Bilim tarihi dikkatli araştırılmalıdır!
Prof. Dr. Ekmeleddin İhsanoğlu, Colin A. Ronan’ın kitabını, Prof. Dr. Feza Günergun ile ortak olarak Türkçe’ye çevirip, “BİLİM TARİHİ, Dünya Kültürlerinde Bilimin ve Tarihin Gelişmesi” başlığıyla, TÜBİTAK Yayınları’na kazandırmışlar. Adı geçen kitabın, Haziran 2005 tarihli 4. Basımının, 476. sayfasında aşağıdaki saptama dikkatimi çekti:
“Din söz konusu olduğunda, Huxley bir agnostik (Allah’ın ve hakikatin bilinemeyeceğine inanan) idi. İncil’in edebi yönünü çok takdir etmekteydi ve İncil’in “en azından dürüstlük kavramını yücelten bölümlerini fakirlerin ve ezilmişlerin Magna Karta’sı (İngiltere’de, 1215’de, Kral John’a kabul ettirilen ilk güç sınırlayıcı ve kişi haklarını ortaya koyan siyasi metin) olarak görmekteydi. Darwin ise yavaş yavaş agnostik oldu. Ancak, Karl Marx Das Kapital’in İngilizce baskısını kendisine ithaf etmek için izin istediğinde Darwin, “dine yöneltilen saldırılara” karışmak istemediğinden bunu reddetti. Ne yazık ki, Darwin artık hasta bir adamdı; Beagle ile yaptığı yolculuktan dönerken And Dağları’nda yakalandığı tripanazom (çeçesinekleri tarafından bulaştırılan, kanda yaşayan ve uyku hastalığına sebep olan kamçılı asalak) enfeksiyonu yüzünden sağlığı bozulmaya başlamıştı.”
Yukarıdaki alıntıda koyu renkli sözcükler orijinal kaynakta “normal” olarak basılmıştır. (Colin A. Ronan’ın “Science: Its History & Development Among World Cultures” başlıklı kitabının ilk basım tarihi Temmuz 1983.)
DARWİN İYİ MARX KÖTÜ
Türkçe’ye bire bir çevrildiyse, aşağıda okuyacağınız yanlışın kaynağı Ronan’dır. Ronan’ın amacı Darwin’i dinsel inanca karşı saygılı kişi, Karl Marx’ı da, “Din insanlığın afyonudur” saptamasında bulunduğu için radikal ateist olarak göstermek olabilir. Bu görüş de çevirmenlerin yaşam felsefesine uygun düşmüş olduğundan bağımsız araştırmalarını yapmamış, yanlışlığa ortak olmuş olabilirler!
Okurların, okuduklarına kuşkuyla yaklaşmaları, kendi bağımsız araştırmalarını yapmaları için bu konu gündeme gelmiştir.
“Bilim kuşku duyma kültürüdür” (Richard Feynmann)
Yukarıdaki satırları yazdıktan sonra, Stephan Jay Gould’un “Ever since Darwin” adlı kitabının İngilizce orijinali W.W. Norton & Company, Inc. tarafından ilk kez 1979 yılında yayımlanmıştır. Ceyhan Temürcü tarafından Türkçe’ye, “Darwin ve Sonrası” başlığıyla çevrilmiş ve Mayıs 2000 tarihinde TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları serisinde 1. Basımı yapılmış olduğu bilgisine ulaştım!
Ekmeleddin İhsanoğlu’nun çevirmenliğini yaptığı, “BİLİM TARİHİ, Dünya Kültürlerinde Bilimin ve Tarihin Gelişmesi” adlı kitabın birinci basım tarihi, Ocak 2003 (ikinci basım tarihi, Kasım 2003; üçüncü basım tarihi Aralık 2003); Darwin ve sonrası adlı kitabın birinci basım tarihi Mayıs 2000!
Ekmeleddin İhsanoğlu, bir bilim tarihçisi olarak, aynı konuda yayınlanmış ve bir yanlışı iki sene altı ay önce ortaya çıkarmış olan Stephan Jay Gould’un “Darwin ve Sonrası” adlı kitabı okumuş, TÜBİTAK yayın kurulu başkanını uyarmış ve tıpkı Stephan Jay Gould gibi kitabın sonraki basımlarında yanlışa ilişkin notu düşmüş, okurlarını yanlış bilgiden kurtarmış olmalıydı!
Stephen Jay Gould’un “Darwin ve Sonrası” (Ever since Darwin) adlı kitabı, Ceyhan Temürcü tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve Mayıs 2000 tarihinde TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları serisinde 1. basımı yapılmıştır.
23 YILI ES GEÇTİLER
Şimdi yukarıda sözü edilen iki kitabın orijinallerinin ve Türkçe çevirilerinin yayımlanma sırasına bir kez daha bakalım:
- Stephan Jay Gould, Ever since Darwin, 1979.
- Colin A. Ronan, Science: Its History & Development Among World Cultures, Temmuz 1983.
- Stephan Jay Gould, Darwin ve sonrası, Mayıs 2000.
- Colin A. Ronan, Bilim Tarihi, Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi, Ocak 2003
Colin A. Ronan, Ekmeleddin İhsanoğlu, Feza Günergun ve TÜBİTAK bilim tarihiyle ilgilenmişler, ancak gerçekler gözlerinden kaçmış! 1979 yılından 2003 yılına tam 23 yıl geçmiş, tarih araştırıcıları tarihi doğru dürüst araştıramamışlar!