ABD'nin bu savaşı kaybetmesine kesin gözüyle bakılıyor
Mustafa Birol Güger
birol.guger@gmail.com
Washington yönetimi, günlerdir tartışılan kararını açıkladı; söz konusu karar uyarınca 'Kanada ve Meksika dışındaki ülkelere çelik ithalatında %25, alüminyum ithalatında ise tahmin edildiği gibi %10 gümrük vergisi uygulanacak'. Bu yeni uygulama, 15 gün içerisinde yürürlüğe girecek.
Trump yönetimi her ne kadar ticari korumacılığın ABD sanayisi için gerekli olduğunu savunsa da, asıl amacın, ABD'nin en büyük ticari rakibi olan Çin'i dizginlemek olduğu bir sır değil.
Ancak, 2016 yılında dünyadaki toplam çelik üretiminin neredeyse yarısını (1,63 milyar ton) üstlenerek, dünyanın en büyük çelik üreticisi olarak kayıtlara geçen Çin'in, Trump'ın savurduğu, "Ticaret savaşları iyidir ve kazanması kolaydır" tehdidinden çekinmesi için kuvvetli bir gerekçe yok.
Zira, Çin’in ABD’ye yaptığı çelik ithalatı 11 trilyon dolar civarında bir rakamla Çin GSYİH'sının yaklaşık % 0,01'ine, alüminyum sevkiyatlarından elde edilen gelirler de % 0,03'üne tekabül ediyor. Bu rakamlar Çin'in, dünyanın başat çelik üreticisi olarak söz konusu ithalat segmentinde ABD'ye bağımlı olmadığını ortaya koyuyor.
ABD'nin böylesi bir alanda Çin'i hedef tahtasına oturtması da tek başına hiç bir şey ifade etmiyor. Zira Çin, dünyanın en büyük çelik üreticisi olmasına karşın ürünlerinin büyük bölümünü Asya pazarına, çok küçük bir kısmını ise ABD’ye sevkediyor. IHS Küresel Ticaret Atlası'nın 2017 yılının ilk 9 ayına ait veriler bu gerçeği doğruluyor:
ABD'Lİ ŞİRKETLERİN REKABET GÜCÜNÜ AZALTIR
Çin için durum böyleyken, Amerikan şirketleri için tablo son derece dramatik. Zira elektronik aletler, ABD üretim zincirinin ayrılmaz bir parçasını oluşturuyor ve bu alanda uygulanacak yüksek ithalat vergileri üretim maliyetlerini yükselterek Amerikan şirketlerinin rekabet gücünü azaltabilir. Bu durumda ticaret savaşının kaybedeni Amerikan şirketleri ve yine Amerikalı tüketiciler olur.
Öte yandan bu hamle, Çin'in ABD'ye karşı devreye sokacağı muhtemel misillemelere de zemin hazırlayacaktır ve bu tür bir gerilimden en çok da müesses nizamın sigortası durumunda olan güçlü Amerikan şirketleri ve en genel anlamda ABD'nin ekonomik gücünü oluşturan başat sektörler zararlı çıkacaktır.
İşte, o şirketler ve sektörlerden bazıları ve karşılaşacakları muhtemel sonuçlar:
ŞİRKETLER
Boeing
Boeing, Çin'in 2036 yılına kadar neredeyse 1,1 trilyon dolar değerinde 7,240 yeni uçağa ihtiyaç duyacağını tahmin ediyor. Ancak Çinli yetkililer, Amerikan şirketlerini cezalandırmaya karar verdiği vakit, Boeing onlar için oldukça kolay bir hedef olacaktır. Zira Çin hükümetinin, Boeing'in Çinli müşterileri üzerinde etki kurup onları yönlendirebileceğini kestirmek zor değil.
Starbucks
Trump'ın açıklamalarıyla öfkelenen Çinli tüketiciler ilk etapta sembolik Amerikan markalarını hedef alacaktır ve sözü edilen bu ticaret savaşının zamanlaması bilhassa Starbucks için son derece kötü olacaktır.
Zira, Seattle merkezli kahve zinciri kısa bir süre önce Şanghay'da [ABD dışında bir ilk] 30.000 metrekarelik bir 'Starbucks kahve atölyesi ve tadım merkezi' açtı. Starbucks CEO'su Howard Schultz'a göre Çin, on yıldan kısa bir süre içinde şirketin ABD dışındaki en büyük pazarı olmaya aday.
Tesla
ABD ve Çin arasında yaşanacak muhtemel bir ticaret savaşı imalat, işçilik ve nakliye masraflarını azaltmak için Çin'de fabrika açma mücadelesi veren Tesla'nın ülkedeki genişleme çabalarını zorlaştıracaktır.
