Ukrayna, çok kutupluluğun inşasında bir imkan

Kuşak ve Yol Girişimi Dergisi BRIQ’in öncülüğünde, Ukrayna harekâtının Kuşak ve Yol Girişimi’nin (KYG) önüne getirdiği zorlukların ve fırsatların konuşulduğu “Rusya’nın Ukrayna Harekatının Kuşak ve Yol Girişimi’ne Etkisi” isimli bir Hibrid Forum düzenlendi.

BRIQ Dergisi’nin öncülüğünde; Rus Kültür Evi, Sosyalist Çin’in Dostları Platformu, Çin Türk Öğrenci Birliği ve İstanbul Kent Üniversitesi’nin de katkılarıyla 21 Mayıs Cumartesi günü 4 kıtadan ve 10 farklı ülkeden konuşmacıların katıldığı forum yoğun ilgi gördü. Alanında uzman kişiler Ukrayna harekâtı bağlamında başta Kuşak ve Yol Girişimi olmak üzere, ekonomik ve siyasi açıdan şu ana kadar süre gelen ve önümüzdeki günlerde yaşanacak süreci değerlendirdi.

‘DÜNYANIN YÜZDE 87’Sİ YAPTIRIMLARA KATILMIYOR’

Açılış konuşmasını ve forumun yöneticiliğini BRIQ Dergisi Yayın Kurulu Başkanı ve Vatan Partisi Çin Temsilcisi Adnan Akfırat yaptı.

Adnan Akfırat konuşmasında; ABD, NATO ve AB merkezli tek kutuplu dünyanın yıkıldığını, artık inisiyatifin gelişmekte olan ülkelere geçtiğini söyledi. Daha eşitlikçi, daha adil, insan merkezli, dünyamızı ve doğamızı koruyan uluslararası bir düzen kurulduğunu belirtti.

Dünya nüfusunun yüzde 87’sinin bu operasyonda ABD ve AB’nin yanında olmadığını belirten Akfırat, sözlerini şu şekilde bitirdi: “NATO'nun Doğu'ya yayılma yolunda attığı her adım, onu mezarına daha çok yaklaştırıyor. Türkiye, Batı ülkelerinin baskılarına direnmek için, Kuşak ve Yol İnisiyatifi çerçevesinde Asya, Afrika ve Güney Amerika ile ilişkilerini geliştirmelidir.”

Toplantının ikinci konuşmacısı Kent Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hasret Çomak, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bölgede yaşanan üçüncü kriz olduğuna dikkat çekti. Rusya’nın teçhizat bakımından Ukrayna’dan üstün olsa da, kayıpların paralel bir şekilde ilerlediğini belirten Çomak, “Rus ordusu, Ukrayna'nın kuzeyinden çekilerek askeri birliklerini doğu ve güney ekseninde konuşlandırıp, jeopolitik ve jeostratejik bakımdan çok önemli olan Azak Denizi'ni bir Rus gölü haline getirmek istemektedir.” dedi.

‘ÇATIŞMA İKİ JEOPOLİTİK KUTUP ARASINDA’

Zhejiang Uluslararası Araştırmalar Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ma Xiaolin ise konuşmasında 8 yıl içinde Kuşak ve Yol Girişimi’nin, katılımcı ülkelerin ticaretinde yüzde 3 ila 10 arasında bir artış yarattığına, 7,6 milyon kişinin aşırı yoksulluktan, 32 milyon kişinin orta derecede yoksulluktan kurtulmasını, tren yolları, karayolları gibi altyapıların yapılmasını sağladığına değindi.  Ukrayna krizinin tedarik zincirinin kırılmasına ve gıda ürünlerinin ziyan olmasına neden olduğunu belirten Ma, tek taraflı yaptırımların finans sistemini sarstığına dikkat çekmenin yanı sıra ABD’nin tüm dünyaya bir alternatif sunan Kuşak ve Yol Girişimi’nin etkisini kırmak için bir şeytanlaştırma kampanyası yaptığını söyledi.

