Amerikan borsasında spekülatörleri avladılar
Son günlerde bir Robinhood/Reddit olayıdır gidiyor. Nedir diye baktığımızda ABD borsalarını öteden beri spekülatif alım ve satımlarla yönlendiren büyük hedge fonların bu sefer ava giderken avlandıkları ortaya çıktı. Teknik yorumlara girmeyeceğiz. Kısaca adı hedge olan ancak hedging yani esas işten zarar etme olasılığına karşı finansal piyasalarda ters işlem yaparak riski satın alma işlemi yapan veya yapması gereken fonların öteden beri gerek borsa gerekse diğer finansal piyasalarda büyük spekülatif alım ve satımlarla ana yönlendirici olduğunu görüyoruz. Bu hedge fonlar hedging işleminden çok borsalarda açığa satış konusunda uzmanlaşarak istedikleri kağıdın fiyatını istedikleri yere getiriyor.
KÖPEK BALIKLARI TUFAYA DÜŞTÜ
Merkez kapitalist ülkelerin merkez bankaları trilyonlarca dolar para yarattığı için haliyle finansal piyasalar da şişti. Bu paralar her ne kadar zenginlerin elinde birikti görünse de teknolojinin sağladığı imkanlarla küçük yatırımcıların da bir araya gelerek finansal piyasalarda ortak hareket etmeye başladılar. Bir nevi okyanusta bir araya gelen küçük balıklar dev köpekbalıklarını şaşırtırmayı başardı. Nasıl mı? Bu büyük yatırım fonlarından biri (Melvin Capital) artık oyunlar internetten satılıyor bu şirket değersiz diyerek bir video oyun perakendecisi şirketin hisselerini adına “short stock” denilen yöntemle satmaya başladı. Bu yöntem esasında size ait olmayan bir hisseyi başkasından ödünç alarak satmaya imkan tanıyor. Aldığınız fiyattan piyasada satıyorsunuz. Şirket satış yiyince hisse düşüyor. Sonra çok daha düşük fiyattan alıp aradaki payı cebe koyuyorsunuz. Kumarı da aşan bir durum.
İKİNCİ WALL STREET EYLEMİ
Ancak geçen hafta beklenmeyen bir şey oldu. Melvin'in oyununu Reddit adlı iletişim platformunda örgütlenen küçük yatırımcılar bu durumu fark ettiler. Satış yiyen GameStop'un hisselerini toplamaya başladılar. Fiyat yükselince yatırım fonunun spekülatif oyunu elinde patladı. Elon Musk da bu gruba Twitter'dan destek verince esasen çöp olan şirketin hissesinin değeri 20 katına kadar çıktı. Reddit'teki grup ile Melvin arasındaki kapışma şirketin milyarlarca dolar kaybetmesine neden oldu. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte birçok uygulama küçük yatırımcılara borsalarda anlık komisyonsuz işlem yapma imkanı sunuyor. Muhtemelen zenginlerden intikam almak isteyen finans profesyonellerinin de yönlendirici olduğu iletişim platformlarında örgütlenen yatırımcılar Paraanaliz Yazarı İktisatçı Dr. Cüneyt Akman'ın deyişiyle ikinci bir “Wall Street'i işgal et” eylemi başlatmış durumda. Hatırlanacağı üzere 2008 finansal krizinde on binlerce Amerikalı Wall Street önünde günlerce eylem düzenlemiş ve yüzde 99 yerine yüzde 1'in kurtarılmasını protesto etmişti.