Apple ve Diğer Teknoloji Şirketleri
Washington yönetiminin söz konusu tarifeleri, Çin'de üretilen tüm ürünlere uygulaması durumunda küresel teknoloji devi Apple bu durumdan en zararlı çıkacak şirketlerden biri olacaktır. Zira Apple, iPhone ve iPad gibi bir çok ürününü, Tayvan'daki Foxconn Teknoloji Grubu'nun bir parçası olan Hon Hai ile ortaklaşa olarak Çin'de üretiyor.
ABD'nin büyük bilgisayar üreticileri Intel ve Dell de imalatlarını çok büyük ölçüde Çin'de gerçekleştiriyor. Çin böylesi bir durumda Amazon gibi şirketlerin faaliyetlerini engellemek adına da yeni bir siber güvenlik yasası çıkarmayı da pek ala gündemine alabilir.
SEKTÖRLER
Tarım
Şayet Çin misilleme yapmayı aklına koyarsa, soya fasulyesi bu bağlamda oldukça kullanışlı bir silah olabilir. Zira ABD, 2017 yılında Çin'e 13,9 milyar dolar değerinde soya fasulyesi sattı. Böylesi bir savaşta et ithalatı da önemli bir koz olacaktır ki, 2017 yılında 1,3 milyar dolar hacimle ABD ve Çin arasında ikinci en değerli ticaret emtiasıydı. Bu bağlamda, Pekin merkezli e-ticaret devi JD.com'un, kısa bir süre önce iki ABD şirketiyle toplam 3,2 milyar dolarlık et ithalatı anlaşması yapmış olmasını da hatırlatmakta fayda var.
Petrol ve Gaz
Amerikan petrol ithalatı 2017 yılında yaklaşık %1,500 oranında artarken, alımlar da yaklaşık 3,2 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Yüksek tonajlarda sıvılaştırılmış doğal gaz alımları yapan Çin'in ABD'li şirketlerle büyük ölçeklerde ve uzun vadeli tedarik anlaşmaları bulunuyor.
Otomotiv
2022'e gelindiğinde, dünya otomobil pazarındaki büyümenin yarısından fazlasına katkıda bulunacak olan Çin, dünyanın en büyük binek otomobil pazarı olmasının yanı sıra Amerikan otomobilleri ve yedek parçaları için de en iyi beş ihracat pazarı arasında yer alıyor.
2017 yılında, Çin'deki satışları %6 oranında düşen uluslararası otomotiv devi Ford, bu yıl ülkede 750 milyon dolar değerinde ortak yatırım öngörüyor. Hyundai ve Kia markalarının, 'Çin ile Güney Kore arasında geçen yıl yaşanan füze krizi' sonrası karşılaştığı son derece olumsuz tablo, Ford ve General Motors gibi gibi Amerikan şirketlerinin muhtemel akıbetleri ile ilgili önemli ipuçları taşıyor. Zira, Pekin yönetiminin Çinli tüketiciler üzerindeki kuvvetli etkisi herkes tarafından biliniyor.
Turizm
Çin, yılın her ayı, dünyanın her noktasına seyahat eden 130 milyondan fazla Çinliyle dünyanın önde gelen turizm pazarlarından biri olma özelliğini koruyor. Tüm dünyayı dolaşan Çinliler bu işe yılda 260 milyar dolar gibi bir bütçe ayırıyor, ABD de bu durumdan ziyadesiyle faydalanıyor.
Çinlilerin 2025 yılında, yıllık seyahat harcırahlarını 450 milyar dolara çıkaracakları öngörülüyor. Sizce Çinli yetkililerin vatandaşlarına, ABD'nin seyahat etmeye değer bir yer olmadığını söylemeleri durumunda sonuç ne olur?
ABD İÇİN BİR TRAJEDİ OLUR
Bloomberg Gadfly'ın deneyimli yazarlarından David Fickling'in de söylediği gibi, "Dünyanın en büyük ekonomileri, tamamen dış ticarete yönelirken, Başkan Donald Trump tweetlerini büyük harflerle yazıyor ancak, elinde küçük bir sopa taşıyor."
Birçok ABD'li uzman ABD ile Çin arasında yaşanacak bir ticaret savaşının ABD için bir trajedi olacağı görüşünü paylaşıyor.
Bir çok tüketim segmentinde ABD'nin toplam ithalatının üçte birinden fazlasını karşılayan Çin'in, Washington yönetiminin bu hamlesine ne karşılık vereceği herkes tarafından merak ediliyor.
Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, bugün basına yaptığı açıklamada, Çin ile ABD arasında bir ticaret savaşı çıkması durumunda gereken cevabı vereceklerini söyledi.
Bu durumu en güzel özetleyen cümle ise yine Fickling'in Bloomberg'teki manşetinde, 2500 yıl önce yaşamış Çinli bilge komutan ve filozof Sun Tzu'nun 'Savaş Sanatı' kitabına yaptığı bir atıfla geldi: Ticaret Savaşı Sanatı (İpucu: Kitabı yazan Çin).