Türkiye-Avusturya ticari ilişkilerinde tarihi dönem

ÖZGÜR ALTINBAŞ / CAN ÇAKIR

Koronavirüs salgınının tedarik zincirine yıkıcı etkileri ile maliyetlerin aşırı artması başta Avrupa ülkeleri olmak üzere dünyayı etkiledi. Avro Bölgesi tarihinin en büyük enflasyon oranlarını ile karşı karşıya. Ülkeler çözüm için çevre pazarlarla ilişkileri geliştirmeye yöneliyor. Avusturya’nın Salzburg Ticaret Odası ekonomik çözüm için Türkiye’yi işaret etti. Türkiye’nin Viyana Büyükelçisi Ozan Ceyhun da Salzburg’daki iş adamlarıyla bir araya geldi. Türkiye ve Avusturya arasında yaşanan siyasal krize rağmen iki ülke ticaret hacmi tarihinin en yüksek seviyesine, 3,7 milyar avroya ulaştı.  Büyükelçi Ceyhun, Türkiye ile Avusturya arasındaki yükselen ticaret hacminin Aydınlık Avrupa’ya değerlendirdi.

‘2021 TİCARET HACMİNDE REKOR YILI OLDU’

Salzburg Ticaret Odası’nın Türkiye ile olan ticaret ilişkilerinin gelişmesini teşvik eden hamlesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

İkili ticari ilişkilerimizin geliştirilmesi açısından son derece faydalı bir etkinlik oldu. Türkiye ve Avusturya birbirinin yanı başında iki ülke. Aramızdaki Gümrük Birliği ticari, ekonomik ve yatırım ilişkilerimizi güçlendiren temel faktör. Son dönemde ekonomilerimizde yaşanan olumlu gelişmeler ticari ilişkilerimize de yansımış durumda. 2021 yılında ikili ticaret hacmimiz 3,7 milyar avro ile bugüne kadarki en yüksek seviyeye ulaştı. Bu bizi gerçekten mutlu ediyor, zira pandemi nedeniyle yaşanan ortak krizi atlatmaya yönelik çalışmalarımızın meyvesini verdiğini gösteriyor. Ancak, bu rakamlarla yetinmemeliyiz ve önümüzdeki dönemde daha fazlasını yapmalıyız.

‘İŞ BİRLİĞİNİN OLUMLU BÖLGESEL YANSIMALARI OLACAK’

Avrupa’da Kovid-19 ve Ukrayna krizi ile birlikte ciddi bir tedarik sıkıntısı yaşanıyor. Türkiye’nin Avusturya’ya hangi alanlarda yapacağı ihracat ile iki ülke arasındaki ticaret hacmi büyür? Avusturya’nın ihtiyacı olan ithalat ürünleri nelerdir, Türkiye bunu karşılaması için ne gibi adımlar atmalı?

Son dönemde üst üste gelen bu krizler Avrupa ekonomisini de büyük bir sıkıntıya sokuyor. Ancak elbirliğiyle bunun üstesinden gelebiliriz. Türkiye farklı kıtaların birleştiği coğrafyada yer alan, dinamik bir yapıya sahip önemli bir uluslararası aktör. Keza Avusturya’da Orta Avrupa’daki konumu, sermaye ve teknolojik avantajlarıyla önemli bir ülke. Bu bağlamda ulaştırmadan enerjiye birçok alanda Türkiye ile Avusturya arasında artırılacak iş birliğinin olumlu bölgesel yansımaları olacağını düşünüyorum. Bilindiği gibi Avusturya’nın Türkiye’den ithalatında motorlu yolcu taşıtları, motorlu taşıtların aksam ve parçaları, eczacılık ürünleri, ilaç, makine ve kâğıt-karton gibi ürünler ön plana çıkmaktadır. Önümüzdeki dönemde Avusturya’nın ihtiyaç ve taleplerine göre bu listenin genişlemesi de mümkündür.

Türkiye’nin Avusturya’dan ihtiyaç duyduğu ürünler nelerdir?

