Türk bilim insanları geliştirdi: Alzheimer belirti yokken tespit edilebilecek

Türkiye'de kamu ve üniversite hastaneleri içerisinde ilk kez Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde uygulamaya alınan "amiloid PET" görüntülemesi sayesinde Alzheimer, belirtilerin ortaya çıkmadığı erken evrede tespit edilebiliyor.
Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Nükleer Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, öğretim üyeleri Prof. Dr. Ümit Özgür Akdemir, Dr. Öğr. Üyesi Erdem Balcı öncülüğündeki ekibin Alzheimer hastalığının erken tanısına ilişkin 2018'den bu yana yürüttüğü bilimsel çalışmalar sonuç verdi. Beyinde, Alzheimer hastalığının kilit proteini olan "amiloid plak" birikimini ölçen "Amiloid Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)" yöntemini, seçilmiş bazı hastalarda uygulayan uzmanlar, bu sayede hastalığın varlığını erken dönemde saptamayı başardı.

Sağlık Bakanlığı Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığının (TÜSEB) Stratejik Ar-Ge desteği sağladığı çalışmalarla, ilerleyen yıllarda Alzheimer hastalığına karşı ulusal erken tanı modeli geliştirilmesi hedefleniyor. Prof. Dr. Lütfiye Özlem Atay, bu tetkikin ciddi aile öyküsü bulunan, diğer bazı tetkikler sonucunda hastalıktan şüphe duyulan ve nöroloji uzmanlarının yönlendirdiği seçilmiş hastalara uygulandığının altını çizdi.

ŞİKAYET YOKKEN

Alzheimer'ın amiloid plaklarının birikmesi sonucu sinsi şekilde ilerlediğini vurgulayan Atay, şöyle sürdürdü:
"Örneğin, 70 yaşında Alzheimer hastalığı ortaya çıkan bir kişinin beyninde aslında bu hastalığa yol açan amiloid plakları ortalama 50 yaşından itibaren toplanmaya başlıyor. Hasta, 70 yaşına kadar Alzheimer'la ilgili hiçbir belirti vermiyor, kan testi, MR, bilişsel testleri temiz çıkıyor. Aşikar belirtiler ortaya çıktığında hastalık çoktan başlamış oluyor. Kullandığımız yöntem sayesinde hastalara 50'sinde bile, yani amiloid plaklarının beyinde ilk oluşmaya başladığı evrede, hastanın henüz hiçbir şikayeti yokken tanı koyabiliyoruz."

10 KİŞİDEN 1’İ

Ortalama ömrün uzadığına ve 65 yaşın üstündeki her 10 kişiden 1'inin de Alzheimer hastalığına yakalandığına dikkati çeken Atay, dünyada bu hastalığa karşı, beyindeki amiloid yükünü temizlemeye odaklanan yeni ilaç tedavileri üzerindeki çalışmaların da sürdüğüne işaret etti.
Prof. Dr. Atay, şu değerlendirmelerde bulundu:
"Son dönemde Alzheimer'a karşı geliştirilen bir ilaç onaylandı, yakında Avrupa'da da onayı çıkacak. Bu ilaçların kullanımında en önemli şart, hastanın amiloid PET taramasının pozitif çıkması, yani erken dönem Alzheimer hastası olması olacak. Hastanemizde kullandığımız amiloid PET taraması bu açıdan çok önemli. Dünyadaki gelişmelerle paralel ülkemizde de Alzheimer'ın erken dönemde tanılanması, doğru tedaviye, yeni geliştirilen ilaçlara hastalarımızın erken dönemde yönlendirilmesini de sağlayacak.

HEDEF ULUSAL TANI MODELİ

“Hedefimiz Alzheimer gibi nörodejenaratif hastalıklara karşı kendi ulusal tanı modelimizi geliştirebilmek. Çünkü hem dünyada hem de ülkemizde yaşlı nüfustaki artışı dikkate aldığımızda bir Alzheimer pandemisiyle karşı karşıyayız. ABD'de şu an 13 milyon, ülkemizde ise 700 bin kayıtlı Alzheimer hastası var. 2050'de Alzheimer hastası sayısının dünya genelinde 150 milyona, ABD'de 50 milyona, ülkemizde ise 5 milyona ulaşacağı öngörülüyor." n BURCU ÇALIK- AA