500 TL'yi görmeden dijital paraya geçebiliriz
Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, geçen sonbaharda kripto paraların teknolojik altyapısını oluşturan blok zinciri teknolojisinin öncelikleri arasında olduğunu ilan etti. Çin'de o tarihten sonra bu alanda şirketleşme hızlandı. Çin hali hazırda finansal teknolojiler alanında dünyanın en ileri ülkesi. Çin Merkez Bankası pandemi öncesinde kendi dijital parası DCEP’yi çıkartacağını açıklamıştı. Mayıs ayında beş eyalette bu sistem uygulanmaya başladı. Cornell Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Avalabs Kurucusu Prof. Dr. Emin Gün Sirer, BloombergHT'de katıldığı yayında Çin'in dijital yuan ve blok zinciri açıklamaları sonrası dünyadaki diğer ülke merkez bankalarının da buna yöneldiğini söyledi. Dijital para konusunda dört ülke merkez bankasıyla birlikte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile de gayri resmi görüşme yaptıklarını açıklayan Prof. Dr. Sirer, dünyanın en büyük teknoloji firmalarından Tencent'in açıkladığı 80 milyar dolarlık yatırım paketinin ana bileşenlerinden birinin yine blok zinciri teknolojisi olduğuna dikkat çekti.
AKBİLLER KRİPTO PARAYDI
Ekonomi Gazetecileri Derneği (EGD) ile Tempo'nun düzenlediği "Hayatımız Teknoloji" çevrimiçi seminerlerinin ilkinde de finansal teknolojiler ve dijital para konusu işlendi. Ödeal CEO'su Fevzi Güngör, dijital paranın zaten halihazırda hayatımızda kullandığımız banknotlar dışında kaydi olarak sistemde yer alan para tabanı olduğunu kaydetti. 14. ve 17. yüzyıllarda Floransa'da yaşamış Medicci Ailesi'nin emanet altınlar karşılığı bastığı banknotların akıbetini hatırlatarak, devletlerin ve güçlü ordusu olan ülkelerin parasının itibarının, gücünün ve para basma yetkisinin olduğunu anlatan Güngör, kripto paraların devletlerin bu imtiyazını tehdit ettiğini sözlerine ekledi. Güngör ayrıca Akbillerin esasen bir kripto para olduğunu dile getirdi.
YARATILAN PARANIN YÜZDE 93'Ü CEBİMİZDE DEĞİL
Konuşmacı olarak yer aldığım seminerde yaptığım konuşmada dijital paralar ve kripto paralar konusunda şu gelişmelere dikkat çektim: Merkez Bankası verilerine göre Şubat 2020 itibarıyla geniş tanımlı para arzının 2.6 trilyon lirayı, yine geçen hafta itibarıyla toplam kredi stokunun 3 trilyon lirayı geçtiği halde, piyasada dolaşan banknot tutarının yaklaşık 218 milyar TL'de kaldı. Dolaşımdaki madeni para tutarı ise 3 milyar TL civarında. Sadece krediden hesap edersen 2.7 trilyon lira nerede? Elbette kaydi olarak zaten dijital ortamda bulunuyor. Türkiye kredi kartı kullanımı konusunda dünyanın en ileri ülkelerinden. Süreç çok hızlı ilerliyor belki de 500 TL'lik banknotları görmeden dijital paraya geçeceğiz.
PARANIN İZİNİ DAHA KOLAY SÜRECEKLER
Dijital para bize ne getirecek? Bir defa sahte paranın önüne geçecek. Devletlerin paranın izini sürmesini sağlayacak. Madeni paranın maliyeti ortadan kalkacak. Amerikalı iktisatçı Prof. Dr. Kenneth Rogoff, negatif faizi savunuyor ve piyasa da ABD Merkez Bankası'na bu yönde baskı yapmaya başladı. Bu negatif faiz reel anlamda değil nominal anlamda bir negatif faiz; paranızı bankada tuttuğunuz için, mevduatınızın bankada durması karşılığında siz bankaya faiz ödeyeceksiniz ki bu da ancak dijital para ile mümkün olabilir aksi halde banknotlar yastık altına sığmaz. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın BKM'yi satın alarak hakim hissedar olması da dijital para ve kripto para konusunda atılacak adımlar için bir girişim.
18 YIL ÖNCE DE E-CÜZDAN VARDI
Dijital para yine merkez bankalarının ve devletlerin tekelinde olan parasal sistemin tamamen dijitale aktarılması ve oradan işlemesi, fiziki anlamda paranın ortadan kalkmasını içeriyor. Yine son dönemde "altınlarınızı getirin altın sertifikası alın" hadisesi de buna kapı açıyor. Kripto para ise Fevzi Güngör'ün belirttiği üzere bir otoriteden bağımsız kolektif bir yapının ürünü. Herhangi bir çıpası da yok. Devletler, ödeme yöntemleri anlamında kripto para teknolojisine uzak kalmayacaklar ancak buna müsaade de etmezler. Çünkü senyoraj (paranın üretim maliyeti ile üzerinde yazılı değer arasındaki fark) hakkını ortadan kaldıran bir durum. Kripto paralar hayatımıza yeni girmiş olsa da bu paraların yer aldığı elektronik cüzdanların geçmişi daha eski. 2002'de Nokia çıkardığı 6310 modeli ve daha sonra 6600 (2004 yılı) modelinde e-cüzdan uygulamasına yer vermişti. Kart bilgilerinizi ekleyip ödeme yapabiliyordunuz. Devletler sağladığı avantajlar açısından dijital paraya geçiş konusunda istekli, hegemonyayı tehdit eden kripto para konusunda ise isteksiz ve şüpheci olacaklardır.