Türk, Rus, İskandinav, Baltık, Ukrayna kardeşliği

Çoğu İsveçli kendisini Batı’nın bir parçası sayar. Çünkü İsveç kültür ve tarihi daha çok Kuzey Güney bağlamında ele alınmıştır.

Batı’ya sempatinin en önemli nedeni, 1000’li yıllardan sonra Martin Luther’in protestanlığının yayılmasıydı. İskandinavya’nın yerli kültür ve inanışlarının yerine Lüteryanlık etkisi hakim kılındı. Ortadoks, Katolik, Musevilik ve Müslümanlık düşmanlığı Doğu’ya karşı önyargıları daha da güçlendirdi.

Ancak 1900’lü yıllarda bulunan büyük Viking tekneleri onların yalnız Avrupa ile sınırlı kalmadığını çok daha uzak yerlere gittiklerini gösteriyordu. Norveç ve Danimarka Vikingleri Batı’ya giderken İsveç Vikingleri Doğu seferleri yapmışlardı. Vikingler Baltık Denizi üzerinden daha sonraları Rusya olacak topraklara girip yola devam etmişler, Karadeniz’e, Kafkaslara, Hazar kıyılarına, Anadolu’ya, Ortadoğu’ya, İstanbul’a kadar gitmişlerdi.

İlk Rus Krallığı’nın kuruluşu dört ülke tarihi açısından önemli. Başta kuşkusuz Rusya var. Ama aynı derecede Ukrayna’yı da ilgilendiriyor. Çünkü bu ilk Rusya, Kiev merkezli olarak kuruldu. Üçüncü olarak İsveç’i ilgilendiriyor. Çünkü ilk Rus beyleri İsveçlilerdi. Bu bilgi taaa 1100’lerde yazılan Nestor Krönikası’na dayanıyor.

Türklere gelince, onları da Snorre Sturleson’un yazdığı İzlanda sagalarında ve İsveç tarihinin babası Sven Lagerbring’in yazdığı ”İsveççenin Türkçeyle benzerlikleri” kitabında İsveçlilerin Turkland’dan gelen ataları olarak karşımızda buluyoruz. Şöyle özetleyelim: Kuzeylilerin tanrılaştırdıkları Hakan Oden Turkland’dan, yanında Türkler ve Asyalılarla İsveç’e gelmiştir. Bunlar daha sonra dünyanın değişik yerlerine seferler yaptılar. Baltık denizinden doğuya doğru gidenlere genel olarak Väringar (Veringler) adı veriliyor. Kiev’de ilk Rus beyliğini kuranlar bunlar.

1100 yıllarında Rus Keşiş Nestor tarafından yazılan Nestor Krönikası’nda (Vakayinamesinde) İsveç’tekilere Svear; Doğu’ya gidenlere Varjag ve Rus deniyor. Bunlar dağınık durumdaki Slavları yönetmek üzere deniz üzerinden Rurik kumandasında geliyorlar. Rus kelimesi kürek çeken anlamında kullanılıyor. Kimine göre de İsveç’in Roslagen bölgesinden geldikleri için bu isim veriliyor. Ama zaten Roslagen’in eski adı Roden ve bu sözcük ”rodd”dan yani İsveççe kayık küreğine verilen rod isminden geliyor. Bu bölgede oturanlara rodskarlar, rodsmen ya da rodspiggar deniyordu. Yani kürekçi, kürek çekenler… Bu bölge İsveç’in doğu kıyılarının ortasında yer alıyor ve Finlandiyalılar bugün bile İsveç’e Ruotsi diyorlar. Özetlersek, Rus, Rhos, Ruotsi birbirine bağlı sözcükler. Hatta bazı kaynaklarda Kuzeylilere ”İskandinav Rusları”, Baltık denizine de ”Varang ya da varjag denizi” deniyor.

Nestor Krönikası’na göre, Slavlar 862 yılında Kuzey’den üç kardeş, Rurik, Sineus ve Trovor, çağırdı. Rurik, kardeşlerinin yardımıyla Kiev Krallığı’nda iktidarı ele alıp Rus Krallığının temellerini attı. Daha sonra yerine oğlu İgor geçti. Nestor Krönikası’na bazı araştırmacılar ”İsveç Viking Zamanı Kahramanlık Destanı” diyorlar.

İsveçlilerin Doğu kökenli olmasını ve Doğu ile ilişkilerini konu eden çalışmalara Normanizm deniyor. Önceleri eski yazılı kaynaklara dayanılarak çalışılıyordu; şimdi arkeoloji, gen teknolojisi ve dilbilim de işe dahil edilmiş durumda.

GEÇMİŞİN GEÇMİŞİ

İsveç’teki ilk hanedanlık Ynglinge hanedanlığı. Bu bilgi 1200’lü yıllarda İskandinavya’nın ilk tarihçisi İzlandalı Snorre Sturlesson tarafından yazılan Ynglingasaga’da yer alıyor. Bu sülale 600’lü yıllardan sonra Norveç’in ilk hanedanlığını kuruyor.

