ALS'de hasta nöronlarını iyileştiren molekül
ALS; amiyotrofik lateral skleroz, beyin ve omurilikteki sinir hücrelerini etkileyen ilerleyici nörodejeneratif bir hastalıktır. Lou Gherig hastalığı olarak da bilinen ALS, istemli kas hareketini kontrol eden motor nöronlar adı verilen sinir hücrelerini yok eder. ALS'de bu hücreler ölür ve kas dokularının iş görememesine ve boşa gitmesine neden olur.
ALS, ABD'de her yıl teşhis edilen 5.000 yeni vaka ile 30.000 kadar kişiyi etkilemektedir. Ne yazık ki, hastalığın ilerlemesini durduran veya tersine çeviren bir iyileştirici veya tedavi yoktur. Bununla birlikte, ALS'nin ilerlemesini hafif bir şekilde yavaşlatmaya yardımcı olan FDA onaylı ilaçlar vardır ve yıkıcı hastalıkla mücadele etmek için umut verici birkaç klinik çalışma yürütülmektedir. Yeni bir çalışma umut verici haberler veriyor. Northwestern Üniversitesi araştırmacıları bir fare modeli kullanarak, hastalıklı hale gelen ve ALS'ye önemli bir katkıda bulunan üst motor nöronlarının ilerleyici dejenerasyonunu ortadan kaldıran ilk bileşiği belirlediklerinin müjdesini verdiler.
Araştırma ekibinin bulguları, "Mitokondri ve ER stabilitesinin iyileştirilmesi, mSOD1 toksisitesi ve TDP-43 patolojisine bağlı olarak ortaya çıkan üst motor nöron dejenerasyonunu ortadan kaldırmaya yardımcı olur" başlığıyla Clinical and Translational Medicine'de yayımlandı.
Üst motor nöronların (ÜMN) dejenerasyonu, kalıtsal spastik parapleji (KSP), primer lateral skleroz (PLS) ve ALS gibi hastalıklar için ayırt edici bir özelliktir. Dejenere ÜMN'ların sağlığının iyileştirilmesi hem yaralanma hem de nörodejenerasyona geniş anlamda etkiler yaratacaktır.
İLK BİLEŞİK
Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi nöroloji doçenti Hande Özdinler, "Hareketin başlatılması ve modülasyonundan üst motor nöronların sorumlu olduğunu ve bunların dejenerasyonun ALS'de erken bir bulgu olduğunu ancak günümüze kadar ÜMN’ların sağlıklarını iyileştirmek için hiçbir tedavi seçeneğinin olmadığına" dikkat çekti. Ayrıca Dr. Özdinler "Hastalıklı hale gelen üst motor nöronların sağlığını iyileştiren ilk bileşiği belirlediklerini" vurguladı.
Motor nöron hastalıkları çoğunlukla motor nöronlar dejenere olduğu için gelişmekte, ancak hastalıklı ÜMN'ların sağlığını ve gelişimini hücresel düzeyde araştıran bir çalışma bugüne kadar hiç olmamıştır.
Özdinler, araştırmada Northwestern Üniversitesi kimya profesörü Patrick G. Ryan / Aon Richard B. Silverman ile işbirliği yaptı. Silverman laboratuarında kritik hücre hatlarında protein yanlış katlanmasını azaltma yeteneği bulunan NU-9'u tanımladı. Bu bileşiğin tanımlanmasından sonra Özdinler ve Silverman birlikte çalışmayı başlattılar.
Cu-Zn süperoksit dismutaz (SOD1) ve 43 kDa'lık TAR-DNA bağlayıcı protein (TDP-43) gibi proteinlerin yanlış katlanması ve agregasyonunun ALS'nin temel özellikleri olduğuna inanılmaktadır. NU-9 bileşiği kan-beyin bariyerini geçebiliyor ve toksik değil.
Araştırmacılar, NU-9'un ALS'de artmış protein yanlış katlanması nedeniyle hastalanan ÜMN'ları onarmaya yardımcı olup olamayacağını belirlemeye çalıştılar. Farelerde sonuçlar pozitifti. Araştırmacılar daha sonra hastalıklı üst motor nöronların nasıl ve neden sağlığına kavuştuğunu ortaya çıkarmak için deneyler yaptılar.
NU-9 uygulandıktan sonra mitokondri ve endoplazmik retikulum sağlık ve bütünlüklerini geri kazanmaya başladı. Araştırmacılar, ÜMN'ların daha sağlam olduğunu ve dejenerasyonu durdurduğunu gözlemlediler. Hastalıklı nöronlar, 60 günlük NU-9 tedavisinden sonra sağlıklı kontrol nöronlarına benzer hale geldiler.
İLAÇ KEŞFİNE TEMEL
Özdinler, "Beyin nöronlarının sağlığının iyileştirilmesinin ALS ve diğer motor nöron hastalıkları için önemli olduğuna" dikkat çekti.
Northwestern Üniversitesi Feinberg Tıp Fakültesi nöroloji doçenti Hande Özdinler ‘Bir klinik araştırmaya geçmeden önce daha fazla çalışmaya ihtiyaç olduğunu, ancak yeni bulguların ALS tedavisi için umut vaat ettiğini ve nörodejeneratif hastalıklar için diğer çalışmaların ve tedavilerinin ortaya çıkmasının önünü açabileceğini’ vurgulayarak "Hastalıklı hale gelen üst motor nöronların sağlığını iyileştiren ilk bileşiği belirlediklerini" açıkladı.
Araştırmacılar, "Bulgularının, hastalıklı ÜMN'ların sağlığını iyileştiren ilk bileşiğin tanımlanmasına işaret ettiğini ve gelecekte mekanizma odaklı ve hücre tabanlı ilaç keşif çalışmalarının temelini oluşturacağına" dikkat çektiler.
Orijinal makale erişim sayfası: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/ctm2.336