‘Yepyeni bir enerji düzeni kuruluyor’

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, krizin, enerji sektörünün bütün kollarını kapsadığını, bundan sonraki dönemde eski enerji düzenine geçme şansının olmadığını dile getirdi ve “Yepyeni bir enerji düzeni kuruluyor. Ülkelerin seçtikleri enerji teknolojilerinden ticaret güzergahlarına kadar her şey yeniden şekilleniyor.” ifadesini kullandı.

NÜKLEER ENERJİYE GERİ DÖNÜŞ

Birol, Avrupa’da üç yeni gelişmenin gözlendiğini, yenilenebilir enerjiye verilen önemin hızla arttığını ve ülkelerin ilk defa enerji verimliliği konusunda yasal olarak bağlayıcı kararlar aldığını belirtti ve şöyle sürdürdü:

“Üçüncüsü de nükleer enerjide bir geri dönüş görüyoruz. Örneğin, Belçika hükümeti nükleerden çıkışa karar vermişti. Biz Belçika hükümetine nükleerden çıkışı ertelemelerini tavsiye ettik. Bu süreyi 10 yıl ertelediler. Birçok ülke şimdi nükleere son derece farklı gözle bakıyor. Mevcut enerji krizi ülkelerin enerji politikalarını gözden geçirmeleri ve öncelik sıralamalarını yeniden düzenlemelerini beraberinde getirdi. Bu sürecin geri dönüşü olmayan bir yola girdiğini düşünüyorum. Fosil yakıtların önemi giderek azalacak, kaybedecek demiyorum ama zaman içerisinde azalacak.”

FOSİLDEN GELEN KAZANÇ TEMİZ ENERJİYE KAYIYOR

Birol, 2019’da dünyada satılan 100 araçtan ikisinin, bugün ise 10’unun elektrikli olduğu bilgisini verdi. Bu trendin hızlanarak devam edeceğini dile getiren Birol, "Aynı şekilde devam etse dahi 2025’te ulaşımdaki petrol talebi zirveye ulaşıp düşüşe geçiyor çünkü petrol talebinin önemli bir kısmı araçlardan geliyor. Bu nedenle petrol talebinde bir zayıflama olacak." diye konuştu.

Birol, bugünden yeni bir petrol yatırımı için düğmeye basıldığında ilk petrol üretiminin 2040’ı bulacağını belirtti ve şöyle sürdürdü: "Burada bir iş riski var. Şirketlerin çoğu bu riski görüyor. Normalde petrol endüstrisinin yıllık karı 1.5 trilyon dolardı. Bu sene biz bunun 4 trilyon dolara ulaşacağını öngörüyoruz. Bu miktarın da önemli bir kısmının temiz enerji yatırımlarına harcanacağını düşünüyoruz. Şirketler de böylece portföylerini şekillendirecek ve tamamını olmasa da fosil yakıtlardan sağladıkları kazancın bir kısmını giderek artan şekilde temiz kaynaklara yatıracak."

ENERJİ TİCARET YOLLARI DEĞİŞİYOR

Avrupa’nın Rus fosil yakıtlarına bağımlılığı azaltma çabalarına da değinen Birol, Rusya’nın Avrupa için son derece önemli bir tedarikçi olduğunu fakat Avrupa’nın da Rusya’nın en büyük müşterilerinden olduğunu vurguladı. Birol, Rus doğal gaz ihracatının tamamen Avrupa’ya kilitlenmiş durumda olduğuna işaret ederek, "Bütün büyük Rus doğal gaz yatakları Rusya’nın batısında ve bunların hepsi boru hatlarıyla Avrupa’ya bağlanmış halde." dedi. Savaş öncesinde Rus petrolünün yüzde 50’sine yakınının ise Avrupa’ya gittiğini anımsatan Birol, petrolün Rusya’dan Avrupa’ya gitmesi 4-5 gün sürerken, Asya’ya gitmesinin 2 ayı bulduğunu söyledi. Birol, Asya’nın petrolü ağırlıklı olarak Ortadoğu’dan aldığını fakat Rusya’dan Asya’ya petrol ihracatının arttığını ifade ederek, şöyle devam etti: “Ortadoğu’dan Asya’ya gitmeyen petrol de Avrupa’ya gelecek. Rusya’dan doğal gazın Asya’ya taşınması için yeni boru hatlarının yapılması ise en az 5 yıl. Yani hangi açıdan bakarsak bakalım, ticaret yollarının yeniden şekilleneceğini söyleyebiliriz. Bu açıdan oldukça önemli değişiklikler olacak.”

Avrupa ve Rusya arasındaki enerji ticaretinin on yıllara dayandığını, Rus gazının Avrupa’ya akışının bugünden yarına kesilmesinin veya sıfırlanmasının gerçekçi olmadığını, ancak Rusya’dan gaz ithalatının zaman içinde azalacağını anlatan Birol, Rusya’nın Avrupa için artık güvenilir bir tedarikçi olmaktan çıktığını belirtti.