PETROLDE BENZERİNİ YAŞADIK
Bu olayın ardından birçok iş insanı ve siyasetçi bu gruplara işlem yasağı getirilmesi için harekete geçti. Yıllardır merkez bankalarından sağladıkları ucuz ve boş finansman ile zenginlerin paralarına para katan dev köpek balıkları kurdukları ahlaksız düzene serbest piyasa derken bu sefer oyun kendilerine karşı kurulunca yasaklama çağrıları yapmaya başladılar. Borsa uzmanı Devrim Akyıl, sosyal medya hesabından GameStop hissesini uçuran grubun uzunca süredir manipülatif baskıyla aşağıda tutulan değerli metal konusunu da gündemine aldığını duyurdu. Salgın döneminin ilk aylarını hatırlayalım. Petrol fiyatları eksi 40 dolara kadar düşmüştü. Bir malın fiyatı negatif olabilir miydi? Ancak petrol fiyatı artacak diye asıl işi petrol olmayan yatırımcıları milyarlarca dolarlık petrol kontratı almışlar, salgın yüzünden petrol talebi düşünce kontratlar ellerinde patlamış ve malı teslim alma günü gelmeden kontratları ellerinden çıkarmak için üstüne para vererek satmaya çalışmışlardı. Tam olmasa da benzer bir durum GameStop'ta da yaşandı. Melvin kendine ait olmayan ödünç hisseleri açığa satmıştı. Bunu fiyat düşecek sonra ucuza toplayıp sahibine verecek diye hesap ederek yaptı. Ancak örgütlü küçük yatırımcılar bu oyunu bozunca Melvin normalde 20 dolar olan hisse 400 dolara kadar çıkınca bunu alıp yerine koyamaz hale geldi. Temerrüde düştü.
KUMARHANEDE YENİ OYUN MAKİNESİ
Finansal piyasalar o kadar şişti ki bir yandan petrol fiyatları bu basılan paralarla türev piyasalar eliyle yüksek tutulurken, altın ve gümüş gibi değerli metaller baskılanıyor. Sistem spekülatörlere para yağdırarak kendince kurduğu dengeyi tutmaya çalışıyor. Yakın dönemde ortaya çıkan kripto para çılgınlığı da sistem içinde balonlaşan varlıklarda artık gidilecek yer kalmayınca yeni bir oyun alanı açılması değil de nedir? Kumarhaneye yeni bir makine gelmiş ne güzel! Bugün petrolün gerçek değerli olan 20 doların altına, altının ons fiyatının da 3 bin doların üzerine çıktığını düşünün. Türkiye için ele alalım altın rezervimizin dolar karşılığı yaklaşık iki katına çıkar. Enerji ithalatına ödeyeceğimiz döviz en kötü ihtimalle yarı yarıya düşer. Çevre ekonomilerini sömüren capitoller için bu hiç de iyi olmaz değil mi?
MUSK ETKİSİ VE BİTCOİN
Konumuza dönersek ABD borsalarında GameStop benzeri çok hisse bulunuyor. Örgütlü küçük yatırımcılar birkaç hisseyi daha yükseltmeye başladılar. Konu Beyaz Saray ve FED tarafından çok fazla önemsenmiş değil. İş hisselerde kalırsa kamu otoritesi belki hareket etmeyebilir hatta borsa değerinin yükselmesi işlerine gelir ancak iş değerli metaller tarafına kaydığında başka adımlar görebiliriz.
Bununla birlikte Reddit'in kullandığı hisse alım/satım uygulaması Robinhood ve Interactive Brokers, perşembe günü GameStop ve diğer şirketlerin hisselerinin satın alınmasına kısıtlama getirdiğini duyurdu. Fakat küçük yatırımcılar farklı uygulamalar üzerinden işlemlerini sürdürüyorlar.
Cortez gibi Amerikalı demokrat senatörler ise küçük yatırımcıların işlemlerine yönelik kısıtlamaları eleştiren tweetler atmaya başladılar. Cortez, Finansal Hizmetler Komitesi üyesi olarak gerekirse bir soruşturma açılmasını desteklediğini belirtince, Elon Musk tweetin altına “kesinlikle” yazarak destek verdi. Cortez'e cumhuriyetçi Cruz'da destek verdi. Musk ise açığa satışı karşı “dolandırıcılık” diyerek eleştirilerini Twitter'dan sürdürdü. Twitch ve Justin.Tv'nin kurucusu Justin Kan ise Roobinhood'un yatırımcılarından Citadel'in işlemler yasaklanmadan önce GameStop hisselerini açığa sattığını öne sürdü. İşlemlerin alış yönünde kısıtlanmasının binlerce yatırımcı için olumsuz bir durum olduğunu ifade eden borsa uzmanları, bütün bu yaşananların ise hisse piyasalarındaki balonlaşmadan kaynaklandığını ifade ediyorlar.
Öte yandan haftanın son işlem gününde kripto para Bitcoin'in dolar bazındaki değeri yüzde 10'dan fazla yükseldi. Space X'in CEO'su Elon Musk'un Twitter profiline Bitcoin simgesi koymasının ardından bu artışın olması tartışmaları beraberinde getirdi.