Avrupa Parlamentosu’nun ilk genel kurulu… Atlantikçiler ve Milliyetçiler arasında ilk hesaplaşma

Avrupa Parlamentosu (AP)'nun 720 milletvekili 16-18 Temmuz tarihleri arasında ilk oturum için Strazburg’da toplandı. Toplantıda yaşanan gelişmeleri aktaracağım. Ama öncesinde AP’de nasıl bir yapı oluştu hangi gruplar kuruldu onlara bir bakalım.

AP’de milletvekilleri ülkelere göre değil siyasal gruplar şeklinde yer alıyor. Geçen dönem var olan yedi gruptan beşi devam ederken üç yeni grup oluştu: Avrupa Halk Partisi (EPP), Avrupa Sosyalistler ve Demokratlar İlerici İttifakı (S&D), Avrupa Muhafazakârlar ve Reformcular (ECR), Yenilenen Avrupa (RE) ve Yeşiller/Avrupa Özgür İttifakı (Verts/ALE) yeni dönemde devam eden gruplar. Seçimlerde büyük başarı elde eden milliyetçi gruplar, parlamentoda yeni gruplarla temsil edilecek. Yeni dönemde üç yeni grup kuruldu: Macaristan Başbakanı Orban’ın kurduğu ve Le Pen’in Ulusal Birlik partisinin de yer aldığı Avrupa için Vatanseverler (PfE) grubu, Almanya için Alternatif Partisi’nin (AfD) yer aldığı Egemen Uluslar Avrupa’sı ve Melenchon’un Boyun Eğmeyen Fransa ve Alman Sol Partinin içinde bulunduğu Sol grup.

Fransız Cumhuriyetçi Sağ (DR) ve Alman Hıristiyan Demokratlar (CDU) üyelerini içeren Avrupa Halk Partisi (EPP), tarihsel olarak mecliste en fazla temsilciye sahip parti olmuştur. EPP, milletvekili sayısını bir artırarak 188 milletvekiliyle birinci pozisyonunu korudu.

Sosyal Demokratlar (S&D) üç milletvekili kaybederek 136’ya düştü ama ikinciliğini korudu. Fransız Sosyalist Partisi ve İspanyol Sosyalist İşçi Partisi de (PSOE) bu grup içinde yer almaktadır.

ORBAN VE LE PEN’İN OLUŞTURDUĞU GRUP ÜÇÜNCÜ OLDU

Önceki dönem üçüncü sırada olan ve Macron’un partisinin içinde bulunduğu Renew Europe (RE) grubu 35 milletvekili kaybederek 77’ye düşerken sıralamada da beşinci oldu. RE’nin yerini Orban ve Marine Le Pen’in partilerinin yer aldığı Avrupa için Vatanseverler grubu aldı ve üçüncü oldu. Dördüncü sıraya ise 78 milletvekiliyle Meloni’nin partisinin başını çektiği Avrupa Muhafazakârlar ve Reformcular grubu oldu. Yeşiller grubu da 19 milletvekili kaybederek 53 ile altıncı sıraya yerleşti. Bunların ardından 46 sandalye ile Sol grup ve 25 sandalye ile Egemen Uluslar Avrupa’sı yedinci ve sekizinci gruplar oldu. Ayrıca 12 bağımsız ve 21 diğer diye adlandıracağımız grup AP’de yerlerini aldı.

Hristiyan Demokratlar, Sosyal Demokratlar, Yeşiller ve Liberaller Parlamentonun küreselleşmeci, neoliberal Atlantikçi kanadını oluşturuyor. Bu kanat, 720 sandalyeli parlamentoda 456 milletvekiliyle Parlamentoda çoğunluğu oluşturuyor. AB’nin var olan bürokratik yapısını daha da güçlendirmeyi savunan bu gruplar, ABD işbirlikçisi, NATO yanlısı, en kararlı Ukrayna taraftarı, savaş yanlısı ve Rusya düşmanı. Melenchon’un Sol grubu ve Milliyetçi gruplar kendilerini Atlantikçi gruplardan ayırıyorlar. Brüksel diktatörlüğüne karşı çıkıyor, ulusal egemenliklerini savunuyor, Ukrayna’ya asker ve silah gönderilmesine karşı çıkıyor, ABD ve NATO’ya karşı ve Rusya ile dostluk ve diyaloğu savunuyor.

