Türk boğazlarındaki hükümranlık hak ve yetkilerimiz-2: Emniyet tedbirleri, trafik düzeni gemilerin geçiş kuralları

Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliği (14.08.2019) ve Uygulama Yönergesi (15.08.2022) hükümleri doğrultusunda; Türk Boğazları deniz trafiği seyir, can, mal ve çevre emniyeti ile denizde güvenliğin sağlanması için alınan ve uygulanan emniyet tedbirlerinden başlıcaları şunlardır:

1-) GEMİLERİN TEKNİK DURUMLARI VE BİLDİRİMLERİ

Gemiler, bayrağını taşıdıkları ülkenin mevzuatı ve uluslararası kurallara göre denize elverişli olacaktır. Gemi kaptanları 7. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen Seyir Planı-2'yi vermeden önce, gemilerinin teknik bakımdan (6. madde) belirtilen koşullara uygun olduğunu saptayacak ve bu durumu jurnallerine yazacaklardır.

2-) TÜRK BOĞAZLARI’NDA RAPOR SİSTEMİ

Gemiler Türk Boğazları Gemi Trafik Hizmetleri Teşkilatına; Seyir Planı-1, Seyir Planı-2, Mevki Raporu ve Çağırma Noktası Raporu vermek zorundadır.

Seyir Planı-1 Raporu; tehlikeli yük taşıyan gemilerle, 500 GT ve daha büyük gemilerin kaptan, donatan ya da acenteleri, Boğazlara girişten en az 24 saat önce TBGTH Merkezine yazılı olarak şekli UDT (IMO) standartlarına göre Bakanlık/İdare tarafından belirlenmiş raporu vereceklerdir.

Seyir Planı-2 Raporu; Seyir Planı-1 raporunu vermiş olan ve teknik bakımdan gemisinin 6. maddeye (TBDTDY) uygun durumda olduğunu saptayan gemi kaptanları, Boğazlara girişten 2 saat önce ya da 20 deniz mili kala KMMC (VHF) ile ilgili TBGTH Merkezine şekli UDT (IMO) standartlarına göre, Bakanlık/İdare tarafından belirlenmiş raporu vereceklerdir.

Gemi kaptanı tarafından Seyir Planı-2 Raporu vermeden önce Türk Boğazları Deniz Trafik Düzeni Yönetmeliğinin “Madde 6: Türk Boğazları’ndan Geçecek Gemilerin Teknik Durumları ve Bildirimleri”ile ilgili hükümleri yerine getirecek ve bu hususu jurnallerine kayıt düşeceklerdir.

Mevki Raporu: 20 metre ve daha büyük gemiler, Boğaz girişlerine 5 mil kala KMMC (VHF) ile giriş tarafındaki Trafik Kontrol İstasyonuna kendilerini tanıtacak bilgileri içeren, şekli UDT (IMO) standartlarına göre idarece belirlenmiş Mevki Raporunu vereceklerdir. Çağırma Noktası Raporu: Boğaz içinde seyreden gemiler tarafından sektör geçişlerinde verilir.

Boyları 300 metre ve daha büyük olan gemilerin donatanı ya da işleticisi tarafından, seferlerin planlanması aşamasında Bakanlığa/İdareye gemi nitelikleri ve yükü hakkında bilgi verecektir.

TBGTH Merkezi ve gerektiğinde Bakanlık/İdare, gemiler hakkındaki bu bilgilere dayanarak, gemilerin boyutları ve manevra yeteneği de dahil bütün özelliklerini, Türk Boğazlarının morfolojik ve fiziksel yapısını, mevsim şartlarını, can, mal, deniz ve çevre güvenliğiyle deniz trafiğini göz önünde bulundurarak, Boğazlardan emniyetli geçişi sağlamak için gerekli olan şartları ve varsa tavsiyelerini ilgili geminin donatanına, işletenine ya da kaptanına bildirir. Bahse konu gemilerden geçiş için gerekli şartları taşıyanlara en az 72 saat önceden Seyir Planı-1 Raporunu vereceklerdir.

3-) HIZ SINIRI

Gemilerin Boğazlardan geçiş hızı karaya göre 10 deniz milidir. Ancak dümen dinleme yolu elde edilemediğinde, TBGTH Merkezine bilgi verilerek çatma ve çatışmayı önleme ve çevreye zarar verici dalgalar yaratmamaya özen göstererek bu hız aşılabilir.

4-) HAVA ÇEKİMİ YÜKSEKLİĞİ SINIRI

Hava çekimi 58 metre ve daha yüksek olan gemiler İstanbul Boğazı’ndan, hava çekimi 70 metre ve daha yüksek olan gemiler Çanakkale Boğazı’ndan geçmeyecektir.

