TF-2000 rafa mı kalktı?
Savunma Sanayi İcra Komitesinde belirlenen rota, denizcilerin yüzünü güldürdü. Ancak yeni üretilecek platformlar içinde TF-2000 hava savunma harbi muhribinin yer almaması, tartışmaları da beraberinde getirdi.
Savunma Sanayi İcra Komitesi (SSİK), önceki gün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde toplandı. Türk savunma sanayiinin gelecek hedeflerinin belirlendiği toplantıda, yeni projelere ilişkin bir dizi karar alındı. Bütçeden aslan payını alan Deniz Kuvvetleri oldu. Toplantıda, askeri gemi projeleri kapsamında uçak gemisinin tasarımına başlanması kararlaştırılırken, MİLGEM 9-10-11-12. gemilerinin (İ sınıfı firkateynler), açık deniz karakol gemilerinin, yeni tip çıkarma gemilerinin, yeni nesil mayın avlama gemisinin ve milli hücumbotun inşasına başlanacağı bildirildi. Böylece Türk Donanması, yaklaşık 10 yıl içerisinde envanterine bir adet uçak gemisi, 8 adet İstif sınıfı firkateyn, 6 adet Reis sınıfı denizaltı, 10 adet Hisar sınıfı Açık Deniz Karakol Gemisi, 10 adet Türk Tipi hücumbot ve önemli adetlerde Atmaca gemisavar füzesi, Akya ağır torpido, birçok hava platformu ile sensör ve silah sistemini eklemiş olacak.
DETAY TASARIMI BAŞLAMIŞTI
Tüm bu projeler yüzleri güldürürken, listede TF-2000 hava savunma harbi muhribinin olmaması ise dikkat çekti. Halbuki TF-2000 konusunda son birkaç sene içinde bazı ümit verici açıklamalar yapılmıştı. Örneğin 2021 yılında Deniz Sistemleri Semineri'nde konuşan Deniz Kuvvetleri Teknik Başkanı Tuğamiral Ramis Akın, TF-2000 Hava Savunma Muhribi programında ön tasarım faaliyetlerinin tamamlanmasına çok az bir süre kaldığını bildirmiş, ardından detaylı tasarım sürecine geçileceğini söylemişti. Aynı yıl IDEF kapsamında düzenlenen törenle, Savunma Sanayii Başkanlığı, ASELSAN ve ARMELSAN arasında TF-2000 Multistatik Sonar Suiti Geliştirilmesine İlişkin Protokol imzalandı. 2022 yılında da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Önümüzdeki 2 yılda donanmamızı daha da güçlendiriyoruz. Hava savunma muhribimiz TF-2000'in ihalesine yakında çıkıyoruz.” ifadelerini kullandı. 2023 yılında gerçekleşen SSİK toplantısında, TF-2000'nin detaylı tasarımı için bütçe ayrıldığı açıklandı. Milli Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Genel Müdürü Tümgeneral Hüseyin Duman, 20 Mart 2023'te düzenlenen Savunma Sanayii Medya Zirvesi sırasında, “İlk TF-2000 Muhribi, ASFAT marifetiyle İstanbul Tersanesi Komutanlığında üretilecek.” bilgisini paylaştı. 6 Nisan 2023'te dönemin Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, “Firmalarımız, tasarım açısından TF-2000’e kafa yoruyorlar. O tasarım çalışmalarını desteklemek üzere küçük bir bütçe tahsis ettik. Şu anda Deniz Kuvvetlerimiz, ASFAT ve diğer şirketlerimizin bünyesinde çalışmalar devam ediyor.” açıklaması yaptı. İşte tüm bu açıklamalar, pek çok kişi de TF-2000'lerin yakında üretimine başlanacağı ümidini yaratmıştı. Ancak son SSİK zirvesinde, TF-2000'den önce 4 adet firkateyn daha üretilmesine karar verilmiş oldu. Böylece İ sınıfı firkateyn sayısı 8'e çıkarken, TF-2000 rafa mı kalktı soruları da beraberinde geldi.
TWITTER DONANMAYI TARTIŞIYOR
Özellikle sosyal medyada, uçak gemisinin TF-2000 projesinin önüne alındığı belirtilerek bazı eleştiriler yöneltildi. Kimileri “TF-2000 olmadan uçak gemisi nasıl korunacak?” diye sorarken, kimileri bu durumu “seçim yatırımı” olarak niteledi. Ancak TF-2000 yerine Deniz Kuvvetlerinin daha fazla firkateyn ve açık deniz karakol gemisine yönelmesini doğru bulanlar da oldu. Tüm bu tartışmalar ise donanmaya yönelik ilginin arttığını, bir kez daha gözler önüne serdi.
