Bir zamanlar Yeni Dergi vardı
Şu an gibi anımsıyorum: Edebiyat tutkunluğunun yanı sıra emeğe ve sosyalizme sevdalı bir genç öğretmen adayı olarak 17 yaşında Kepirtepe’yi bitirip Bursa Eğitim’de yeni ufuklar aramaya yöneldiğimde, kente indiğim gün Heykel’deki büyük kitabevinin vitrininde görüverince çılgına döndüğüm Yeni Dergi, içimde çok taze, ama keyifli bir hasret acısıyla büyüyen aşkın uzun aralıklı nice rastlantılardan sonra denediği bir kavuşma duygusu yaşatmıştı bana. Hemen her cumartesi okuldaki öğle yemeği sonrası Duaçınar’dan yollara dökülüp ucu ucuna yetiştiğimiz sinema ya da tiyatro matinesinden çıkar çıkmaz uğradığım kitabevi, 1967’nin son günü, bir yılbaşı armağanı olarak Yeni Dergi’yi yine vitrindeki baş köşeye oturtmuştu. Eniştesi Metin Yasavul’un sahipliğinde çıkardığı derginin 40. sayısında yayın yönetmeni Memet Fuat, gerçekten bugün bile erişilemeyecek kapsam ve çeşitlilikte bir konu zenginliği sunuyordu.
ZÜPPELİĞİN ÇÖZÜMLENMESİ
Ertesi gün pazardı; yalnızca yiyip içtiğimizin ayrı gittiği sınıf ve -8 kişilik- yatılı koğuş arkadaşlarımdan ne Mücahit Gültekin, Sedat Altunlu, Mehmet Kiper, Lütfi Dinçer, Münir Şimşek, Doğan Gülmez, ne de öğle aralarında kestane altı şiir söyleşilerinde buluştuğumuz Nermin alıp götürebildi beni Bursa’da yılbaşı kutlamasına; akşam yemeği sonrasında gece bekçisinin önünden gezi çantası içinde kaçırdığım 100 gram kaşarla Güzel Marmara şarabı eşliğinde geçirdim geceyi gözlerim kapanıncaya kadar Yeni Dergi dostluklarıyla:
Nâzım Hikmet’in Tanganika Röportajı şiiri, İlhan Berk çevirisiyle E. E. Cummings’ten Sonnet’ler, Gürkal Aylan’ın çevirisiyle Çekoslavak aydın ve şairi Miroslav Holub’dan gizli yaralar yüklü Şiirler’i, Bertan Onaran çevirisiyle Sartre’ın sarsıcı Génocide ile Bruno Frei’ın Kafka’ya Yer Ararken denemeleri ve Uğur Kökden’in bir sis çanı uykusuzluğunu yansıtan Marianbad’da Golf Topu denemesi, Nermin Menemencioğlu’nun "çağımızın hayatını her yönü ile yaşamış, düşünmüş bir çeşit Rönesans adamı olarak" gördüğü André Malraux’nun Gallimard’da fırından yeni çıkan kitabı Karşı Anılar (bkz.: çev. Ömer Laçiner, İletişim Y., 2011) üzerine anımsatmalarla yüklü bir deneme tadındaki tanıtım yazısı, Memet Fuat’ın Yeni Dergi adına bugün de tazeliğini koruyan Şiire Saygı savunması ve hepsinin yanı sıra Yurdanur Salman’ın akıcı çevirisiyle Arthur Koestler’den Züppeliğin Çözümlenmesi başlıklı görkemli deneme...
YENİ DERGİ NOTLARIYLA MOLA
"Çeşitli züppelik biçimlerinin kataloğunu yapmaya kalkmak korkunç sıkıcı bir şey olur; gene de az tanınan bazı çeşitlerini anmadan geçemeyeceğim." demekle birlikte, başlıca "kültürel ve toplumsal züppelik" biçimlerini kimin ne diyeceğine aldırmadan çözümlüyor Koestler. Bu mutlaka okunması gereken yetmiş yıllık deneme, bugün sosyal medyada en hafif ve ucuzlarına tanık olduğumuz nice züppelik örneklerini aydın ve yazar kılığında sergileyenlere gördüğümüz anda tanı koymamızı kolaylaştıracaktır.
Birden beni Yeni Dergi’ye ve gençlik yıllarıma götüren şey, Bilim ve Ütopya dergisinin aralık sayısındaki kapak konusu için hazırladığım, "Çağımız Düşünce Tarzları ile Edebiyat" arasındaki kesişme ve örtüşmeleri konulu yazı için en kapsamlı başlangıç kaynağı olarak düşündüğüm derginin 128 sayılık (20 cilt) toplamından işe koyulma girişimidir. Bu keyifli yolculuğun kimi molalarında aldığım notları ayrıca bu köşeye taşımanın zevkli olacağını umuyorum.