Tayland’ın renkli darbeyle mücadelesi
Batı’nın renkli darbe girişimlerinin başarısız olduğu yerlerden biri de Tayland. Yükselen Asya’nın önemli ekonomilerinden biri olan Tayland Batı tarafından desteklenen İlerleme Partisi’ni kapattı.
7 Ağustos 2023’te Tayland Anayasa Mahkemesi, İlerleme Partisi’ni (Move Forward Party) anayasal monarşiyi ve ulusal güvenliği tehlikeye attığı gerekçesiyle kapattı ve yöneticilerine 10 yıl süreyle yasak getirdi. İlerleme Partisi’nin eski başkanı Pita Limjaroenrat başta olmak üzere toplam 11 parti yöneticisine 10 yıl siyaset yasağı getirdi. Batı medyası İlerleme Partisi’ni reformist ve demokrasi yanlısı gibi göstermeye çalışsa da Batılı ülkeler Tayland’daki hükümet karşıtı göstericileri ve göstericilerin arkasında olduğu İlerleme Partisi’ni uzun zamandır destekliyor. ABD, İlerleme Partisi’nin kapatılmasının ardından yaptığı açıklamada, renkli darbeci partinin kapatılması ve 11 liderinin siyasetten men edilmesi yönündeki Anayasa Mahkemesi kararından derin endişe duyduğunu belirtti. Benzer bir şekilde, AB de mahkemenin kapatma kararını Tayland'daki siyasi çoğulculuk için bir gerileme olarak gördü.
NED-SOROS DESTEKLİ İLERİ GELECEK PARTİSİNİN DEVAMI
İlerleme Partisi, Anayasa Mahkemesi’nin daha önceden kapattığı NED-Soros destekli İleri Gelecek Partisi’nin (Future Forward Party) devamıydı. Tayland’daki 2019 genel seçimlerinde 81 sandalye kazanarak meclise giren ve Soros destekli milyarder iş adamı Thanathorn Juangroongruangkit’in kurduğu İleri Gelecek Partisi 21 Şubat 2020’de Tayland Anayasa Mahkemesi tarafından seçim yasalarını ihlal ettiği için feshedilmişti. Hong Kong göstericilerinin liderliğini yapan Joshua Wong ile İleri Gelecek Partisi’nin yasaklı lideri Thanathorn Juangroongruangkit, 5 Ekim 2019’da Hong Kong’da “Açık Gelecek Festivali”ne konuşmacı olarak katılmış ve yan yana gelmişlerdi.
‘SÜTLÜ ÇAY İTTİFAKI’
O dönemde Taylandlı, Hong Konglu, Tibetli ve Tayvanlı göstericiler arasında resmi olmayan Çin karşıtı bir “Sütlü Çay İttifakı” kurulmuştu. Ekim 2020’de Bangkok’ta düzenlenen bir gösteride, göstericiler Hong Kong, Tibet ve Tayvan bayrakları açtı. Yine bazı göstericiler Kasım 2020’de Bangkok’taki Çin elçiliği önünde Tayvan bayrağı açmıştı. Bu bayraklara daha sonra Uygur ayrılıkçılarının beyaz az yıldızlı mavi bayrağı ve LGBT bayrağı da eklendi. Gösterilerin en yoğun olduğu dönemde, Joshua Wong ile Tay göstericiler birbirini selamladı. İleri Gelecek Partisi ve onun devamı niteliğindeki İlerleme Partisi, Çin’i çevreleme ve istikrarsızlaştırma amacıyla yaratılan dış destekli partiler.
İLERLEME PARTİSİ’NE ORDUYA YAKIN SENATO GEÇİT VERMEDİ
14 Mayıs 2023’teki Tayland genel seçimlerinde aldığı yüzde 37,99 oy oranıyla birinci parti çıkan ve 151 sandalye kazanan Batı destekli İlerleme Partisi, Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu yakalayamadığı için sekiz partiden oluşan bir koalisyon ittifakı kurdu. İlerleme Partisi’nin o dönemki genel başkanı olan Pita Limjaroenrat, 500 kişilik Tayland Temsilciler Meclisi ve 250 kişilik Tayland Senatosu’ndan oluşan Tayland Milli Meclisi’nde 13 Temmuz 2023’te gerçekleştirilen başbakanlık oylamasında ihtiyaç duyduğu 375 oyu alamayınca başbakan seçilemedi. Senato, Tay Ordusu’nun kurduğu “Ulusal Barış ve Düzen Konseyi” tarafından seçilen üyelerden oluştuğu için orduya yakın senatörler zaten Limjaroenrat’a olumsuz bakıyordu. Limjaroenrat’ın monarşiyi eleştirilerden koruyan yasayı değiştirme adı altında Tay monarşisini açık bir şekilde karşısına alması Tay ordusuna yakın olan senatörlerin tepkisini çekmişti.
