Törenle yakılan kitaplar

Jorge Luis Borges, Mark Twain’den bir alıntı yapar. Twain; “İyi bir kitaplık oluşturmaya ancak Jane Austen’ın kitapları dışlanarak başlanabilir; hatta kitaplıkta başka hiçbir kitap olmasa bile, sırf Jane Austen’ın kitapları alınmadığı için o kitaplığın iyi bir kitaplık olduğu söylenebilir.” Raflarında hiç kitap olmayan bir kitaplık…

Yok kitap!

Yok kitaplık!

Bir de yok edilen kitaplıklar vardır.

Bunlardan biri Konstantinapol kenti İmparatorluk Kütüphanesi’dir. Kütüphane 1204’te Haçlı yağmacılar tarafından yakılır. Yanmaktan kurtulan kimi eserler 1453’te İstanbul’un fethiyle bütünüyle ortadan kalkar.

Aynı felaket Mısır Bilgi Tapınağı içindeki 15. Yüzyıla tarihlenen eserlerin içinde bulunduğu kitaplığın da başına gelir, kitaplık Arap Baharı adı altındaki vahşetle tanışıp, atılan bir Molotof kokteylle yanar.

İspanyollar 1562’de Yucatan’ı işgal ettiklerinde Maya’ların el yazmalarının bulunduğu kitaplık İspanyol Ordusu Rahibi Piskopos Diego de Landa’nın, el yazmalarının şeytan işi olduğu, yazmalarda şeytanın yalanları olduğu gerekçesiyle küle dönüştürülür.

1933’de Naziler iktidarı ele geçirince yaptıkları ilk işlerden biri Berlin’de Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra kurulan Cinsellik Araştırmaları Enstitüsü’nü yok etmek olur. Nazi vahşeti bununla da kalmaz III. Reich dönemi başlar başlamaz önce aralarında Karl Marx, Thomas Mann, Stefan Zweig, Albert Einstein, Jack London, Sigmund Freud, Emil Zola gibi yazlarların kitapları şenlik havası içinde 10 Mayıs 1933’te Berlin Opera Alanı’nda törenle yakılır.

İskenderiye kitaplığı kitaplıkların en ünlüsüdür.

İskenderiye Milattan Önce 332 yılında kente adını veren Mekodanyalı Büyük İskender tarafından kurulduktan sonra, ardılı Büyük İskender’in kumandanlarından Lagus’un oğlu Ptolemios I Sorter tarafından yönetildi. Lagus barış yanlısı bir imparatordu, bilime, yazına ilgilisi vardı.

İskenderiye Kütüphanesi Lagus döneminde inşa edildi. İskenderiye kitaplığı, denilebilir ki, başlı başına bir dünya kitaplığıdır. Kitaplar yayımlandıkça, her kitabın bir örneği bu kitaplıktaki raflarda yerini alır. Kimi kaynaklara göre İskenderiye kitaplığında sayısı bile bilinemeyecek kadar çok kitap ve parşömen vardır. El yazması kitapların sayısının dokuz yüz binden fazla olduğu ileri sürülür. Kütüphanede görev alanlar arasında matematikçi Öklides, mekanik bilimci Arkhimedes, tıp bilimci Herofilos, gök bilimci Eratosthenes, Batlamyus gibi isimler vardır.

YAKILAN KÜTÜPHANE

İskenderiye Kütüphanesi’nin yakılışına ilişkin farklı görüşler vardır. Bunlardan ilki ikinci İslam Halifesi Ömer’in emriyle Mısır Fatihi Amr İbnül-As tarafından yakıldığıdır. Bernard Lewis bu savın doğru olmadığını yazar.  İkinci sav kütüphanenin Caesar tarafından yok edildiğidir. Bu sav da yarı doğruları içerir. Caesar kütüphaneyi yok etmiştir ancak tamamını değil, bir bölümünü. En somut ve sonuncu sav olarak din savaşları gösterilir. 391’de Bizans Valisi Theophilos, eskiden Osiris tapınağının bulunduğu arsayı kilise yapılmak üzere Hıristiyan cemaatine bağışlar. Kazılar sırasında Paganik dönemi ilişkin buluntular çıkar. Hıristiyanlar Pagan inançlarına ilişkin buluntuları korumadıkları gibi pagan inancıyla da alay ederler. Bardağın taşıran son damla Paganlarla Hıristiyanlar arasındaki savaştır. İmparator I. Theodosius Pagan/Hırıstayan çatışmasında Hıristiyanların tarafını tutar. Vali Theophilos, I. Theodosius’a savaşın gerekçesi olarak kütüphanede bulunan Pagan el azmaları ve parşömenleri ileri sürünce, imparator el yazmaları ve parşömenlerin yakılmasını emreder. Vali Theophilos kütüphanede bulunan el yazmaları ve parşömenleri toplatarak İskenderiye hamamlarının külhanlarında yaktırır.

Yazılı bir Babil Kulesidir, İskenderiye Kitaplığı.

İyi bir kitaplık oluşturmak, iyi bir okur olmaktan ve hep okumaktan geçer.

İskenderiye Kitaplığı yok artık... Yoktan var etmek yazarlara ve şairlere göredir... Var kitaplar arasında ve o kitaplıkların raflarında Mark Twain’in dışladığı Jane Austen de olmalıdır.