Türkiye’nin Avusturya’dan ithalatında dönemsel değişimler gözlemlenmekle birlikte, genel olarak motorlu yolcu taşıtları, alkolsüz içecekler, makine ve cihazlar ile çelik ürünleri ve elektrik motorları ön plana çıkmaktadır. Önümüzdeki dönemde ilişkilerimizin daha da ilerletilmesiyle ticaretimizin de hacim ve çeşitlilik olarak artacağından eminim.

Ticaret hacminin bir diğer boyutu da turizm. Avusturya’da son dönemde tatil için Türkiye’ye doğru bir ilgi var mı? Avusturyalıların bu yaz Türkiye’yi ne ölçüde tercih etmesi bekleniyor?

Avusturya’dan ülkemize gelen turist sayısı pandemi öncesinde yıllık 350 bin civarındaydı. Bu rakam Korona döneminde 80 bine kadar geriledi. Geçen yıl ülkemizin aldığı önlemler ve sunduğu üstün hizmet sayesinde Avusturya’dan gelen turist sayısı 284 bine yükseldi. Pandeminin yavaş yavaş etkisini kaybetmesiyle birlikte turist sayısının pandemi öncesi seviyeye döneceğinden eminiz. Avusturyalı misafirlerimizi tekrar ülkemizde ağırlamaktan memnuniyet duyacağız.

VİYANA BÜYÜKELÇİLİĞİNİN ÇALIŞMALARI

Büyükelçiliğimizin Ticaret Ataşeliği şu anda ikili ticareti arttırmak için ne gibi çalışmalara imza atıyor?

Ticaret Müşavirliğimiz Avusturya ile ihracatımızın geliştirilmesine yönelik birçok faaliyette bulunmaktadır. Bu kapsamda, Ticaret Bakanlığımız yurtdışında yatırım yapan firmalarımıza yönelik devlet desteği sağlamaktadır. İlaveten, firmalarımızın Avusturya ile ticaret yapılmasına ve ihracatlarının artırılmasına yönelik soruları ile talepleri Müşavirliğimizce karşılanmaktadır. Firmalarımızın Avusturya pazarı hakkında en güncel bilgiye sahip olabilmesi amacıyla Avusturya genel ekonomik verileri ile Türkiye-Avusturya ikili ticaret ve yatırım ilişkilerini içeren raporlar ile önde gelen sektörlere yönelik olarak raporlar yayımlanmaktadır.

Avusturya ve Türkiye iki ülkeden de yatırımcı çekmek için ne gibi adımlar atmalı?

Avusturya halihazırda Türkiye’de en çok yatırımı bulunan ülkeler sıralamasında dördüncü sırada yer almaktadır. 2002-2022/Şubat döneminde ülkemizde toplam 10,8 milyar ABD doları yatırım gerçekleştirmiştir. 2021 yılı sonu itibariyle, Türkiye’nin Avusturya’daki doğrudan yatırım tutarı 380 milyon avrodur. Ülkemizde 972 adet Avusturya sermayeli şirket bulunmaktadır. Son dönemde Post AG ve tuz üreticisi Salinen şirketlerinin ülkemizde önemli yatırımları olmuştur. Ukrayna’daki kriz bağlamında belli pazar alanları ve yatırımların önümüzdeki dönem başka coğrafyalara kaydırılması gündeme gelebilir. Türkiye ve Avusturya’nın burada birbirini tanıyan ve birbirine güvenen iki ülke olması iş birliği açısından büyük avantajdır. 

SİYASİ OLUMLU HAVA TİCARETE YANSIYOR

Türkiye ve Avusturya ile ilgili siyasi ilişkilerde genel olarak bir gerginlik söz konusuydu. Ticaret hamlelerinin yapılması gibi teşvik edici olgular, ileride siyasi anlamda ilişkilerin de olumlu seyredeceğinin bir işareti mi?