Milliyetçi partilerin toplam milletvekili sayısı 187 ile neredeyse birinci durumdaki Hristiyan Demokratların sayısına eşit (188). Fakat bölünmüş durumdalar ve parlamentoda 3 grup olarak yer alıyorlar. Aralarında birçok konuda ayrılıklar var. Örneğin, Ukrayna savaşı ve NATO konusunda Meloni’nin grubu Vatanseverler ve Egemen Uluslara göre daha uzlaşmacı konumda. Yabancılar politikasını yumuşatan Ulusal Birlik partisi, bu konuda daha sert önlemler almayı savunan Almanya İçin Alternatif Partisi’nden (AfD) ayrılıyor. Geçen dönem Kimlik ve Demokrasi grubu içinde birlikte olan bu iki parti AP seçimleri öncesi ayrılmışlardı. 14 milletvekiline sahip AfD, üçer milletvekiline sahip Polonya'dan Konfederacja ve Bulgaristan'dan milliyetçi Revival Party ile birlikte Egemen Uluslar Avrupası grubunu kurdular.

VATANSEVERLER GRUBU

Marine Le Pen’in Ulusal Birlik partisi (RN), Macaristan Başbakanı Orban’ın kurduğu Vatanseverler grubunda yer aldı. 30 milletvekiliyle grubun birinci partisi olan RN Başkanı Jordan Bardella başkanlığa getirildi. Grubun X’de yapılan paylaşımında, hedefleri şöyle sıralanıyor: Ulusal egemenliği savunmak, yasadışı göçü engellemek, Avrupa Yeşil Anlaşmasına karşı çıkmak, orta sınıf üzerindeki vergi yükünü azaltmak, Hıristiyan değerlerini ve geleneksel aile modelini korumak, Brüksel bürokrasisini azaltmak ve AB karar alma süreçlerinde şeffaflığı artırmak, ulusal ekonomileri desteklemek ve geliştirmek, Avrupa kültürünü ve kimliğini korumak, barışı desteklemek ve savaşa karşı çıkmak.

Vatanseverler, Meloni’nin Avrupa Muhafazakârları ve Reformistleri (ECR) ve Macron’un Avrupa'yı Yenile gruplarını geride bırakarak 84 milletvekiliyle AP’nin en büyük üçüncü grubu oldu. Grupta ayrıca İtalyan Lig’i, Avusturya’dan Özgürlük Partisi, İspanya’dan Vox, Hollanda’dan PVV, Portekiz’den Chega, Belçika’dan Vlaams Belang ve Danimarka Halk Partisi bulunuyor.

Grubun Başkanı Bardella yaptığı açıklamada grubun "Avrupa uluslarında kimliklerine, egemenliklerine ve özgürlüklerine değer veren on milyonlarca vatandaş için umudu temsil ettiğini” vurguladı ve ekledi; “Vatansever güçler olarak kurumlarımızı geri almak ve politikalarımızı uluslarımıza ve halklarımıza hizmet edecek şekilde yeniden yönlendirmek için birlikte çalışacağız” dedi.

METSOLA YENİDEN BAŞKAN SEÇİLDİ

Üç gün süren genel kurul toplantısının, binci gününde önümüzdeki iki buçuk yıl görev yapacak olan AP başkanı seçildi.

AB ülkelerinin devlet ve hükümet başkanlarından oluşan Konsey’in önerdiği Maltalı Milletvekili Roberta Metsola AP başkanlını oldu. Önceki 5 yılda AP başkanlığını yürüten Merkez sağ Avrupa Halk Partisi (EPP) üyesi Roberta Metsola yeniden seçildi. Yeni Başkan Hristiyan Demokratlar, Sosyal Demokratlar, Liberaller ve Yeşillerin oylarıyla başkanlık koltuğuna getirildi. Milliyetçi gruplar karşı oy verdiler.

Atlantikçi partiler milliyetçi partilerin temsil niteliğindeki mevkilere gelmesini önlemek için, “Cordon Sanitaire” olarak bilinen bir strateji uyguluyorlar. Böylece tüm Atlantikçi gruplar birlikte hareket ederek 14 yeni başkan yardımcısı seçimlerinde milliyetçi partiler dışlandı. Euractiv'e konuşan iki AB Parlamentosu kaynağı, Avrupa Parlamentosu'ndaki AB yanlısı güçlerin, yeni kurulan milliyetçi "Avrupa için Vatanseverler" grubunun herhangi bir üyesinin herhangi bir parlamento komitesine girmesini engelleme konusunda anlaştıklarını doğruladı. Euractiv'e konuşan bir AB sosyalistleri (S&D) kaynağı "Avrupa Halk Partisi (EPP), AB sosyalistleri ve Liberaller (Renew) bir sonraki AB parlamentosu komiteleri söz konusu olduğunda bir ‘Cordon Sanitaire/Sıhhi Kordon’ uygulanması konusunda anlaştılar" açıklamasında bulundu.

