Yaşlanmaya bağlı bir hastalık Makula dejenerasyonu
Makula dejenerasyonu, genellikle yaşlılıkla ilgili olup 65 yaş üstü insanlarda önde gelen görme kaybı nedenidir. Ancak hastalık, daha genç insanları da etkileyebilir. Görme kaybı yavaş ya da birden olabilir, ancak kesinlikle gözün çok kullanımına bağlı değildir
Makula, gözün arkasında bulunan ve ayrıntıları görmemizi sağlayan bölgedir. Bu bölge sayesinde okuyabilir ya da ince işler yaparız. Makula iyi olmadığı zaman baktığımız alanda bulanıklık ve karanlıktan yakınırız. Makula dejenerasyonu, merkezdeki görmeyi azaltsa da yanlardan olan görmemizi bozmaz. Örneğin; duvarda bulunan bir saati görebilir, ancak saatin kaç olduğunu söyleyemeyiz. Makula dejenerasyonu tam körlükle sonuçlanmaz. Bu hastalar evde kendi işlerini görebilirler ancak tek başına sokağa pek çıkamaz, okuyamaz, yazamaz, televizyon izleyemez ve araba kullanamazlar. Makula dejenerasyonu olarak bilinen sarı nokta hastalığı genellikle kalıtımla geçen, 55 yaş sonrası kişilerde, sigara içenlerde ve yetersiz beslenenlerde sık görülen, ilerlemesi durumunda görme kaybına yol açabilen gözde makula ismi verilen bölgenin bozulmasıyla karakterize bir retina hastalığıdır. Makula dejenerasyonu, genellikle yaşlılıkla ilgili olup, 65 yaş üstü insanlarda önde gelen görme kaybı nedenidir. Ancak hastalık, daha genç insanları da etkileyebilir. Görmeniz bozulmuşsa, yaşantınızın nasıl değişeceği konusunda . Her ne kadar endişeleriniz doğru olsa da görme kaybına uyum sağlamaya çalışmak, dolu dolu bir hayat sürmenize yardımcı olabilir.
İYİ GÖRMENİN KAYBI
Makula dejenerasyonu makulanın, yani gözün keskin, merkezi ve renkli görmesinden sorumlu olan kısmının yıpranmasına bağlı bir durumdur. Genellikle iki gözü de etkiler. Görme kaybı yavaş yada birden olabilir, ancak kesinlikle gözün çok kullanımına bağlı değildir. Basitçe, neden görme kaybınız olduğunu ve gelecekte sizi nelerin beklediğini anlamanız, endişelerinizi azaltabilir. Gözünüz, son derece karmaşık bir organ olup her gün milyonlarca görüntüyü işleyerek size kendi dünyanızın panoramik bir görüntüsünü sunar. Makula, bu anatomik harikanın anahtar kısmıdır, keskin ve merkezi görme merkezidir. Makulanız hakkında daha fazla öğrendikçe, onun beslenen bir bitkiye benzediğini ve kısmi parçalanma ve yeniden yapılanma sürecinden geçtiğini düşüneceksiniz.
Gözünüzün tasarımı, panoramik bir görüntü sunar, dolayısıyla hem karşınızdaki, hem de yanlardaki cisimleri görebilirsiniz. Işık gözünüze girdikten sonra retinada odaklanır. Makulaya düşen görüntü keskin ve merkezi görüntülere dönüştürülür. Retinanın yan duvarlarına düşen ışık ise, gözünüzün en köşede gördüğü görüntüleri oluşturur. Retinanızın merkezindeki ince ve kırılgan makula birçok tabakadan oluşur. Işığı hisseden hücreler keskin merkezi görmeyi sağlarken, daha alttaki iki tabaka bu hücreleri besler ve artık maddeleri uzaklaştırır. Makula dejenerasyonu da buna benzer. Işık, “kuru” tip makula dejenerasyonunun gelişiminde rol oynayabilir. Kuru tip daha sonra “yaş” tipe dönebilir ve bu durumda makulada yoğun sıvı birikimi ve kanamalar olur. Her iki tip de keskin merkezi görmeyi bozar.
