiş hükümetinin askeri olarak ele geçirildiğine dair raporlar karşısında derin alarma geçti." dedi.

ULUSLARARASI KURULUŞLAR AÇIKLAMA YAPTI

Sudan'da yaşanan askeri darbe ile ilgili Avrupa Birliği (AB) ve Arap Birliği'nden açıklamalar geldi. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Sudan'daki gelişmeleri son derece endişeyle izlediklerini belirtti. Borrell, "AB, tüm paydaşları ve bölgesel ortakları geçiş sürecini yeniden rayına oturtmaya çağırıyor." ifadelerini kullandı.

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Aboul Gheit de Sudan'daki gelişmelerden derin endişe duyduğunu dile getirdi ve Ömer El Beşir'in devrilmesinden sonra 2019'da kurulan geçiş dönemi güç paylaşımı anlaşmasına tüm tarafları saygı duymaya çağırdı.

Almanya'dan da gelişmelerle ilgili açıklama geldi. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas Sudan'daki darbe girişimini kınadı ve eyleme "bir an önce son verilmesi" çağrısında bulundu.

Mass, "Sudan'da yeni bir darbe girişimi haberi endişe verici. Sudan'da güvenlik ve düzenden sorumlu herkesi Sudan'ın demokrasiye geçişini sürdürmeye ve halkın iradesine saygı duymaya çağırıyorum. Devirme girişimi bir an önce sona ermelidir." ifadelerini kullandı.

AFRİKA'DA SON DÖNEMDE NELER OLDU?

Şubat 2019’da Cezayir’de 40 yıllık neoliberal politikalara son veren yeni-Bumedyenci devrim yaşandı.

Ağustos 2020’de Mali’de Fransız destekçisi Cumhurbaşkanı, hükümet ve Genelkurmay Kuvvet Komutası devrildi. Eylül 2020 ve Ocak 2021’de Fildişi Sahilleri’nde Fransa destekli darbe girişimleri başarısız oldu ve sivil itaatsizlik cephesini milli cepheye kattı.

18 Ağustos’ta Mali’de Fransız sömürgeciliğinin etkisi altındaki yönetim, millet-ordu birlikteliğiyle devrildi. Çin, Rusya, Cezayir ve Senegal bu anti-emperyalist harekete desteklerini sundu.

Nisan 2021’de Çad Devlet Başkanı Idriss Deby, Fransa’nın bölgedeki Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Kamerun’a yönelik istikrarsızlığına karşı çıkarken, Fransız destekli teröristlerle çatışmada öldü. Deby cinayetine yeni bir milli cephe oluşturarak Fransa’ya cevap verdi.

18 Ağustos 2020 devriminin lideri genç muvazzaf Albay Assimi Goita 7 Haziran 2021 günü düzenlenen resmi törenle Cumhurbaşkanlığı makamına oturdu.

6 Eylül 2021 Gine’de, Türkiye ve Çin ile samimi ilişkiler geliştiren Cumhurbaşkanı Alfa Konde’ye darbe yapıldı. Darbeye öncülük eden Mamady Doumbouya, Fransız Ordusu'nun 2018 yılına kadar maaşlı "lejyoneri"ydi. Doumbouya ayrıca Fransa’nın Senegal, Fildişi Sahili, Gabon, Afganistan gibi yerlerde ‘görev’ yaptı. Gine lideri Ağustos ortasında Ankara’ya gelerek Erdoğan ile görüşmüştü. Darbeden hemen önce yine Erdoğan’la bir telefon görüşmesi yaptığı da basına yansıdı.

Afrika’da yükselen İkinci İstiklal Savaşları rüzgarlarına koşut, on yıllardır açılmasına “cesaret edilmeyen” dava 11 Ekim günü başladı. Burkina Faso Fransa'yı yargılamaya başladı.

EL BEŞİR ÇİN VE RUSYA İLE YAKINLAŞTI, HEDEF ALINDI

2019 Nisan’da gerçekleşen darbe ile 30 yıllık iktidarı devrilen Ömer El Beşir, darbeye giden süreçte Çin ve Rusya ile ilişkilerini geliştiriyordu. Ekonomik olarak Çin ile, askeri ve ekonomik olarak da Rusya ile ilişkilerini geliştiren El Beşir, darbeyle devrilmişti. Darbe sonrası Moskova'dan sert bir açıklama gelmişti. El Beşir, Türkiye ile Sevakin Adası'ndaki askeri üs üzerinden önemli bir ilişki kurmuştu. El Beşir savaş sonrası Beşşar Esad'ı ziyaret eden ilk Arap ülkesi lideri olmuştu.