Türkiye-Avusturya ilişkileri geçen yıllarda inişli-çıkışlı bir dönemden geçmiştir. Buna rağmen ekonomik ve ticari ilişkilerimiz artarak devam etmiştir. Son dönemde siyasi ilişkilerimizin olumlu yönde seyrediyor olması bizi mutlu etmektedir. Bu olumlu havanın zaten iyi olan ticari ilişkilerimize daha da ivme kazandıracağına inanıyorum.

Türkiye ve Avusturya’da 60’tan fazla etkinlik düzenliyoruz

Avusturya makamları da Türkiye ile ilişkilere önem veriyor. Avusturya makamları da iki ülke ilişkilerinin geleceğine dair iyimser bir tablo çiziyor. Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Avusturya'nın Ankara Ticaret Müsteşarlığı yetkilileri, müsteşar Georg Karabaczek'in Türkiye'ye yatırımı teşvik etmek amacıyla ülkesinde üç haftalık bir gezi planladığını açıkladı.

Salzburg Ticaret Odası’nın Türkiye ile olan ticaret ilişkilerinin gelişmesini teşvik eden hamlesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

ADVANTAGE AUSTRIA Türkiye Ofisi olarak, Avusturya ve Türkiye arasındaki ekonomik ilişkileri genişletmek ve Türkiye’deki pazar trendlerine ilgi duyan Avusturyalı şirketlere danışmanlık hizmeti sağlayarak onlara bu pazarda birebir destek olmak için her yıl Türkiye ve Avusturya'da 60'tan fazla etkinlik düzenliyoruz. Salzburg'daki foruma ek olarak ertesi gün Viyana'da da benzer bir etkinlik gerçekleşti. Bu sene yine Türkiye ve Avusturya'da başka etkinlikler de planlanıyor. Haziran ayında Avusturya Ticaret Ataşesi Sayın Georg Karabaczek, Türkiye pazarını ve Avusturya şirketlerinin pazar gelişimine ilişkin sorularını yanıtlamak adına Türkiye ile ilgilenen Avusturyalı şirketlerle istişarede bulunmak için Avusturya'da federal eyaletlerde 3 hafta sürecek bir gezi için tekrar yola çıkacak.

TÜRKİYE’YE İHRACAT YAPAN AVUSTURYALI ŞİRKETLER İYİMSER

Son dönemde Avusturya ve Türkiye arasındaki ticaret oranındaki artışın nedeni nedir?

2021 yılında 2020 yılında yükselen rakamlar tekrar aşıldı. Avusturya'dan Türkiye'ye mal ihracatı yüzde 19,02 artarak rekor bir rakama yani 1,5 milyar Euro'ya ulaştı. İthalat daha da keskin bir şekilde yüzde 27,10 artarak 2,2 milyar Euro'ya yükseldi. 2021'de Türkiye, Avusturya'nın en önemli ihracat yaptığı ülkeler sıralamasında 21. sırada (2020: 20.), ancak ithalatçı ülkeler arasında 17. sırada yer aldı. (2020: 18)

Bu büyük pazarın potansiyeli etkileyici. Büyüyen, tüketici odaklı ve iyi eğitimli 85 milyonluk nüfusu ve Asya ile Afrika arasındaki geçiş noktası olan coğrafi konumu, Türkiye'yi Avusturya ekonomisi için çok önemli bir büyüme pazarı haline getiriyor. Türkiye, önemli satış pazarlarına coğrafi yakınlığı ile son yıllarda yüksek performanslı bir üretim lokasyonu haline geldi, aynı zamanda son derece gelişmiş teknolojisi için de bunu söylemek mümkün. Yaklaşık 900 milyon avroluk yatırımları olan 250'den fazla Avusturya iştirakinin Türkiye'de yaklaşık 11 bin çalışanı bulunmaktadır. Türkiye ihracat sektörüne ürün sunan Avusturyalı firmalar 2021'de oldukça iyi bir yıl geçirdiler ve geleceğe yönelik iyimserler.

YÜZDE 27,10’LUK BÜYÜK ARTIŞ

Avusturya Kovid-19 salgının yarattığı tedarik sorunlarını Türkiye ile nasıl çözebilir? Avusturya ithalat ve ihracat konusunda neye ihtiyaç duyuyor?