Tek gözünüzü kapatıp, biriyle yakın gözlüğünüz takılı olarak ortadaki noktaya bakarken çizgilerde kırılma,
eğilme veya karanlık bulanık alanlar oluşuyor mu?
KORUMA YOLLARI VAR
Görmenizi korumak için yapabileceğiniz iki şey, gözlüklerinizde özel filtreler kullanmaktır. Makula dejenerasyonu hızlıca kuru tipten yaş tipe ilerleyebileceğinden, herhangi bir sızıntının lazerle erken tedavisi için düzenli takip şarttır.
Ultraviyole (UV) ışık yüksek enerjili, kısa dalgaboylu, güneşten gelen bir ışıktır. UV’ye fazla maruz kalmak, makula dejenerasyonu riskinizi artırabilir. Özel güneş gözlükleri alarak veya kendi gözlüğünüzü UV filtresiyle kaplatarak gözlerinizi koruyabilirsiniz.
KURU TİP: YAVAŞ GÖRME KAYBI
Makula hücreleri iyi çalışmadıklarında bu hücrelerin dejenerasyonu ve hatta ölümü gelişir ve yavaş görme kaybı meydana gelir. Görmeyi ilk algılaya hücreler olan konilerin dökülen uçları kolay sindirilemez, dolayısıyla bu madde birikir ve şişme başlar. Kuru tip makula dejenerasyonunun ilk bulgusu genellikle retina altındaki sarı birikintilerdir . Her ne kadar makula dejenerasyonunun ana bulgusu merkezi keskin görmenin kaybı ise de, hastalığın düzeyine bağlı olarak görmenizdeki etkilenme farklı düzeyde olabilir. Harfler bulanık görülebilir, çünkü makulanın bazı kısımları ölmeye başlamıştır ve buna bağlı olarak görüşünüzde bazı boşluklar oluşur. Ayrıca düz çizgileri dalgalı olarak görebilirsiniz (resim). Hastalığın ilerleyen evrelerinde okumanız daha da bozulabilir ve yüzleri tanıyamaz hale gelebilirsiniz.
YAŞ TİP: ANİ GÖRME KAYBI
Bu tip makula dejenerasyonu hızlı ve ciddi görme kaybına yol açabilir. Bu, genellikle bilinmeyen bir nedenle anormal ve yeni damarların oluşup sıvı veya kan sızdırması (Resim) ile meydana gelir. Sıvı birikimi makulanın kabarmasına ve görmenizin ani ve ciddi düzeyde bozulmasına yol açar. Pigment epitel dekolmanı da meydana gelebilir. Kuru tip dejenerasyonun bazı tiplerinde yaş tipe dönüşme riskini azaltabilecek bazı özel vitamin kompleksleri koruyucu olarak önerilebilir. Yaş tip tanısı konursa göz içi ilaç enjeksiyonu veya lazer tedavisi önerilebilir. Makula dejenerasyonu yaşlı, açık renk saçlı ve açık tenli insanlarda daha sık görüldüğünden, . Görme keskinliği, göz tansiyonu, rutin ön ve arka segment muayeneleri ve retinanızı görüntülemeye yarayan OCT (optik koherens tomografi) testleri yapılabilir. Bazen retina anjiografisi (FA) gerekebilir.
Floresein anjiografi (FA) yaş tip makula dejenerasyonunu doğrulayabilecek olan retina fotoğraflarıdır. Bu işlemde renkli bir boya damardan verilir, göze giderek retinadaki herhangi bir sıvıyı belirginleştirmeye yarar. Bu işlem sırasında ardısıra fotoğraflar çekilir.
Amsler grid – Kareli çizgiler ve ortada koyu renkli nokta- görmenizdeki bir çarpıklaşmayı gösterir. Hastalığın erken belirtisini tespit etmenizi sağlar.
OCT: Optik koherens tomografi: Makülanın histolojik kesitini alır ve özellikle yaş tipte en önemli ipuçlarını bize sunar. Tedavi kararında son derece etkilidir.