'TCG Çeşme gemisi İzmir'e geri döndü'

Çalışmaların neden erken bitirildiğine ilişkin bilgi verilmeyen haberde, "Bu durumun Mavi Vatan-2021 Tatbikatı ile bağlantılı olabileceği yönünde" yorumlar olduğu belirtildi. Haberde, "Çeşme'nin önümüzdeki günlerde Orta Ege'ye dönüp dönmeyeceği bilinmiyor" ifadeleri yer aldı.

TCG Çeşme isimli araştırma gemisi, geçen hafta yayınlanan bir denizcilik bildirimi(Navtex) ile Orta Ege'deki uluslararası sularda 18 Şubat-2 Mart tarihleri arasında hidrografik çalışmalar yapacağını duyurmuştu. TCG Çeşme'nin sahaya gönderilmesine ise Yunan tarafı tepki göstermişti. Atina tarafından yapılan açıklamada, Yunan Büyükelçiliği'nin Türk Dışişleri Bakanlığı ile temasa geçtiği ve Limni, İskiri, Kırlangıç ve Bozbaba Adası açıklarında başlatılan faaliyetleri yasadışı olarak değerlendirdiği bildirilmişti. Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Alexandros Papaioannou da yaptığı açıklamada, seyir önergesinin uluslararası sularla ilgili olduğunu ancak İzmir'deki istasyonun Navtex ilan etmeye yetkisi olmadığını iddia etmişti.

Yunan tarafı daha sonra 4 adet F-16 jetini TCG-Çeşme'nin üzerinde uçurmuş, bir jet Çeşme'ye 2 deniz mili kadar yaklaşarak chaff fişeği atmıştı. Türkiye sise bu tacize yanıt verildiğini bildirmişti.

ANLAŞMALARA AYKIRI MI?

Yunan basını TCG Çeşme'nin faaliyetlerinin Ankara ile Atina arasında 1976'da imzalanan Bern Mutabakatı'na da aykırı olduğunu iddia etti. Çünkü bu Mutabakat'ın 6. maddesine göre, "her iki taraf, Ege Denizi kıtasahanlığı ile ilgili olarak görüşmeleri zarara uğratabilecek inisiyatif ya da hareketlerden kaçınma" hükmü altına girdi. Dolayısıyla, her iki ülke de karşılıklı rızalara dayanan bir anlaşma sağlanıncaya kadar Adalar Denizi’nde ulusal karasuları dışındaki kıtasahanlığı alanlarında herhangi bir petrol arama ve sondaj faaliyetinde bulunmamaya karar verdi.

Peki TCG Çeşme'nin faaliyetleri Bern Mutabakatı'na aykırı mı?

Türk yetkililer, Yunan tarafının itirazlarına yönelik olarak TCG Çeşme gemisinin deniz tabanına kablo döşemeyeceğini ve araştırmaların deniz yüzeyinde sınırlı olacağını açıkladı. TCG Çeşme gemisinin 2018 yılında da aynı bölgede araştırma çalışmaları yaptığı bildirildi.

Zaten TCG Çeşme gemisi, orta ve derin sularda hidrografik ve oşinografik (denizin fiziksel özellikleri) çalışmalar yapmak için tasarlanmış bir gemi. Deniz haritalarının güncellenmesi için jeolojik araştırmalar yapan TCG Çeşme, batimetrik derinlik, manyetik şiddet, yerçekimi kuvveti, deniz yüzeyi ısısı, sismik hareketlilik, ses hızı, ortam ışığı ve tuzluluk oranı konularında hassas araştırmalar yapabiliyor. Kıtasahanlığına yönelik herhangi bir sismik faaliyette bulunacak ne kapasitesi, ne de üzerinde herhangi bir silahı bulunuyor.

BERN MUTABAKATI

1- Her iki taraf, kıta sahanlığının sınırlandırılması ile ilgili karşılıklı rızalara dayalı bir anlaşmaya ulaşmak için görüşmelerin samimi, ayrıntılı ve güven içerisinde bir yaklaşımla yapılmasında uyuşurlar.

2- Her iki taraf bu görüşmelerin içeriğinden dolayı kesinlikle gizli olmasında uyuşmuşlardır.

3- Her iki taraf, kıta sahanlığı ile ilgili ayrı ayrı kendi görüşlerini korurlar.

4- Her iki taraf, bu anlaşmanın ayrıntıları ve görüşmelerin yapılması sırasında yapılan önerileri görüşmelerle ilgili olmayan herhangi bir dış ortamda kullanmama yükümlülüğünü üstlenirler.

5- Her iki taraf, ortaklaşa olarak yapılmasına karar vermedikçe, görüşmelerin özüyle ilgili olarak basına açıklama yapılmaması ya da bilgi sızdırılmamasını kararlaştırmışlardır.

6- Her iki taraf, Ege Denizi kıta sahanlığı ile ilgili olarak görüşmeleri zarara uğratabilecek inisiyatif ya da hareketten kaçınmayı yükümlenmişlerdir.

7- Her iki taraf, ikili ilişkiler ile ilgili olduğu kadar, diğer tarafı güvensizliğe yöneltecek herhangi bir inisiyatif ya da davranıştan kaçınmayı yükümlenmişlerdir.

8- Her iki taraf, iki ülke arasında kıta sahanlığı sınırlandırılmasında kullanılabilecek pratik kriter ve kesin ilkeler sonucuna varmak amacıyla bu konu üzerinde uluslararası kuralları ve uygulama durumlarını araştırmak konusunda uyuşmuşlardır.

9- Bir karma komisyon bu amaçla kurulacak ve ulusal temsilcilerden oluşacaktır.

10- Her iki taraf, birbirlerine danıştıktan sonra ileriki görüşmeler sırasında tedrici bir yakınlaşmayı benimsemek konusunda uyuşmuşlardır.