Moskova Üniversitesi’nden Dr. Darya Platonova, konuşmasına çatışmanın Ukrayna veya Rusya arasında değil, Amerikan emperyalizmi ve Anglosakson hegemonyasını seçen Ukrayna tarafı ile Rusya'nın temsil ettiği, ABD'ye söylem ve siyasi davranış olarak katılmayan ülkeler yani çok kutupluluk arasında olduğunu söyleyerek başladı. Kuşak ve Yol Girişimi’nin çok kutuplu dünya sisteminin ortak girişimi olduğunu vurgulayan Platonova, Türkiye’nin ve diğer gelişen ülkelerin bağımsızlıklarını sağlaması için fırsatlar sunduğunu söyledi.

‘BOP, KUŞAK YOL’U BALTALAMAK İÇİNDİ’

ABD’nin Büyük Ortadoğu Projesi gibi planlarla Avrasya’nın gelişmesini ve bütünleşmesini engellemeye çalıştığını vurgulayan Platonova, sözlerini şöyle sonlandırdı: “ABD’nin bu yıkıcı planlarını Afganistan, Hindistan, Pakistan, İran ve Çin’in Sincan bölgesinde de görebiliyoruz. Amerika, çok kutupluluğa karşı provokasyon olarak kullandığı bu planlarla bölgeyi manipüle etmeye çalışıyor. Pakistan'ın İmran Han darbesinde de bunun bir yansımasını görüyoruz. Evet, küreselleşme çağı bitti, çok kutupluluk çağı yerini aldı. Ancak bu bize verilen bir hediye değil, bizim omuzlarımızda olan bir görevdir.”

Şangay Üniversitesi’nden Dr. Rajiv Ranjan krizi ekonomik açılardan değerlendirdi: "Rusya- Ukrayna savaşı dünyanın yeni bir ödeme sistemine ihtiyaç duyduğunu göstermiştir. Önde gelen BRICS ülkeleri olan Rusya, Hindistan ve Çin gibi ülkeler aralarında yaşanan sorunları bir kenara bırakarak yeni, kapsamlı ve sağlam bir ödeme sistemi geliştirmelidir. Bu sistem BRICS ülkelerine gelecekte yaşanabilmesi muhtemel yaptırımlara karşı gelebilmeleri ve büyümelerini sürdürebilmeleri için güvence olacaktır.”

‘ALTERNATİF GÜZERGAHLAR BELİRGİNLEŞTİ’

Pakistan Senatörü ve Savunma Komitesi Başkanı Mushahid Hussain ise Amerika'nın, Rusya'ya ambargo uygulamasının ardından bu krizin ivmelenerek büyüdüğünü, petrol fiyatlarının da yükselmesiyle gün geçtikçe daha ciddi hale geldiğini söyledi. “Batı ülkeleri tarafından bazı ülkelerde rejim değişikliği denense de bu girişimler başarısızlığa uğradı ve geri tepti. Bu başarısız girişimler ekonomik ve siyasi gücün Batı’dan Doğu’ya kaymasındaki etmenlerden birisi olarak gösterilebilir. ABD'nin dün Afganistan'da, Vietnam'da, Suriye'de yapmak istediği ne ise bugün de aynı şeyleri yapmak istiyor.” şeklinde konuştu.

Tahran Üniversitesi’nden Dr. Vali Kaleji, konuşmasında Ukrayna krizinin, Kuşak ve Yol Girişimi’nin ticari güzergahlarını doğrudan etkilediğini söyledi: “Avrasya üzerinden ilerleyen Orta Asya, Rusya ve Avrupa’yı kapsayan transit ticari yollar bu etkiyi yaşayan alanlardan birisidir. Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi ciddi zorluklar ve sınırlamalarla karşı karşıya kalmıştır. Bu zorlukları aşmak için farklı güzergâhlar bulunmaktadır. Bu alternatif yolların Ukrayna savaşından sonra belirginleştiğini düşünüyorum. Ve gelecekte bu alternatif koridorda ürün gönderimi ve yatırımı gerçekleştireceğimize inanıyorum.”

