Tiroide bağlı hastalıklar

Tiroid bezi, boyunda, âdemelması denilen kıkırdağın altında yer alan, 20-25 gram ağırlığında bir organdır. Kelebeğe benzer. Genellikle uzun seyirli hastalıkları vardır. Tiroid bezinde hastalık, bezin az ya da çok çalışması ile karakterlidir.

İç salgı işlevi olan tiroid bezinin iyot kullanarak yaptığı hormon, vücut metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynar. Büyüme, gelişme, vücut ısısı, enerji oluşumu, enerji kullanımı ile hormonların etkileri ve enzimlerin işlevleri için hayati önem taşır.

Tiroid bezi iki hormon üretir. Bunlardan, dört iyot atomu olana T4 (Tiroksin), üç iyot atomu içerene T3 denir. Tiroid bezinin çalışması, beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan TSH (Tiroidi uyarıcı hormon) ile kontrol edilir. Hormonların aşırı üretilmesi hipertiroidi, az üretilmesine ise hipotiroidi ile sonuçlanır.

En sık görülen tiroid hastalığı olan hipotirodi, tiroid hormonunuzun çok az olması demektir. Kadınlarda daha çok görülen hipotiroidinin görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Hastalığın ailesel geçişi vardır.

Hipotiroidinin görülmesinde en sık sebep, Hashimoto tiroididir. Hipotiroidi ayrıca, başka hastalıklarının tedavisinde kullanılan radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi sonucunda gelişebilir. Doğuştan itibaren olma ihtimali de vardır. Bunun sebebi, tiroid bezinin gelişmemesidir.

Kilo alma, yorgunluk, adet düzensizliği, kabızlık, ciltte ve saçta kuruma gibi belirtilerin nedeni hipotiroidi olabilir.

Yetişkinlerde görülen etkileri;

- Fiziksel ve mental performansta azalma

- Kolesterol yüksekliği ve buna bağlı olarak kalp hastalığı

- Uzun süre tedavi edilmediği takdirde hayati tehlikeye yol açan miksödem koması

Bebeklerde ve çocuklarda görülen etkileri;

Gebelik döneminde tanı konulmuş olması bebek sağlığı açısından çok önemlidir. Rutin testlerde anlaşılan bir hastalıktır. Tedavi edilmezse çocuğun gelişimi normal olmaz; zihinsel yavaşlama/gerileme görülür.

Hipotiroidinin erken teşhisi, basit bir kan testiyle mümkündür. Kanda, tiroid uyarıcı hormon (TSH) düzeyinin yüksek ve tiroid hormonu (T4) düzeyinin düşük olması hipotiroidiyi gösterir. Hipotiroidinin nedeni Hashimoto ise, tiroid bezine saldıran otoantikorlar da ölçülür.

Hipotiroidi mutlaka tedavi edilmelidir, aksi takdirde ciddi bir sağlık sorununa dönüşebilir. Hipotiroidi, levotiroksin denilen hormon ilacıyla tedavi edilir. İlacın dozajı, rutin olarak yapılan kan testlerinin sonucuna göre artabilir ya da azalabilir. Bu dozaj çok önemlidir çünkü yetersiz dozda iyileşme sağlanamazken, yüksek dozda ise kemik kaybı ve kalp rahatsızlıkları ortaya çıkabilir.

Radyoaktif İyot Tedavisi: Tek bir hap veya sıvı ile uygulanan yöntemde, radyoaktivite ile işaretlenmiş iyot, tiroid bezini harap eder. Uygulamanın ardından iki gün yalnız kalınması, radyasyon yaymamak için gereklidir. Devamında hormon takviyesi alımı iyileştirmeyi hızlandırır.

Cerrahi Tedavi (Tiroidektomi): Tiroid bezinin ameliyatla çıkartılması yöntemidir. Mutlaka uzman cerrah tarafından yapılması gerekir çünkü gırtlak çevresine verilecek zararlar ciddi sıkıntılara neden olabilir. Cerrahi yöntem genellikle tiroid bezinin nefes almayı engelleyecek kadar büyüdüğü ya da hastaya radyoaktif tedavi yapılamaması durumlarında tercih edilir. Bu tedaviden sonra yeterli miktarda tiroid hormonu üretilemediği için hastalarda genellikle hipotiroidi gelişir ve günde bir kez hormon ilacı alınması gerekir.

Diğer tiroid hastalıklarına da kısaca değinelim. Gelecek hafta da tiroid kanseri ve tiroid kalp bağlantısını ele alalım.