Xi Jinping Avrupa turunda ikinci durakta! Sırbistan ziyaretinde toprak bütünlüğü vurgusu
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, tüm dünyanın izlediği Avrupa turuna devam ediyor. Fransa’dan sonraki durak Sırbistan oldu. Sırp Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic tarafından havalimanında karşılanan Xi sıcak mesajlar verdi.
Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Xi Jinping Avrupa turu çerçevesinde Fransa ziyaretinden sonra 7 Mayıs 2024 Salı akşamı Sırbistan’a geçti. Ziyaretin tarihinin 1999 yılında NATO'nun eski Yugoslavya'ya yönelik saldırısında Çin Büyükelçiliğinin ABD uçakları tarafından bombalanmasının 25. yıldönümünde gerçekleşmesi, bu ziyarete ayrıca bir önem kazandırıyor.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Xi Jinping’i Belgrad Nicola Tesla Havalimanı'nda karşıladı. Çin Cumhurbaşkanı Xi için havalimanında halk danslarıyla renkli gösterilere sahne olan bir karşılama töreni düzenlendi. Xi, Belgrad’da yaptığı yazılı açıklamada, “Çin ve Sırbistan derin geleneksel dostluğa sahip. İkili ilişkilerimiz, değişen uluslararası ortamda dayanıklılığını kanıtladı ve devletlerarası ilişkilere iyi bir örnek oldu” dedi.
Eşi Peng Liyuan'ın eşlik ettiği Xi Jinping, Aleksandar Vucic tarafından Belgrad'daki ana hükümet binalarının dışında kırmızı halı üzerinde, askeri bando ve Çin milli marşı eşliğinde karşılandı. Sırbistan devlet televizyonu RTS'nin yayınında görüldüğü gibi, iki lider bir balkondan, Çin bayrakları sallayan birkaç bin kişilik coşkulu bir kalabalığı selamladı. Aleksandar Vucic kalabalığa yaptığı konuşmada Xi Jinping'i "Sırbistan'ın bir dostu" olarak tanımladı. Vucic, "Burada, Sırbistan'ımızda bulacağı saygı ve sevgiyi başka hiçbir yerde bulamayacak" dedi.
25. YIL VE ABD’YE MESAJ
Çin, 1999’da ABD’nin Belgrad Büyükelçiliğini bombalaması sonucu üç Çinli gazetecinin yaşamını yitirmesini unutmadı. Rfi’nin Pekin muhabiri Stéphane Lagarde bu olayın Çin halkının emperyalizme karşı duruşunun bir sembolü haline geldiğini ve ülkedeki tüm okul kitaplarında yer aldığını söylüyor. Xi Jinping ziyaret öncesinde Sırp gazetesi Politika'ya yazdığı “Bitmeyen dostluğun ışığı Çin-Sırp işbirliğinin yolunu aydınlatsın” başlıklı makalede bu mesajı yineledi. Çin lideri makalesinde "25 yıl önce NATO'nun eski Yugoslavya'daki Çin büyükelçiliğini açıkça bombaladığını unutmamalıyız… Çin halkı barışa değer verir, ancak tarihteki trajedilerin tekrarlanmasına asla izin vermeyecektir. Çin ve Sırp halkları arasında kanla yoğrulan demir dostluk, iki tarafa birlikte ilerleme konusunda ilham veren ortak bir hatıra haline gelecektir” dedi.
Stéphane Lagarde “Xi Jinping'in Sırbistan'ı kapsayan Avrupa turunun bu ayağı ve saldırıların anılması, Çin propagandası ve diplomasisi tarafından desteklenen, genişlemesi Rusya'nın ve dünyanın güvenliğini tehdit eden saldırgan bir NATO anlatısını güçlendirmeye de hizmet ediyor” diye yazıyor.
CGTNTÜRK’ün bildirdiğine göre, İki liderin imzaladığı ortak bildiride “Çin-Sırbistan kapsamlı stratejik ortaklığını derinleştirip yükseltme kararı aldı” denildi. Xi, Vucic ile yaptığı görüşmede “Yeni dönemde ortak geleceğe sahip Çin-Sırbistan topluluğunun inşası, iki ülkenin sarsılmaz dostluğunun artırılması, iki tarafın da ortak değerleri ve hedeflerini yansıtıyor” dedi. Böylelikle Sırbistan Çin ile ortak geleceğe sahip topluluk inşa edecek ilk Avrupa ülkesi oldu. Sırbistan, 8 yıl önce Çin’in kapsamlı stratejik ortağı olan ilk Orta ve Doğu Avrupa ülkesi olmuştu.
