Batı Sahra sorunu ve ABD, İsrail, Fransa ekseni
Fransa, Batı Sahra toprakları için sözde Fas otoritesi altında özerklik planını tanıma kararı aldığını açıkladı. 50 yıldır Batı Sahra’da işgalini sürdüren Fas’ın en büyük destekçisi ABD. Donald Trump döneminde Fas ile İsrail arasında ilişkilerin “normalleşmesiyle” Fas, İsrail’in de desteğini almıştı. Batı Sahra’nın bağımsızlığının karşısında olan Fransa ilk kez açık bir şekilde resmî olarak Fas’ın Batı Sahra’da özerklik planını desteklediğini geçen hafta açıkça ifade etti.
CEZAYİR HÜKÜMETİ: ‘FRANSA BU KARARIN SONUÇLARINA KATLANACAK’
Fransa bu kararını, Batı Sahra’nın bağımsızlığı için mücadele eden Polisario Cephesi’ni kararlı olarak destekleyen Cezayir’e resmi olarak bildirdi. Cezayir’in Fransa’ya tepkisi gecikmedi. Cezayir Dışişleri Bakanlığı ve Yurtdışı Ulusal Topluluğu tarafından yapılan açıklamada, “Cezayir hükümeti, Fransız hükümetinin Fas'ın egemenliği çerçevesinde Batı Sahra için özerklik planına açık ve koşulsuz destek verme yönündeki beklenmedik, zamansız ve ters etki yaratan kararını büyük bir üzüntü ve derin bir onaylamama ile öğrenmiştir." denildi.
Cezayir hükümeti “Fransa’nın bu kararından kaynaklanan tüm sonuçlara katlanacağını” ve Fransız hükümetinin “tek başına tam ve eksiksiz sorumluluk taşıdığını” açıkladı.
Cezayir Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada "Fransa'nın bu kararı, Batı Sahra sorununun barışçıl bir şekilde çözülmesi için gerekli koşulların yaratılmasına yardımcı olmamakta, aksine tam da 17 yıldan fazla bir süredir devam eden sözde Fas özerklik planının yarattığı çıkmazı pekiştirmektedir" denildi.
FLN: ‘POLİSARİO CEPHESİ’NE DESTEĞİMİZ SÜRECEK’
Cezayir Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLN) yaptığı basın açıklamasında “Fransız hükümetinin Batı Sahra toprakları için sözde Fas otoritesi altında özerklik planını tanıma kararı kınandı" ve bunun “yeni bir provokasyon olduğunun” altı çizildi. Açıklamada, “Batı Sahra davası bir dekolonizasyon meselesidir, Fransa’nın bu kararı hukuka aykırıdır. Çünkü Batı Sahra halkı Fas'a ait değildir ve bu nedenle özerklik verilmelidir" denildi.
FLN, “Tüm Sahra toprakları üzerinde egemenliğini kabul ettirmek için verdiği kahramanca ve adil mücadelede” Polisario Cephesi’ne desteğini yineledikten sonra, basın açıklamasında “Sahra halkının kendi kaderini tayin ve bağımsızlık hakkını kullanmasına izin verilmesi” çağrısında bulundu.
BM KARARLARINA AYKIRI
Polisario Cephesi Ulusal Sekreterliği Üyesi ve Sahrâvî Ulusal Konseyi Başkanı Hamma Salama, Sahra Basın Ajansı’na (APS) yaptığı açıklamada, bunun “Fransa'nın Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ndeki rolü ve Konsey içindeki Batı Sahra Dostları'nın bir üyesi olmasıyla çelişen ciddi bir sapma" olduğunu söyledi, Birleşmiş Milletler Şartı ve kararlarına saygı göstereceğini ve 1963'ten bu yana dekolonizasyon bekleyen bölgeler listesinde yer alan Batı Sahra sorununa adil bir çözüm bulmak için çalışacağını taahhüt etmesi gerekiyordu.” denildi.
Salama “Fransa’nın bu kararının uluslararası hukuk tarafından güvence altına alınan kendi kaderini tayin ve bağımsızlık hakkı için 50 yılı aşkın bir süredir mücadele eden Sahra halkının acılarının arttığı bir dönemde ortaya çıktığını” bununla birlikte, bu kararın “silahlı mücadele, ulusal birlik ve direniş yoluyla haklarını kazanma kararlılığını sürdüren” Sahra halkının iradesini hiçbir şekilde azaltmadığını belirtti.
BATI SAHRA’DA 50 YILDIR SÜREN FAS İŞGALİ
İki yüz yıl boyunca Portekiz sömürgesi olan Batı Sahra, Avrupa sömürgecilik tarihinde İngiliz, Fransız ve İspanyol sömürgecileri arasında ilk çatışma alanlarından birisi olmuştur. Batılı sömürgecilerin kendi aralarında giriştikleri rekabetin galibi İspanyollar olmuş, 1884 Berlin Konferansı sonrasında da İspanya, bölge üzerindeki sömürgeci hâkimiyetini hukuki bir yapıya dönüştürmüştü.
1973 yılında kurulan Polisario Cephesi de İspanya’ya karşı bağımsızlık mücadelesi başlattı. İspanya, Batı Sahra’yı 1975 tarihli Madrid Antlaşması ile bölgenin idarî sorumluluğunu Fas ve Moritanya’ya devretti ve çekildi. Bölge Fas’la Moritanya arasında paylaşıldı. İspanya çekildikten sonra ABD, Fas’ın Batı Sahra’yı işgalini destekleyerek istihbarat ve silah sağladı. Bunun üzerine Cezayir, Polisario’ya desteğini artıracağını ilan etti.
İspanya’nın Batı Sahra’dan çekilmesinin ardından Polisario Cephesi 27 Şubat 1976’da Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti’nin (SADC) kuruluşunu ilan etti. Moritanya da SADC ile anlaşmaya vararak 1979’da bölgeden çekildi. Fas, Moritanya’nın çekildiği güney bölgesini de işgal etti.
ABD yönetimi, Fas’ın Batı Sahra için öngördüğü kendisine bağlı özerklik planını destekliyor. 2020’de ABD Başkanı Donald Trump, Fas ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesi haberini duyurarak aynı zamanda Fas'ın Batı Sahra bölgesine olan hakimiyetini de resmen tanıdıklarını belirtmişti. Fransa açıkça olmasa da Fas’ın özerklik planına destek veriyordu. Son kararıyla bu desteği resmileştirdi. Polisario Cephesi ise Fas’a bağlı bir özerkliği reddediyor ve bağımsızlığı savunuyor.