MALİYETİ 1 MİLYAR DOLAR
TF-2000, üzerinde barındıracağı imkan ve kabiliyetlerle dikkat çekiyordu. Daha önce yayınlanan bazı TF-2000 broşürlerinde, gemiye Phalanx yerine Gökdeniz Yakın Hava Savunma Sistemi konulduğu, dekoy atım sistemi olarak KALKAN'ın, seyir füzesi olarak 1000-1500 kilometre menzilli GEZGİN'in, torpido savunma füzesi olarak TORK'un ve gemisavar füzesi olarak da ATMACA'nın tercih edildiği görülüyordu. Tasarımdaki en dikkat çeken nokta ise NAZAR Lazer Elektronik Harp Sistemi idi. Milli üretim NAZAR ile 15-20 TL maliyetle füzelerin imha edilebileceği belirtiliyor. Ayrıca tasarımlara göre TF-2000'de aynı anda binlerce hedefi takip ederek üç boyutlu haritalandırma yapabilen faz dizinli radar teknolojisi ÇAFRAD bulunacak. TF-2000, ağ destekli harekat yaklaşımının gerektirdiği ihtiyaçlara cevap veren, bütünleşik karar destek sistemleri ile taktik karar vericinin süratli ve doğru karar vermesini kolaylaştıracak milli ve yerli olarak geliştirilmiş GENESİS ADVENT Savaş Yönetim Sistemi’ni kullanacak. 166 metre boya, 21,5 metre genişliğe, 5,4 metre drafta, 8 bin 500 ton deplasmana, 28+ knots azami sürate ve 18 knots intikal süratine sahip olacak TF-2000 muhripleri, azaltılmış radar kesit alanı, sualtı akustik, manyetik ve kızılötesi ize sahip olacak. TF-2000'lerin birim maliyetinin 1 milyar doları bulabileceği öngörülüyor.
TERSANE TARTIŞMASI
Aydınlık, daha önce geminin askeri tersanede mi yoksa sivil tersanede mi inşa edileceğine yönelik tartışmaları gündeme getirmişti. Savunma Sanayi Başkanlığı gemilerin sivil tersanede inşa edilmesini isterken, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı askeri tersanelerden yana tavır koyuyordu. SSB'nin sivil tersane seçeneğini öne sürmesinde “zaman=maliyet” anlayışıyla “hız” konusu öne çıkıyordu. Deniz Kuvvetlerinin askeri tersanede ısrar etmesinde ise “ek isterler” konusu belirleyiciydi. Yani sivil bir tersanede inşa edilen gemilerde; sözleşmenin dışına çıkmak, projede son dakika düzeltmeleri yapmak yada ek isterler ile gemileri güncellemek pek mümkün olmuyordu. Bu nedenle Deniz Kuvvetleri, inşa sırasında hataların düzeltilmesi ve ihtiyaca en uygun gemilerin üretilmesi için biraz zaman da alsa askeri tersaneleri tercih ediyor. Gemi inşa uzmanları, Türkiye'nin ihtiyaçları bakımından en verimli modelin iki tersanenin birlikte çalışması olduğunu belirtiyor. Bunun için de projedeki bir veya iki geminin askeri tersanede inşa edilmesi, tasarım olgunlaştıktan sonra devam gemiler için sivil tersanelerle işbirliğine gidilmesi öneriliyor. Nitekim MİLGEM projesinin diğer gemilerinde kullanılan bu yöntem, oldukça verimli bulunuyor.
28 YILLIK PROJE
TF-2000 projesinin Bilgi İstek Dosyası Mayıs 1996’da, İhaleye Çağrı Dökümanı 1998 yılında yayınlandı. Hedef; 5 milyar dolarlık bir bütçe ile 2004 yılından itibaren hizmete alınmak üzere 6 adet TF-2000 üretmekti. Ancak, 1999 Gölcük depremi ve sonrasında yaşanan ekonomik kriz nedeniyle proje ertelendi. Deniz Kuvvetleri Komutanlığına bağlı Dizayn Proje Ofisi (DPO) tarafından 2017'de ön tasarımına başlanan TF-2000'de, ilk başta 32 adet Dikey Atım Sistemi (VLS) bulunması planlanıyordu. Bu kapsamda yapılan dizayn çalışmalarına göre gemi, boy ve deplasman bakımından firkateyn sınıfına giriyordu. Proje de bu yüzden “TF-2000 Hava Savunma Harbi Fırkateyni” olarak adlandırılmıştı. Ancak sonradan alınan bir karar ile gemide bulunacak VLS sayısı 32'den 64’e çıkarıldı. Bunun için DPO tarafından tasarımda değişikliliğe gidildi, geminin boyu uzatıldı ve ön-orta kısma 32 adet daha VLS hücresi yerleştirildi. Bunun da Milli Dikey Atım Sistemimiz MİLDAS olmasına karar verildi. Böylece geminin boyu 166 metreye uzadı ve deplasmanı 8 bin 500 tona yükseldi. Geminin boyundaki artış sebebiyle Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, “TF-2000 Hava Savunma Harbi Firkateyni” isimlendirmesini, “TF-2000 Hava Savunma Muhribi” olarak değiştirdi. Proje kapsamında üretilecek gemi sayısı da 4'ten 4+4'e çıkarıldı. Gemilerin halihazırda Deniz Kuvvetlerinin kullandığı sekiz adet Gabya sınıfı firkateynin yerini alması bekleniyordu.