Türkiye'den Avusturya’nın yaptığı ithalat 2021'de güçlü bir şekilde yüzde 27,10 artarak 1,76 milyar avrodan (2020) 2,24 milyar avroya yükseldi. 746 milyon avroluk ticaret dengesi açığı da bu sayede azaldı. İlk sırada yer alan ve 2019 yılında yüzde 12,1 gerileyen ana ithal mal grubu, traktör ve motorlu kara taşıtları (288,3 milyon Euro) yeniden yüzde 6,1 düştü. Diğer önemli ürün gruplarının gelişimi ise şöyle oldu: Giysi ve aksesuarlar, örgü veya tığ işi (195,9 milyon avro, eksi yüzde 3,5); nükleer reaktörler, kazanlar, makineler (152,6 milyon avro, eksi yüzde 10,4); Yenilebilir meyve, narenciye kabuğu, kavun (142,2 milyon avro, yüzde 43,1); Örme veya örme olmayan giyim ve aksesuarlar (134,3 milyon avro, yüzde 9,2). Sebze, meyve ve diğer bitkilerin müstahzarları ise yüzde 41,4’lük önemli bir artışla 80,8 milyon avroya ulaştı.

2020 yılının önemli bir başka sevindirici gelişmesi ise, esas olarak Avusturya'nın yüzde 42'lik payı ile en önemli ihracat grubu olan makine ve araçlarda, yüzde 30'luk bir artış olmasıydı. Başta plastik makineler olmak üzere karayolu taşıtları ve iş makinelerinin teslimatları özellikle başarılı oldu. Yüzde 38'in üzerinde paya sahip kimyasal ürünler ve işlenmiş mallar (plastik, sac, ana metallerden mamul mallar) teslimatları sırasıyla yüzde 3,8 ve yüzde 2,9 artarak bu başarıya katkı sağlamıştır. Öte yandan, elektrikli makine, cihaz ve elektroteknik mallar, 144,4 milyon avrodan (2019) eksi yüzde 3,5'lik hafif bir düşüşle 139,4 milyon avroya geriledi. Demir ve çelik ürün grubu, 110,9 milyon avrodan (2019) yüzde5,9 artarak avroya yükseldi: 117,5 milyon avro. Sentetik veya suni elyaflar da ise ihracat 87,9 milyon avroya düştü (2019: 121,8 milyon avro; eksi yüzde27,9).

‘ALTYAPI GENİŞLEMESİNDE PATLAMA YAŞANABİLİR’

Daha önce ithalat ya da ihracat kalemlerinde olmayan yeni ürünlerin ileride listeye eklenmesi gibi bir plan var mı?

Avusturya şirketlerinin Türkiye gibi daha yakın pazarlarda yeni pazar arayışına girmeleri nedeniyle, çoğu Avusturyalı şirket plastikten metale, giyimden sebze, meyve ve canlı hayvana ve hatta yenilenebilir enerji ve atık yönetimine kadar birçok çeşitli sektörde yeni iş birliği ortakları arıyor. Türkiye otomotiv sektöründe çoğunlukla Avrupalı markaları üreten ve üretimde Avrupa’da 5. sırada olan bir ülke olmasına rağmen, şu anda ayrıca bir milli otomobil projesinden bahsediliyor. Bu, e-mobilite alanında muazzam bir ivmeyi tetikleyecektir. Bu nedenle altyapı genişlemesinde bir patlama da beklenebilir. Türkiye'ye yaklaşma eğilimiyle pekiştirilen altyapının genişlemesi nedeniyle, ülke aynı zamanda lojistik faaliyetler için de bir merkez olarak giderek daha popüler hale gelecek.

‘AVUSTURYA İÇİN TÜRKİYE’YE BAĞLILIK FAYDALI OLABİLİR’

Daha önce siyasi gerilimler yaşayan Türkiye ve Avusturya’nın ticaret hamlesini olumlu şekilde büyütmesi, ileride siyasi ilişkilerin de olumlu yönde ilerleyeceğine bir işaret mi?