PARLAMENTODA İLK KARAR: UKRAYNA’YA DESTEK, GAZZE’YE RED

İkinci gün Ukrayna’ya destek gündemiyle toplanan genel kurul, Ukrayna'ya verdikleri desteği iki katına çıkarmaya karar verdi. Sol gruptan Portekizli Milletvekili Catarina Martins’ın Gazze’deki soykırımın gündeme alınması ve bir karar tasarısının oylanması önerisi reddedildi. Martins kurulda şöyle konuştu: “Aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu on binlerce kişi ölü. Hastaneler ve okullar yıkıldı, Gazze’de açlık ve hastalık insanları öldürüyor. Sivil ve yetkililer arasında ayrım yapılmıyor. Uluslararası hukukun temel ilkeleri ihlal ediliyor. İsrail, kendisinin güvenli olarak belirlediği alanları dahi bombalıyor. Bir soykırıma tanık oluyoruz. AB’nin özel sorumluluğu var. İsrail ile ortaklık anlaşması var. Avrupa’nın silahları ve parası da Gazze’de insanları öldürüyor. Dolayısıyla yasama organımızı güvenilir kılmak için dönemin başında, Gazze’deki duruma ilişkin bir oturuma ihtiyacımız var. Bu nedenle bu öğleden sonra gündemin bir numaralı maddesi olarak ‘Gazze’de insani ve uluslararası hukukun savunulması’ konusunu tartışmaya davet ediyorum.”

Martins’in önerisi 251’e karşı 416 milletvekilinin oyuyla reddedildi.

VON DER LEYEN YENİDEN KOMİSYON BAŞKANI OLDU

Von der Leyen, AB liderleri tarafından geçen ay AB yasalarını hazırlamak ve yürürlüğe koymaktan sorumlu olan AB yürütme organına liderlik etmek üzere ikinci beş yıllık dönem için aday gösterildi. 720 üyeli AP'den ikinci görev dönemine onay için 361 oya ihtiyacı olan Komisyon Başkanı, 401 lehte, 284 aleyhte ve 15 çekimser oyla 5 yıl daha görev yapacak.

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin partisi İtalya'nın Kardeşleri (FdI), gizli oylamada von der Leyen'e "hayır" oyu verdiğini açıkladı. AP'deki Avrupalı Muhafazakârlar ile Reformcular grubunun Eş Başkanı olan Nicola Procaccini, "Von der Leyen lehine oy kullanmak, ilkelerimizden bazılarını çiğnemek anlamına gelirdi" dedi. Diğer milliyetçi partiler de karşı oy verdiler.

Leyen, oylama öncesi AP'ye gelecek 5 yıl için önerdiği programda; Ukrayna'ya tam desteğin devam etmesi, bir Avrupa Savunma Birliği kurulması, savunma ürünleri ve hizmetleri için tek pazar yaratılması, NATO ile yakın koordinasyon içinde Avrupa Hava Kalkanı ve siber savunmadan başlayarak Avrupa Ortak Çıkarlarına Yönelik Savunma Projeleri geliştirilmesi, Komisyon'da Akdeniz'den sorumlu yeni üye atanması, bölge ülkeleriyle Akdeniz Paktı kurulması, AB sınırlarını daha iyi korumak ve göçü yönetmek için yeni AB Vize Politikası Stratejisi geliştirilmesi, Göçmenlerin geri dönüşü için yeni yaklaşım hazırlanması, bu kapsamda sürecin basitleştirilip hızlandırılması gibi konular var.

VİKTOR ORBAN HEDEF ALINDI

AB dönem başkanlığını devralmasının ardından Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelensky, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Washington'daki NATO liderler zirvesi ve ABD başkanlık seçimlerinin Cumhuriyetçi adayı Donald Trump'ı kapsayan barış turunun ardından Rusya'yla konuşulması, Çin'in sürece dahil edilmesi, Trump'ın arabuluculuğu önerilerini sıralaması yeni seçilen Komisyon Başkanı Leyen ’in hedefindeydi.

Aynı zamanda AP Genel Kurulu'nda bir grup milletvekili, Macaristan'ın AB'deki oy verme hakkının geri alınmasını istedi. Orban’ın çalışmalarını engellemek için AB Komisyonu, komisyon üyelerinin Budapeşte'nin ev sahipliği yaptığı gayrı resmi AB Konseyi toplantılarına katılmayacağını ve bunun yerine bürokratlarını göndereceğini açıkladı.