19 Temmuz 2023’te Milli Meclis’te Limjaroenrat’ın yeniden aday gösterilmesi için yapılan oylamada çoğu senatör olan 394 kişi olumsuz oy kullanınca renkli darbeci Limjaroenrat’ın başbakanlık hayalleri suya düştü. Tay devleti hem ordu yanlısı senatörler hem de Anayasa Mahkemesi yoluyla Batı destekli Limjaroenrat’ın başbakan olmasını engelledi çünkü Limjaroenrat’ın reform adı altında Tay monarşisini hedef alan politikası Tay devletinin birlik ve beraberliğini bozabilecek ve ülkeyi uzun vadede kargaşaya sürükleyebilecek bir politikaydı.
İKTİDAR PARTİSİNİN BATI GERÇEĞİNİ GÖRMESİ
14 Mayıs 2023 genel seçimlerinde İlerleme Partisi birinci parti olmasına rağmen iktidara gelememişti. Onun yerine Pheu Thai Partisi, Tayland Ordusu’na yakın, Birleşik Tay Milleti (United Thai Nation) ve Palang Pracharath gibi siyasi partilerin de dahil olduğu on bir partili bir koalisyon kurdu ve batıcı İlerleme Partisi ile yollarını ayırdı. 22 Ağustos 2023’te, Temsilciler Meclisi ve Senato, düzenlenen ortak oturumda Pheu Thai Partisi’nden Srettha Thavisin’i, 482 evet, 165 hayır ve 81 çekimser oyla Tayland’ın 30. başbakanı olarak seçti. Pheu Thai Partisi’nin son yıllarda yükselen Asya ve gerileyen Batı hegemonyası gerçeğini görmüş olduğunu, eski Batıcı politikalarını kısmen bıraktığını ve Tayland’ın milli dış politikasına göre konumlandığını söyleyebiliriz. Tayland Başbakanı Srettha Thavisin başa gelince ilk resmi devlet ziyaretini Çin Halk Cumhuriyeti’ne yaptı.
Thavisin hükümeti, 28 Haziran 2024’te BRICS’e üye olmak istediğini belirten niyet mektubunu resmen onayladı ve Güneydoğu Asya’dan BRICS’e katılmak isteyen ilk ülke oldu. Tayland, bu yılın Ekim ayında Rusya’da yapılacak zirvede BRICS üyesi olmayı hedefliyor. 14 Ağustos 2024'te Tayland Anayasa Mahkemesi, hükümet yetkililerine rüşvet vermekten hapis yatan bir kabine bakanını ataması nedeniyle Thavisin’i görevden aldı. 16 Ağustos 2024’te Thaksin Shinawatra’nın kızı Pheu Thai lideri Paetongtarn Shinawatra, Temsilciler Meclisi’nin özel oturumunda Tayland’ın 31. başbakanı olarak seçildi ve Tayland’da üçüncü Shinawatra dönemi başlamış oldu.
RENKLİ DARBE TAYLAND MONARŞİSİNİ HEDEF ALIYOR
Anayasal monarşi ile yönetilen Tayland’da kraliyet kurumu, köklü bir devlet geleneğini temsil eden ve siyasi görüşleri ne olursa olsun tüm Tay milletini birleştiren siyaset üstü bir kurum. Tay monarşisi bu yüzden iç ve dış politika konularında açık bir şekilde taraf almaktan kaçınır. Kısacası, Tayland’da monarşi demek istikrar ve düzen demektir. Çin’in 21. yüzyılın başından itibaren ekonomik açıdan yükselişe geçmesiyle birlikte, Tay devleti ve monarşisi değişen dünya düzenine ayak uydurmak için Çin ve diğer Asyalı devletlerle ilişkilerini geliştirmeye önem veriyor ve Batı’ya karşı Asya’nın yükselen güçleriyle bir denge sağlamaya çalışıyor. İşte Tayland’ın renkli darbecileri, yükselen Asya’nın bir parçası olmak isteyen ve BRICS’e üyelik başvurusunda bulunan Tay devletinin bu milli duruşuna karşı Tay monarşisini hedef alıyor. Bu kurumun zayıflatılması sadece Tayland’ın Asya ülkeleriyle ilişkilerinin bozulması anlamına gelmiyor aynı zamanda Tay devletinin ve medeniyetinin temellerini oluşturan monarşinin sarsılması, ülkedeki birlik ve bütünlüğün bozulması anlamına geliyor. Tayland Anayasa Mahkemesi, aldığı kapatma kararı ile Tayland’da renkli devrime geçit vermeyeceğini bir kez daha göstermiş oldu. Kapatılan İlerleme Partisi’nin kalan 143 milletvekili ise Halkın Partisi (People’s Party) adında yeni bir parti kurdu ancak Tayland’da köklü bir kurum monarşiyi ve yükselen Asya ülkelerini hedef alan bir partinin başarılı olma şansı çok düşük.