ABD 2023'te neden resesyondan kurtuldu? - 2
Salgının sona ermesinden bu yana ilk kez ücret artışının fiyat enflasyonunu geride bırakmasıyla ortalama reel gelirler 2023 yılında yükseldi. Daha önceki birçok yazıda tartışıldığı üzere, enflasyondaki hızlanma esas olarak “arz yönlü” faktörlerden kaynaklanıyordu: Tedarik zincirindeki tıkanıklıklar ve durgun imalat üretimi ve ticaret. Bu durum 'aşırı talepten' kaynaklanmadı ve bu nedenle Fed'in faiz artışları 2023'te enflasyon oranının yarıya indirilmesinde çok az rol oynadı.Bunu yapan tedarik zincirlerindeki iyileşme oldu.
Ancak Fed'in faiz artırımları 2023'te bir çöküşe neden olmadı, yani bu, 2021'deki “şekere hücum” toparlanmasının ardından ABD ekonomisi için “yumuşak iniş” anlamına mı geliyor, yoksa daha da iyisi, hiç iniş olmayacak, sadece güçlü bir ekonomik patlama mı olacak?
2023'te daha hızlı büyüme sağlayan faktörlerin bu yıl olmayacağını gösteren pek çok şey var. İlk olarak, imalat yapılarına yapılan yatırımlar önemli ölçüde soğuyacaktır. Eyalet hükümetlerinin harcamalarındaki keskin artış da muhtemelen bir defaya mahsus. Ayrıca, 2023'te yazılım ve Ar-Ge yatırımlarındaki düşüş 2024 için iyi bir işaret değil.
İkinci olarak, döviz piyasalarında zayıflayan dolar ve Orta Doğu'daki aksaklıkların küresel tedarik zincirine vurduğu darbeler nedeniyle ithalat maliyetleri yeniden yükseleceğinden, net ticaretin 2024 yılında büyümeye katkıda bulunması pek olası değildir. Üçüncüsü, hükümet harcamalarının maliyeti borç servisinde rekor seviyelere ulaşıyor. Federal hükümetin tahvil faiz ödemeleri 1 trilyon doları aştı ve artmaya devam ediyor. Fed faiz oranlarını hızla düşürmediği sürece, Biden hükümeti bundan sonra harcamaları azaltmayı hedeflediğinden, bu durum hükümet hizmetlerinin (elbette savunma dışında) finansmanına zarar verecektir.
ŞİRKET KARLARI DÜŞMEYE BAŞLAYACAK
2024 yılında pek çok şey enflasyonun düşmeye devam edip etmeyeceğine ve mevcut yüksek nominal faiz oranlarının reel faiz oranında (enflasyon hesaba katıldıktan sonra) keskin bir artışa dönüşüp dönüşmeyeceğine bağlı olacaktır. Eğer böyle olursa, şirket karları düşmeye başlayacaktır. Şirket kar marjları (katma değer birimi başına kar) 2022'den bu yana düzleşti ve hatta 2023'te biraz düştü.
Ancak hala çok yüksekler (özellikle teknoloji ve enerji şirketlerinin yüksek marjları nedeniyle). Ancak ücretlerdeki artışlar emeğin verimliliğindeki artışla (dolayısıyla sömürü oranının yükselmesiyle) telafi edilemediği için marjlar bu yıl düşecek. Şirket karları (marjların satışlarla çarpımı) şimdiden negatif bölgeye doğru kaymaktadır.
YATIRIM YAPMA GÜDÜSÜ AZALACAK
Keynesyenlerin iddia ettiği gibi tam tersi değil, yatırıma öncülük eden karlar daha sonra istihdam, gelir ve tüketime yol açar. Dolayısıyla yavaşlayan ya da düşen karlar daha fazla yatırım yapma güdüsünü azaltacaktır.
Aynı zamanda işgücü piyasası da “soğumaktadır.” İşsizlik giderek artıyor ve mevcut işler çoğunlukla düşük ücretli, yarı zamanlı veya geçici. Amerikan hane halkları tasarruflarını azaltarak ve/veya daha fazla borçlanarak (çok yüksek faiz oranlarıyla) daha fazla harcama yapıyor. Ortalama bir Amerikalı tüketicinin ekonominin canlanma değil durgunluk içinde olduğunu düşünmesine şaşmamak gerek. Tüketici duyarlılığı 2023'te iyileşti, ancak hala salgın öncesi seviyelerin çok altında.
DAHA FAZLA İFLASA YOL AÇACAK
Faiz oranları yüksek kalırsa ve Fed'in yazdan önce faiz oranlarını düşürmeye niyeti yok gibi görünürse, bunun etkisi bu yıl daha fazla şirket iflasına (zaten artıyor) ve belki de geçen Mart ayındaki gibi başka bir bankacılık krizine yol açacaktır.
Ve kendimize resesyonun çok güvenilir bir göstergesi olarak kabul edilen şeyi hatırlatalım: tersine dönmüş tahvil getiri eğrisi, yani kısa vadeli faiz oranlarının uzun vadeli tahvil getirilerinden daha yüksek olduğu durum. Eğrinin tersine dönmesi, yatırımcıların nakit para ya da yatırımlardan ziyade 'güvenli' devlet tahvillerini ellerinde tutmak istediklerini ve bunun da ileride bir çöküş yaşanmasından korktuklarını gösterdiği varsayılır. Tarih, eğrinin yeterince uzun süre ters dönmesi halinde resesyonun geldiğini göstermektedir. Resesyon gelmeden önceki ortalama ters dönme süresi yaklaşık 18 aydır (1974 ve 2008 çöküşlerinde olduğu gibi). Mevcut ters dönme yaklaşık 13 aylıktır.
İleriye baktığımızda ise, ABD Konferans Kurulu'nun gelecekteki genişleme veya durgunluğu ölçmek için ABD ekonomisindeki bileşenlerden oluşan bir öncü ekonomik endeksi (LEI) var. Bu LEI resesyon sinyali vermeye devam ediyor.
Şimdiye kadar bu göstergeler doğru çıkmadı ama 2024'te göreceğiz.