Ynglingasaga’ya göre köken Oden’e bağlanıyor. Oden liderliğinde Turkland’dan geliyorlar. Turkland bazı kaynaklara göre Karadeniz’in kuzeyi, kimine göre Kaşgar, kimine göre de Truva’yı da içine alan Batı Anadolu. Buraya Asien de deniyor. Oden’in yanındakilere Tyrkiar (Türkler) ve Asienmen (Asyalılar) ya da Asar (Aslar) deniyor. Oden bazı oğullarını Turkland’ı yönetmeye devam etmeleri için orada bırakıp yola çıkıyor; bugünkü Almanya, Fransa ve Danimarka’da da oğullarını yönetici yapıp İsveç’e geliyor. Oraya Svidyod adını veriyor. Turkland’ın bir diğer adı da Büyük Svidyod. Derken Norveç’e de adamlarını gönderiyor ve orayı da yönetiyor. Buradan Finlandiya ve Baltık ülkelerine geçenlere Varjag, Rus, Rhos deniyor.

Saygın Tarihçi Olof Rydberg’in görüşü, İsveçlilerin İskit kökenli olduğu. Slavların ise İskitleri’in ”slav”ı yani ”kölesi” olduğu şeklinde. Rydber’e göre, Rusya 1200’lü yılların ortalarına dek İsveçli krallar tarafından yönetildi. Diğer birçok tarihçi gibi Rydberg de Doğu’ya giden gemici-korsan Vikinglere verilen ”Varjag” adının ”Vargar” yani ”kurtlar” sözcüğünden türediğini öne sürüyor. Birden karşımıza Türklerin Bozkurtları akla geliveriyor.

Kısacası İsveçlilerin Slavlıkla ilgisinin olmadığı görüşü hakim. Örneğin, Saxo Gramaticus ve Danimarka tarihi Gesta Danorum’un Slav karşıtı olduğunu görüyoruz. 1200’lerde İskandinavya’nın Gotların yurdu; orada yaşayanların da Got, Gut, Göt kökenli olduğunu kabul edenler var. Örneğin 500’lü yılların tarihçisi Jordanes bu görüşte. Jordanes Gotların Scandza (Skandinavien) kökenli olduğu görüşünde.

İsveçliler ve Türkler arasındaki ilişkiler için, Kaynak Yayınlarından çıkan bu iki kitabı öneriyoruz.

UNUTULAN KARDEŞLİK

Özetlemek gerekirse, Türk, İskandinav, Baltık, Rus ve Ukrayna halkları tarih boyu birbirleriyle karışmışlardır. Biraz daha ekleyelim: Kimmerler, İskitler, Hunlar, Avarlar, Hazarlar, İtil Bulgarları, Peçenekler, Uzlar, Kıpçaklar-Kumanlar, Tatarlar ve başka değişik Türk kavimleri Karadeniz’in kuzeyinden İskandinavya’ya dek yurt tutmuşlardır. Finlandiya, Baltık ülkeleri ve Laponların Türklerle ve İskandinavlarla yakınlığı malumdur. Bir de Bering Boğazı’ndan Doğu Avrupa’ya dek Rus coğrafyasında yaşayan Türkleri düşünürsek, bu geniş bölgede yaşayan insanların ne denli iç içe geçmiş oldukları ortadadır.

Şimdi AB, ABD, NATO Rusya’yı kuşatmış; sonunda Ukrayna ile kardeş kavgasına tutuşturmuştur. İsveç, Ukrayna’ya silah vermektedir. Tüm İskandinavlar Rusya’yı karşısına almıştır. Tarafsız İsveç ve Finlandiya da NATO üyesi olmaya hazırlanıyor. Kardeş Türkland (Türkiye) arabuluculuk yapmaya çalışıyor.

Keşke Türkiye arabuluculukta başarılı olabilse… Keşke İsveç ve Finlandiya ABD ve AB etkisinden kurtulabilse. Keşke NATO sevdasından vazgeçseler. Keşke Norveç, Danimarka, Baltık ülkeleri ve Türkiye NATO’dan çıkabilseler… Ve keşke tüm bu ülkeler kışkırtıcı NATO karşısında, Avrasya kardeşlik şemsiyesi altında birlik olabilseler.

Keşke İskandinavya’da, Türkiye’de ve her yerde ”Barışa evet! AB’ye, ABD’ye NATO’ya hayır!” diyenler kazanabilseler…

Kaynaklar:

Abdullah Gürgün, İsveçlilerin Türk Kökenleri Üzerine.

Abdullah Gürgün, İsveççenin Türkçeyle Benzerlikleri-İsveçlilerin Türk Ataları.

Samuel Edquist, I Ruriks fotspår.

Mats G. Larsson, Rusernas Rike.