YAŞ kararlarında askerin ağırlığı azalıyor: Genelkurmay devre dışı
TSK Personel Kanunu’nda yapılması planlanan değişiklik teklifine göre, terfi ve atama işlemleri Savunma Bakanı'na devredilecek, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınmayacak. Uzmanlar, 'Bu düzenleme emir-komuta zincirini bozar.' dedi
TBMM Başkanlığına sunulan yasa teklifine göre general ve amirallerin terfi ve görev sürelerinin uzatılmasına ilişkin işlemler Milli Savunma Bakanı'nın teklifi ile yapılacak. General ve amirallerin bir üst rütbeye yükseltilmesinde aranan Yüksek Askerî Şûra (YAŞ) üyelerinin üçte ikisinin kabulü şartı kaldırılıyor. Böylece, amiral ve generallerin terfilerinde 7 sivil ve 5 asker üyeden oluşan YAŞ üyelerinin 6'sının onayı yeterli olacak.
Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) Personel Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu. 2018'de yayımlanan 30479 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ve Ekim 2022'de yayımlanan Yüksek Askeri Şûra Yönetmeliği kapsamında, 926 sayılı kanunda değişiklik yapılmasını öngören 49 maddelik teklif; AK Parti Grup Başkanvekili Yılmaz Tunç, MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ile AK Parti milletvekillerinin imzasını taşıyor.
YAŞ kararı ile general ve amirallerin terfi ve görev sürelerinin uzatılmasına yönelik işlemler Milli Savunma Bakanı'nın teklifi ile yürütülecek. General ve amirallerin bir üst rütbeye yükseltilmesinde aranan karar yeter sayısında "YAŞ üyelerinin üçte ikisinin kabulü" şartı kaldırılacak, "YAŞ'ın kararı" esas alınacak. Böylece, amiral ve generallerin terfilerinde 7 sivil ve 5 asker üyeden oluşan şura üyelerinin 6'sının onayı yeterli olacak.
15 TEMMUZ SONRASI YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
Emekli Hava Kurmay Albay, Vatan Partisi MKK Üyesi İhsan Sefa teklife ilişkin şu değerlendirmede bulundu:
“15 Temmuz 2018'de Yüksek Askeri Şura'nın yapısı değiştirildi. Normalde 11 orgeneral ve başbakan, savunma bakanı ve içişleri bakanı olmak üzere 15 kişiden oluşuyordu. 2018'de bu yapı değiştirilerek; 2 cumhurbaşkanı yardımcısı, adalet bakanı, içişleri bakanı, dışişleri bakanı, hazine bakanı, maliye bakanı terfilerde rol oynamaya başladı. Bu değişikliğe rağmen 7 sivil, 5 asker 3'te 2 çoğunlukla kararlar alınıyordu. 8 kişiyle...
DİRENÇSİZ KOMUTANLAR SAVAŞAMAZ
“Komisyonda görüşmelerine başlanacak kanun teklifine göre YAŞ'ta 6 kişi karar alabilecek. Bu ne demektir, 7 tane sivil olacak, asker kökenli savunma bakanını da çıkartırsak 6 sivil 'evet' derse terfi alınacak. 5 askerin sözü geçmeyecek. Bu TSK'nın yapısını bozar. Bu askeriyeyi siyasallaştırır. Terfi etmek isteyen liyakatsiz, yeteneksiz komutanlar hükümetteki siyasi parti il başkanlarının arkasında dolaşır. Siyasallaşmanın yolu açılır. Yeteneksiz ve siyasallaşmış komutanları olan bir ülkenin askeri savaşamaz.
BU YETKİYİ YARIN BAŞKASI DA KULLANABİLİR
“15 Temmuz sonrasında Harp Okullarının kapanmasının sonrasında zaten ağır olarak iktidara yakın çevrelerden öğrencilerin askeri okullara alındığı iddiaları yaygın. Alınan bu öğrenciler eğer siyasallaşmaya devam ederse; yarın yarbay, albay olunca TSK vahim bir hale gelecek. Bu kabul edilemez bir durum. Herkes seçime odaklanmış, çat diye böyle bir kanun çıkartılmak isteniyor. Bu son derece yanlıştır. Özellikle YAŞ'ın yapısında eskiye dönülmesi son derece önem arz etmekte. Bugün iktidar kendini düşünerek böyle bir düzenlemeye gidiyor ancak yarın bu düzenlemenin verdiği yetkiyi bir başka iktidar kullanabilir.”
Öte yandan kanun teklifi ile Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile general ve amirallerin işlediği askeri suçlarda, soruşturma izni vermeye yetkili merciler ile soruşturma ve kovuşturma makamlarının belirlenmesinde bu kişilerin son rütbeleri ve görevleri esas alınacak.
SÖZLEŞMELİ ERBAŞA UZMANLIK YOLU
Teklifle sözleşmeli er ve erbaşlara uzman erbaş olma imkânı da tanınacak. Askere Alma Kanunu'na 'yedek astsubay' statüsü eklenecek. Böylece ast teğmen rütbesinin yanı sıra 'yedek astsubay başçavuş' rütbesiyle de askerlik yapılabilecek. Harp ve vazife malulü sayılanların anne ve babalarına ödenecek. Aylıklar asgari ücretin altında olamayacak. Teklif; yargı yolu kapalı olan disiplin cezalarına yeniden yargılama yolunu açıyor. Bu kapsamda, TSK ile ilişiği kesilen personele yeniden dönüş yolu açılıyor.
'AMERİKAN MODELİ KURULMAK İSTENİYOR'
Aydınlık'a konuşan uzmanlar, söz konusu düzenleme ile Genelkurmay'ı işlevsizleştiren uygulamaların resmileştirilmek istendiğini söyledi. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde atama usulünün etkin olduğunu belirten uzmanlar, tüm yetki ve sorumluluğun Millî Savunma Bakanlığında toplanmasının tehlikeli olduğunu, değişen hükümetlerde ehil olmayan sivil kişilerin de bu görevlere atanabileceğini belirtti. Emir komuta yapısının bozulmasının ordunun disiplinini de bozacağını kaydeden bir uzman, şöyle konuştu:
“Türk Silahlı Kuvvetlerinde bir Amerikan modeli kurulmak isteniyor. Genelkurmay'ın sorumluluk alanlarının daha çok lojistik gibi konularla sınırlandırıldığı, atamaların, planlamaların ve operasyonel kuvvetlerin 'Pentagonvari' bir bakanlıktan yönetildiği sistem hedefleniyor. Fakat böyle bir sistemde siyasetin bütün kirli ilişkileri de doğrudan askere sirayet ettirilmiş oluyor. Yani yükselmek için Bakanlıkta torpil arayan, milletvekillerinin peşinde koşan generaller ortaya çıkar. Subaylar komutanının takdirini kazanmak yerine Ankara'da ilişki bulmaya çalışır. Bu sistem zamanla çürümeyi getirir. Türk Silahlı Kuvvetlerimiz milletimizin gözbebeği, devletimizin güvencesidir. Onun geleneklerine, örf ve adetlerine, kuvvet yapısına, emir komuta zincirine yönelik tasarruflarda çok hassas olmak gerekir.”