İstanbul Boğazı için hava çekimi 54 metre ile 58 metre arasında olan gemilere, Çanakkale Boğazı’nda 66 metre ile 70 metre arasında olan gemilere rotalarını korumaları için Bakanlığın/İdarenin uygun gördüğü sayıda ve güçte römorkör eşlik edecektir.

5-) AKINTI ŞİDDETİ

İstanbul Boğazı’nda üst akıntı şiddeti 4 mil/saat’in üstüne çıktığında yada lodos nedeniyle orkoz akıntıları oluştuğunda manevra hızı 10 mil/saat ve daha aşağı olan tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler (200 m) ve derin su çekimli gemiler (15 m) Boğaza girmeyecek ve akıntı şiddetinin 4 mil/saat ve altına düşmesini bekleyecek veya orkoz akıntılarının ortadan kalkmasını bekleyeceklerdir.

Ancak yukarıdaki gemilerin dışında kalan gemiler isterlerse geçişlerini, TBGTH Merkezinin tonajlarına uygun olarak öngöreceği römorkör/römorkörleri alarak yapabilirler.

İstanbul Boğazı’nda üst akıntı şiddeti 6 mil/saat’in üstüne çıktığında yada lodos nedeniyle kuvvetli orkoz akıntıları oluştuğunda, hızı ne olursa olsun tehlikeli yük taşıyan gemiler, büyük gemiler ve derin su çekimli gemiler İstanbul Boğazı’na girmeyecek ve akıntı şiddetinin 6 mil/saat’in altına düşmesini veya kuvvetli orkoz akıntılarının ortadan kalkmasını bekleyeceklerdir.

TBGTH Merkezi, akıntılarla ilgili durumları gemilere ve ilgililere duyurur.

6-) GÖRÜŞ UZAKLIĞI

İstanbul Boğazı’nın her hangi bir bölgesinde görüş uzaklığı yarım mil ve altına düştüğünde TBGTH Merkezince geçiş trafiği her iki yöne de kapatılacaktır.

7-) KORUMA VE TAZMİN SİGORTASI

Türk Boğazları’ndan geçecek tehlikeli yük taşıyan tüm gemiler, 300 GT ve üzeri gemiler ile yedek çeken gemiler Herhangi bir kaza neticesinde varsa batığın çıkartılması, gemi enkazlarının kaza yerinden kaldırılmasıyla ilgili masraflarını, Verilen hizmet bedellerini, Çevreye verilen zararların tazminini, Liman, iskele rıhtım, dalgakıran veya kıyıdaki yapılar dahil her hangi başka bir cisme çarpması sonucu verilen hasarlar ile ilgili zararların tazminini, gemiadamları dışındaki üçüncü şahısların ölümü veya yaralanmalarıyla ilgili tazminatları, kapsayan K+T (P&I) poliçesine sahip olacaklardır.

Yedek çeken gemiler, yedeklerinde çekilen gemileri de kapsayan K+T (P&I) poliçesini ibraz etmekle mükelleftir.

Yedek çeken gemilerin yedeklerinde çekilene K+T (P&I) sigortası yapılmadığı durumlarda, çekenin K+T (P&I) sigortası çekileni de kapsayacak şekilde düzenlenecektir.

Gemilerin K+T (P&I) sigortasının geçerli olduğu acenteleri tarafından tespit edilerek Seyir Planı-1'de beyan edilir. K+T (P&I) poliçesi ile ilgili yanlış beyanda bulunduğu tespit edilenler hakkında liman başkanlığı tarafından gerekli idari işlemler yapılır.

Yukarıda belirtilmiş olan kurallara ilaveten halen İstanbul Boğazı’nda; tek yönlü deniz trafiği uygulaması yapılmaktadır. 50 metre ve üzerindeki Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) taşıyan tankerler İstanbul Boğazı’ndan gece geçiş yapamamakta, gündüz geçiş yapmakta, kılavuz kaptan almakta ve römorkör refakati ile geçiş yapmaktadırlar. 175 metre ve üzeri tankerler, boş veya yüklü olsun İstanbul Boğazı’ndan gündüz geçiş yapmakta, kılavuz kaptan almakta ve römorkör refakati ile geçiş yapmaktadırlar.

250 metre ve üzeri konteyner ve dökme yük gemileri İstanbul Boğazı’ndan gündüz geçiş yapmakta, kılavuz kaptan almakta ve römorkör refakati ile geçiş yapmaktadırlar.

200 metre ve üzerindeki yolcu gemilerine kılavuz kaptan almaları şiddetle tavsiye edilmektedir.

Yedekli ve diğer özel geçişler için kılavuz kaptan, refakat römorkörü vb. özel emniyet tedbirleri uygulanmaktadır.

Yukarıda belirtilmiş olan hususlar Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin Türk Boğazları’ndaki hükümranlık hakları ve yetkileri doğrultusunda yapılmaktadır.