Araştırma verileriyle kenevir

Bu yazı Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü tarafından 1986 yılında yapılan “Samsun Altınkaya ve Derbent Barajları Yapılan Kamulaştırma İşlemi İçin Değer Takdirinde Kullanılacak Kapitalizasyon Oranlarının Tespiti Üzerine Bir Araştırma”nın verilerinden yararlanarak hazırlanmıştır.

Devlet Su İşleri ile yapılan protokol gereğince gizlilik dereceli rapor, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'ne sunulmuş ve bu araştırmanın sonuçları yayımlanmamıştır. Aradan 40 yıla yakın zaman geçmiş ve protokol zaman aşımına uğramıştır.  Yöntem açısından ilginç ve sağlıklı veriler içeren bu çalışmanın gün ışığına çıkması için elimdeki müsveddelere dayanarak ileri yaşımda kendi elimle yeniden yazmayı göze almış bulunuyorum.

ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ

Derbent ve Altınkaya baraj alanında yer alan Bafra, Vezirköprü ve Durağan ilçelerine bağlı 13 köy ve yerleşim yerindeki gayeli örnekleme yöntemiyle seçilmiş tarım işletmelerinden veri toplanmıştır. Çeşitli ürünlerin yetiştirildiği parsellerin net gelirinin hesaplanması için gerekli ayrıntılı veriler yanında parsellerin emsal bedeli ve kira bedeli de saptanmıştır. Köy muhtarları ile görüşme yapılarak köylerin tarımsal yapısı, köy yerindeki ürün fiyatları, arazi bedelleri ve arazi kirası hakkında genel bilgiler edinilmiştir.

Araştırmada bin 177 dekar alan kaplayan 179 parselde yetiştirilen 17 ürün hakkında ayrıntılı bilgiler toplanmıştır. Sinop iline bağlı Durağan ilçesinin Salarkolu köyünde 1, Samsun'a bağlı Vezirköprü ilçesinin Saraylı köyünde 5 ve Kabalı köyünde 3 olmak üzere toplam 9 parselde kenevir yetiştirilmiştir.

EKONOMİK DEĞERLENDİRME

Aşağıdaki çizelgede çeşitli tarla ürünlerine ait sonuçlar görülmektedir.

Brüt üretim değeri ana ürün tutarı ile yan ürün tutarının toplamıdır. Bundan o ürüne özgü değişken (spesifik) masraflar çıkarılırsa brüt marj bulunur. Brüt marj işletme planlamasında üretim dallarının öncelik sırasını belirlenmesinde kullanılan bir kavramdır. İşletmenin kıt faktörlerinden başta geleni arazidir. Dekar başına brüt marj bakımından kenevir, çeltikten sonra ikinci sırada gelmektedir. Brüt üretim değerinden sermaye faizi hariç bütün masrafların toplamı olan işletme masrafları çıkarıldığında net gelir bulunur. Net gelir yönünden de çeltikten sonra ikinci sırada olan kenevir tercih edilecek ürünlerin başında gelmektedir.

TEKNİK YARARLARI

1. Kenevir yetiştirilen 9 parselin hiçbirinde tarım ilacı kullanılmamıştır. Kenevirin, böcekleri kaçıran ve yabancı otları baskılayan özelliği vardır.

2. Kenevir ve keten çok iyi birer münavebe bitkisidir. Kendinden sonra gelen ürüne çok elverişli bir ortam sağlar.

3. Yıllık yağış toplamı 700 mm. ve daha fazla olan nemli yerlerde sulamaya gerek kalmadan yetiştirilebilir. İlk gelişme devresinde sulanırsa daha verimli olur.

4. Erkek ve dişi bitkiler ayrıdır. Erkek bitkiler bir ay kadar erken olgunlaşır. Çiçekleri kuruduğu zaman erkek bitkiler elle sökülüp alınırsa çok kaliteli lif elde edilir. Geriye kalan dişi bitkiler ferah bir ortamda dallanır ve daha fazla tohum ve lif verir.

5. Kenevir sapları akarsu veya bir havuzda ıslatılarak kabuktaki pektin maddesi uzaklaştırılır ve kurutulan saplar tokmakla dövülerek lifleri kolayca sıyrılır.

6. Saplardan kaliteli kâğıt ve kompozit materyal üretilebilir. Saplar yakıt olarak da kullanılır.

7. Denetimi yapılarak çiçek ve yaprakları ilaç sanayiinde ve geleneksel tıpta kullanılabilir.

8. Tohumları yüzde 32-36 oranında yağ ve yüzde 28 oranında protein içerir. Gıda maddesi olarak değerlidir. Yağ eldesinden geriye kalan küspe iyi bir hayvan yemidir.

9. Her türlü yetiştiricilik için Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan izin alınması gerekir. 29 Eylül 2016 tarih ve 29842 Sayılı Resmî Gazete'de yayınlanmış olan “Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uyulması zorunludur.