Tuba’nın yolculuğu bilinmezleri aydınlatıyor

Deniz kaplumbağası Tuba, ülkemizin uydu ile en uzun süre takip ettiği caretta caretta. Geçen üç yılda kat ettiği 17 bin 500 kilometre yol boyunca haritası 7 milyon 300 bin kez izlendi. Dalyan’daki Deniz Kaplumbağaları Araştırma Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Bilimsel Koordinatörü Doğan Sözbilen Tuba’nın yolculuğunun anlattıklarını aktardı.

PERVANE YARASI İLE GELDİ

Dişi iribaş deniz kaplumbağası Tuba, üç yıl önce yuva yapmak için Dalyan İztuzu Kumsalı’na geldi. DEKAMER ekibi gece kontrolleri sırasında Tuba’nın normal yuva yapma davranışı göstermediğini fark etti. Kabuğunun arkasında pervane yarası vardı. İki ay tedavi gördü. Uydu izleme cihazı takılarak 28 Ağustos 2019’da yine İztuzu’ndan denize yolcu edildi. Marmaris çevresinde bir süre kaldıktan sonra Yunanistan, Tunus, Malta, İtalya ve Adriyatik Denizi’ne uzandı. Kuzeyde bir süre zaman geçirdi. Bu sıralar yeniden İtalya’nın güneyinde. Bu yolculuk sırasında 17 bin 500 kilometre yol kat etti.

EN ÜNLÜ DENİZ KAPLUMBAĞASI

Yolculuğu, dekamer.org adresi üzerinden anlık olarak takip edilebiliyor. Tuba en ünlü deniz kaplumbağası… Bu yolculuk, üç yıl içinde 7 milyon 300 bin kez görüntülendi. Araştırmacıların yanı sıra vatandaşlar da onu büyük ilgiyle izliyor. DEKAMER Bilimsel Koordinatörü Doğan Sözbilen, kaplumbağaların uyduyla izlenmesinin önemini ve Tuba’nın yolculuğunu Aydınlık’a anlattı: “Yaşamlarının neredeyse tamamı denizlerde geçiyor. Karada ne yaptıklarını nasıl davrandıklarını biliyoruz. Denizlerde ise hangi alanları daha sık kullanıyorlar, hangi dönemde hangi bölgeleri tercih ediyorlar, bunlar hakkında bilgilerimiz sınırlı. Tuba’dan aldığımız verileri diğer izlediğimiz kaplumbağalarla birleştirdiğimizde, hangi alanların korunması gerektiğine ilişkin bir harita oluşturmak mümkün. Tuba’nın önemi ise bize bir yıllık değil üç sezon boyunca veri sağlamış olması. Denizi derinliği ile birlikte düşündüğünüzde çok geniş bir alandan söz ediyoruz. ‘Denizde nereyi korumalıyız?’ sorusuna yanıt arıyoruz. Bunun yanı sıra hangi sıklıkla dalış yapıyor, hangi sıcaklıklarda kalmayı tercih ediyor. İklim değişikliği ile ilgili önümüzdeki yıllarda karşılaşabileceğimiz sorunlar neler olabilir? Tüm bu sorularla ilgili veriler toplanıyor.”

İKİNCİ YOLCULUĞU DA İZLENECEK

Tuba geçen üç yıl içinde yuva yapmadı. Kaplumbağalar, yaşamları boyunca doğdukları kumsala geri dönerek yuva yapıyorlar. Tuba’nın önümüzdeki sezon Dalyan’a geri dönmesi bekleniyor. Sözbilen, Tuba’nın yuvalama davranışıyla ilgili de bilgi verdi: “Yumurtlama her bireyin özelliğine göre değişiyor. Akdeniz’dekiler genellikle üç yılda bir yuva yapıyor. Deniz kaplumbağaları içinde her yıl yapanlar da var. Kış aylarında daha sıcak yerlere gidiyorlar. Oradan yuvalama alanına dönmek çok enerji gerektiriyor. Bir kaplumbağa sezonda üç dört kez yuva yapıyor. Her defasında 70-80 yumurta bırakıyor. 300-400 yumurtayı üretebilmek için harcadığı enerjiyi yerine koyabilmesi iki üç yıl alıyor. Bu süre, sıcaklığa, beslenme durumuna göre değişiyor. Tuba’yı ilk bulduğumuzda yumurtlama ile ilgili sorunları vardı. Tekne pervanesi yarasını tedavi etmiştik. Belki de bu durum etkili olmuştur. Cihazın ömrü yeterse Tuba’yı kumsala geri döndüğünde yeniden yakalayacağız. Dalyan’da çok sıkı bir çalışma var. Hemen hemen gelen her kaplumbağayı görüyoruz. Cihazın ömrünün yetmemesi ya da düşmesi halinde, yüzgecine taktığımız markanın seri numarasından da Tuba’yı tanıyabiliriz. Yeni bir cihaz takarak Tuba’nın ikinci yolculuğunu da takip etmek istiyoruz.”

SON YAVRULAR ÇIKIYOR

Yuvalama sezonu geride kaldı. Yumurtadaki son yavrular da eylül içinde çıkarak denize kavuşacak. Doğan Sözbilen sezonla ilgili de “Dalyan’da arka arkaya iki yüksek sezon geçirdik. Bu sezonun biraz daha düşük olması bekleniyordu. Geçen iki yıla göre daha düşük ama uzun yıllar ortalamasının çok üzerinde yumurtlama oldu.” dedi. Dalyan’ın çok iyi korunduğunu söyleyen Sözbilen, diğer yuvalama alanlarıyla ilgili de uyarıda bulundu: “Bu kumsallarda kurallar var. Gece yuvalama kumsalına girilmemeli. Girilmesi gerekiyorsa da ışık ve ateş yakılmamalı, kumsala araçla girilmemeli. Her istenen yere şezlong ve şemsiye dikilmemeli.”