Tahıl sorunu nasıl çözülecek? ‘Avrupalı şirketlere baskı uygulayabiliriz’
Türkiye, Rusya, Ukrayna ve BM ortaklığındaki Tahıl Anlaşması’nın yeniden yürürlüğe girip giremeyeceği hala net değil. Moskova bu süreçte, Ukrayna’ya gidecek gemileri tehdit olarak görebileceğinin altını çizdi. Aydınlık’a konuşan uzmanlar da Putin’in taleplerinin yerine getirilebileceğini belirtti.
Rusya, aldığı kararla dün geceden itibaren Ukrayna limanlarına giden gemileri “potansiyel askeri yük taşıyıcısı” olarak değerlendireceğini açıkladı. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, tahıl anlaşmasının sona erdiği ve Karadeniz'deki insani koridorların azaltıldığı belirtildi.
Bu kapsamda, Ukrayna limanlarına giden gemilere yönelik Rusya tarafından alınan kararın aktarıldığı açıklamada, "Buna göre, bu tür gemilerin ülkeleri de Ukrayna ihtilafında Kiev rejimi tarafında yer almış kabul edilecek. Karadeniz'in kuzeybatısı ile güneydoğusunda uluslararası sularda bulunan bazı bölgeler de seyrüsefer için geçici olarak tehlikeli olarak ilan edilmiştir." ifadesine yer verildi.
Mevcut durum Türkiye’yi nasıl etkiler? Tahıl koridoru tekrardan açılabilir mi? Emekli Tümamiral Deniz Kutluk ve Emekli Deniz Subayı Halil Özsaraç Tahıl Anlaşması kararıyla ilgili görüşlerini paylaştı.
‘MOSKOVA HERKESİ SUÇLAMIYOR’
Emekli Tümamiral Deniz Kutluk, Tahıl Anlaşması’nda bazı Avrupalı şirketlerin yaptırımlardan dolayı Rus tahılının ve gübresinin ihracatına engel olduğunu belirtti. Rusya’nın de herkesi suçlamadığını ve bu yaptırımları uygulayan şirketleri suçladığını belirten Kutluk, “Bu sefer Türkiye’nin, Putin’e telefon açarak bir rıza göstermesini beklemenin dışında bu işin nasıl yürüyeceğine dair daha derinleşmiş birtakım gayretler göstermesi uygun olur. Türkiye’nin bu noktada, Rusya’ya karşı yaptırımlara uyan şirketleri tespit edip, kamuoyu desteğini de arkasına alarak bunlara baskı uygulayabilir.” şeklinde konuştu. Şirketlerin Rus gemilerini sigortalamadıklarını vurgulayan Kutluk, “Rusya’nın talebi bu işlemlerin yürürlüğe koyulması. Sigortalanmayan gemiler limanlara giremiyor hatta boğazlardan geçerken bile sorun yaşayabiliyor.” ifadelerini kullandı.
‘EL ÜSTÜNLÜĞÜ RUSYA’DA’
Moskova’nın taleplerinin dikkate alınması gerektiğini söyleyen Kutluk “el üstünlüğünün Rusya’da olduğunu” belirtti. Kerç Köprüsü’nün Ukrayna tarafından vurulmasıyla “sert oynama fırsatı yakaladığını” vurgulayan Emekli Tümamiral, “İki tarafın savaşında tahıl ihracatı aslında çok da önem taşımayan bir durum. Çünkü daha büyük değerler tahrip ediliyor. Sonuçta bu bir savaş. Savaşta anlaşmalar olur bozulur, çok da iyimser olmamak lazım.” değerlendirmesinde bulundu.
‘DENETİM SORUMLULUĞUNDAN ÇIKIYORUZ’
Tahıl Anlaşması gereği Türkiye’nin boğazlardan Ukrayna’ya giden gemilere denetim yaptığını belirten Kutluk, anlaşmanın feshedilmesiyle bu sorumluluğun ortadan kalktığını söyledi. “Bu işi yapan şirketler işsiz kalmış olacak.” diyen Emekli Tümamiral, “İstanbul’da kurulmuş bir denetim yapısı vardı. Bildiğim kadarıyla bu yapı bir hafta daha devam edecek. Eğer anlaşma uzatılmaz ise bir hafta gibi bir sürede bu yapı dağılabilir.” yorumunu yaptı.
‘ASKERİ ANLAMDA BİZİ İLGİLENDİREN BİR DURUM YOK’
Emekli Deniz Subayı Halil Özsaraç, Tahıl Alaşmasının feshedilmesinin Türkiye’ye askeri olarak bir yansımasının olmayacağını söyledi. “Ticaret gemilerimizin faaliyetleri engellenmiş olur.” diyen Özsaraç, “Deniz sınırları üzerinden bir askeri harekat yürütülmez.” değerlendirmesinde bulundu.
‘BİR TEK ODESSA KALDI’
Özsaraç, Tahıl Anlaşması’nın bitmesiyle Rusya’nın buna bağlı olarak bir deniz harekatı yapmayacağını belirtti. Özsaraç, Rusya’nın askeri hedefleri büyük ölçüde ele geçirdiğini ve bir tek Odessa’nın kaldığını söyledi. Fakat Odessa’nın zor bir hedef olduğunu da vurgulayan Özsaraç, “Rusya Ukrayna’nın zayıf anını bekleyecek.” dedi.
‘NATO AÇISINDAN BİR HAMLEYE YOL AÇMAZ’
“İki devletin arasındaki savaş devam ediyor.” ifadesini kullanan Özsaraç, “Biri NATO’nun düşmanı biri de NATO’ya girmek istiyor. Ama mevcut durumun NATO açısından bir hamleye yol açmaz. NATO bugüne kadar olan politikası neyse aynısını yürütür.” yorumunu yaptı. Şu anda Montreux kapsamında bir NATO gemisinin Karadeniz’e girişinin yasak olduğunu hatırlatan Özsaraç, “Bulgaristan ve Romanya, Rusya’nın denizlerde çok rahatlıkla başa çıkabileceği ülkeler. Yani dolayısıyla hiçbir şey olmaz.” dedi.
‘RUSYA FEDAKARLIK YAPTI’
Özsaraç, Tahıl Anlaşması’nda Rusya’nın bu anlaşmayı uzatarak fedakarlık yaptığını belirtti. Lojistik anlamda yardımı sağlayacak bütün hareketleri engellemenin savaşların doğasında olduğunu belirten Emekli Deniz Subayı, “Bunun tek istisnası tahıl koridoruydu. Yani dünyanın gıda ihtiyacını engellememek adına Rusya fedakarlık yaptı denizdeki üstünlüğüne rağmen düşman limanlarına giriş çıkışını engellemedi.” ifadelerini kullandı.