KAPSAMLI İŞBİRLİĞİ
Xi Jinping Sırp mevkidaşı Aleksandar Vucic çarşamba günü ortak bir basın toplantısı düzenledi. Başkan Xi Çin-Sırbistan ilişkilerinin geleceğine ilişkin altı madde açıkladı:
1. İki tarafın ortak çabalarıyla Çin-Sırbistan Serbest Ticaret Anlaşması 1 Temmuz 2024’te resmen yürürlüğe girecek. 2. Çin, Sırbistan’ın ev sahipliği yapacağı EXPO 2027 Fuarı’nı destekleyerek, fuara heyetler göndermenin yanı sıra, Çinli işletmelerin ilgili inşa projelerine katılmasını da teşvik edecek. 3. Çin, Sırbistan’dan kaliteli tarım ürünlerinin ithalatını genişletecek. 4. Çin, önümüzdeki 3 yıl içinde Sırbistan’dan 50 genç bilim insanının Çin’de bilimsel araştırma değişimine katılmasına destek verecek. 5. Çin, önümüzdeki 3 yıl içinde 300 Sırp genci eğitim görmek üzere Çin’e davet edecek. 6. Çin, Sırbistan’ın Belgrad-Şangay uçuş seferlerini başlatmasını olumlu karşılıyor ve iki ülkenin hava yolu şirketlerinin Belgrad-Guangzhou uçuşlarını başlatmasını teşvik ediyor.
Çin, 2016 yılında dev Smederevo rafinerilerini ve iki yıl sonra Bor bakır madenlerini satın alarak on yıl içinde Sırbistan'a beş milyar avrodan fazla yatırım yaptı. AYNI ZAMANDA Belgrad ile Budapeşte arasında bir demiryolu hattının inşasını finanse ediyor. Bugün Çin, Almanya'dan sonra Belgrad'ın en önemli ikinci ekonomik ortağı haline geldi.
TOPRAK BÜTÜNLÜĞÜ, TAYVAN VE KOSOVA
Çin ve Sırbistan arasındaki bağlar sadece ekonomik değil, aynı zamanda siyasidir. Bu Çin-Sırp yakınlaşmasını Kosova ve Tayvan konusunda da görülüyor. Belgrad, Priştine'nin tanınmasını engellemek için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde Pekin'in desteğine güvenebilirken, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić de “Tayvan'ın Çin toprağı olduğunu" her fırsatta ifade ediyor.
Xi Jinping ortak basın toplantısında “Çin, Kosova konusunda ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü koruma çabalarında Sırbistan'ı (...) desteklemektedir" dedi. Çoğu Avrupa ülkesi Tayvan’ın Çin toprağı olduğu tanımasa da Sırbistan Cumhurbaşkanı "Çin'in toprak bütünlüğü konusunda net ve basit bir tutumumuz var. Evet, Tayvan Çin'dir" açıklamasında bulundu.
AVRUPA RAHATSIZ
Atlantik basını Avrupa’nın Xi’nin Sırbistan ziyaretinden rahatsız olduğunu yazıyor. Radyo France yayınında “Yeni Çin-Amerikan soğuk savaşının arka planında Xi Jinping, ABD'yi dünya barışı için başlıca tehdit olarak gördüğünü vurgulamak için Belgrad'da bulunuyor” diyor. Avrupalı güçlerin bu ziyaretleri kuşkuyla izlediğini söyleyen Radyo France, çünkü diyor “Çin Avrupa'yı daha iyi yönetmek ya da etkilemek için her zaman bölmeye çalışıyor”. Bunu son ziyaretini yapacağı “Viktor Orban'ın Macaristan'ında daha açık göreceğiz. Sırbistan ve Macaristan Rusya yanlısı bir eğilime sahip ve hatta Avrupa Birliği üyesi olan Macaristan, 27 AB ülkesi arasında daimî bir ret cephesini temsil ediyor” diyor.
Xi Jinping daha sonra 8 ve 10 Mayıs tarihlerinde hem Pekin hem de Moskova'ya yakın duruşuyla bilinen Macaristan'ı ziyaret edecek. Avrupa Birliği'nin Yeni İpek Yollarına katılan ilk üyesi olan Macaristan, Pekin'in Avrupa'ya açılan kapısı olarak görülüyor. Çin, Macaristan'da elektrikli araç fabrikalarına büyük yatırımlar yapıyor. Ve "Yeni İpek Yolları ile bağlantılı demiryolu, karayolu ve enerji projeleri de dahil olmak üzere en az on altı anlaşma imzalanacağı" belirtiliyor.