Orta ve uzun vadede Türkiye oldukça pozitif bir ortak olacak gibi düşünüyoruz. Avusturya şirketlerinin bilinçli kararlar alabilmek için piyasaya daha yakından bakmalarının zamanı geldi. Ancak şu anda Türkiye ekonomisi de Ukrayna'daki savaş nedeniyle fiyat artışları ve arz darboğazlarından muzdarip. Ancak orta ve uzun vadede ticaret ortağı olarak Türkiye'ye bağlılık, Türk ve Avusturyalı şirketler için faydalı olabilir. Avusturya'nın uluslararasılaştırma ajansı olarak Avusturyalı firmalardan Türkiye pazarı hakkında yeterli sayıda talep aldık.

‘2021’DE TURİST SAYISINDA TOPARLANMA GÖRÜLDÜ’

Ticaretin bir diğer alanı da turizm. Bu sene Avusturyalılar Türkiye’yi daha fazla mı tercih edecek?

2020 pandemi yılında, uçuş bağlantılarının kısmen kesilmesi ve seyahat uyarıları nedeniyle (Türkiye: güvenlik seviyesi 6 statüsünde uzunca bir süre kaldı) 117 bin olan Avusturyalı turist giriş rakamlarında aşırı bir düşüş yaşandı. 2021'de geliş sayıları biraz toparlanabildi; bu sürede 271 bin 384 civarında Avusturyalı turist Türkiye'ye geldi.

‘ÜLKELER ARASI TİCARET İÇİN HER YIL BİN 200 ETKİNLİK YAPIYORUZ’

Avusturyalı ve Türk yatırımcıların bu iki ülkeye de yatırım yapması için nasıl çalışmalar yürütüyorsunuz?

ADVANTAGE AUSTRIA, 70’ten fazla ülkede 100'e yakın ofisiyle, Avusturyalı firmaların yurt dışına açılan bir kapısı gibidir. Yenilikçi ve uluslararası iş ortakları için geniş yelpazede hizmetler sunar. Yaklaşık 800 çalışanı ile ve 35 ticari delegesi ile Avusturyalı firmaların yurt dışında yapacakları doğru tercihi ve iş ortağını bulma konusunda onlara yardımcı olur. Ülkeler arası ticari ilişkileri geliştirmek için her yıl yaklaşık bin 200 etkinlik düzenliyoruz. İçinde bulunduğu ülkenin firmaları şayet Avusturya pazarına girme ve bölgenin ekonomik konumu hakkında bilgi almak istiyorsa ya da Avusturya’ya olan yatırımını geliştirmek için Avusturyalı ithalatçı ve temsilci firmaların irtibatlarını istiyorsa, bunu sağlamak da her ADVANTAGE AUSTRIA ofisinin bir görevidir.

İki ülkenin şirketleri Afrika’nın inşasında ortak olacak

Avusturya ve Türkiye arasındaki ekonomik gelişim, üçüncü ülkeler için de gelecek vaat ediyor. Geçen hafta Dünya gazetesine konuşan Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkan Vekili Selim Bora, Türkiye’nin inşaat alanında rekabet gücünün yüksekliğine işaret etti. Bu kapsamda önceki hafta TMB’nin yanı sıra, Advantage Avusturya, Türk Eximbank ve Avusturya’nın ihracat kredi kuruluşu OeKB’nin de katılığı bir webinar düzenlendi. İnşaat sektöründe Afrika başta olmak üzere üçüncü pazarlardaki olası iş birliklerinin de konuşulduğunu webinarda Bora, Türk müteahhitlerin son yıllarda yatırım, gayrimenkul yönetimi ve Kamu-Özel Oratklığı projeleri gibi alanlarda kazandığı deneyim ve uluslararası iş birliği anlaşmalarıyla Sahra altı Afrika’daki Çin modeline alternatif oluşturabileceği değerlendirmesinde bulundu.