ENERJİ HEGEMONYASINA MEYDAN OKUMA

İngiltere’den Sosyalist Çin’in Dostları Platformu Editörü Keith Bennett, krizin dolar hegemonyasına son vereceğine ileri sürerken, Avrasya ticaretinin ve ekonomisinin bundan olumlu etkilendiğini belirtti: “Bazı Rus bankaları Avrupa banka sisteminden ayrılıyor. Aynı tabloyu Afganistan, Venezuela ve diğer ülkelerde de gördük. Bu olay Avrupa siyasetine oldukça aykırı bir durumdur.” Enerji krizinin başta Avrupa ülkelerini sert vurduğunu söyleyen Bennett, Çin’in ise bu durumu bir avantaja dönüştürebileceğini söyledi: “Enerji krizinin sonucu Almanya gibi Avrupa ülkelerini olumsuz, Çin'i de olumlu etkileyecektir.”

Azerbaycan Demokrasi ve İnsan Hakları Enstitüsü Başkanı Dr. Ahmed Shahidov, bugün savaşın sadece Ukrayna ile Rusya arasında olmadığını; çünkü ABD dahil tüm Batı dünyasının Rusya'ya karşı savaştığını ve tüm dünyanın bunun acısını çektiğini söyledi. “Garip görünse de en çok acıyı Batı dünyası çekiyor.” diyen Şahidov, “Savaşın ilk günlerinden itibaren Rusya'ya ağır yaptırımlar uygulayan Avrupa ülkeleri şimdi bir ikilem içinde. Enerjide Rusya'ya bağımlı olan Batılı ülkeler, alternatifler aramak ve enerji güvenliğini sağlamak zorundadır.” diye devam etti. Bu bağlamda Bir Kuşak Bir Yol Girişimi’nin giderek daha önemli hale geldiğini söyleyen Şahidov, “Çin'den Hazar Denizi'ne, oradan Azerbaycan üzerinden Türkiye'ye ve oradan da Avrupa'ya uzanan bu rota, dünya ekonomisinde bir yenilik ve Batı enerji hegemonyasına bir meydan okumadır.” dedi.

‘ABD, KUŞAK YOL İLE YARIŞAMAZ’

Toplantının son konuşmacısı Amerika’dan Sosyalist Çin’in Dostları Platformu Editörü Daniel Haiphong oldu. “NATO ülkelerinin ve ABD’nin bitmeyen bir savaş içerisinde olduğunu ve ABD’nin Ukrayna krizine nasıl benzin döktüğünü görüyoruz.” diyen Haiphong,

Rusya’ya uygulanan yaptırımların küresel ekonomide şok dalgaları yarattığını ve IMF’nin ekonomik büyüme tahminlerinin Ukrayna krizi öncesi döneme göre çok daha aşağıda kalmasına sebep olduğunu belirtti. Diğer yandan Kuşak ve Yol Girişimi’nde çok farklı bir tablonun göze çarptığının altını çizen Haiphong, sözlerine şöyle devam etti: “Çin’in liderliğindeki Kuşak ve Yol Girişimi ve buna imza atan 140’tan fazla ülke bugünkü ve gelecekteki küresel kalkınma için ABD ve müttefiklerinin bugün ve gelecekte yapamayacakları şeyleri yapıyorlar ve büyüme fırsatları yaratıyorlar.”

E-KİTAP OLACAK

Teknik nedenle Forum’a katılamayan Cezayir-Çin Dostluk Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Debeche ve Kanada’dan Jeopolitik Ekonomi Araştırma Grubu Başkanı Prof. Dr. Radhika Desai’nin konuşmalarını video kayıt yöntemiyle iletecekleri bildirildi. Konuşmalar, BRIQ dergisi tarafından derlenip e-kitap olarak yayınlanacak.