BRICS Ağustos Zirvesi’nden beklenen müjde!

Hindistan’da yayınlanan Economic Times’ın kıdemli muhabiri Dipanjan Roy Chaudhury’ın edindiği bilgiye göre, BRICS’in Ağustos Zirvesinde, yeni bir uluslararası para sisteminin temeli atılacak.

22-24 Ağustos’ta Güney Afrika’nın dönem başkanlığında Durban şehrinde yapılacak BRICS Zirvesi'nde üye ülkeler arasında ticaretin ulusal para birimleri üzerinden yapılması için bir mekanizma oluşturmak için hummalı bir çalışma yürütülüyor.

HİNDİSTAN 18 ÜLKEYLE RUPİ  ÜZERİNDEN TİCARET YAPIYOR

Aynı konu, Rusya Devlet Duması Başkan Yardımcısı Alexander Babakov tarafından da geçen hafta Hindistan-Rusya İş Zirvesi için Delhi'ye ziyareti sırasında dile getirilmişti. (1) Şu anda, BRICS’in kurucu üyelerinden Hindistan ve Rusya Rupi-Ruble üzerinden ticaret yapıyor.

Hindistan diğer bazı ülkelerle de ulusal para birimleriyle ticaret yapmaya başladı. Hükümet, yakın zamanda yaptığı açıklamada, Hindistan Merkez Bankası tarafından 18 ülkedeki bankalara Hint Rupisi cinsinden ödemelerin yapılması için özel hesap açma izni verildiğini söyledi. Liste Rusya, Almanya, İngiltere, Malezya, Yeni Zelanda, İsrail, Kenya, Mauritius, Myanmar, Umman, Seyşeller, Singapur, Sri Lanka, Tanzanya, Uganda ve Guyana’dan oluşuyor.

Hindistan ve Malezya son zamanlarda belirli ticaret işlemlerini gerçekleştirmek için Hint rupisi kullanmaya başladı.

BREZİLYA - ÇİN ANLAŞMASIYLA DOLAR EGEMENLİĞİNE BÜYÜK DARBE

Suudi Arabistan ve diğer petrol ihracatçıları dolardan uzaklaşmak için uzun süredir arayıştalar. Çin, Suudi Arabistan’dan petrol alımlarını yuan üzerinden yapmaya başladı. Bu arada Çin de kısa bir süre önce Fransa ile yuan üzerinden bir doğal gaz ticareti denemesi gerçekleştirdi.

Ama en çarpıcı gelişme, geçen hafta Çin ve Brezilya’nın, ulusal para birimleriyle ticareti başlattığını duyurmasıydı. Çin, on yılı aşkın bir süredir Brezilya'nın en büyük ticaret ortağı. Bu konumu ABD’den devraldı. İkili ticaret geçen yıl 150 milyar dolara ulaşarak rekor kırdı.

Anlaşma, iki BRICS üyesinin büyük çaplı ticari ve finansal işlemlerini doğrudan yapmasını, takaslar için ABD dolarını kullanmak yerine Çin yuanı ve Brezilya reali kullanmasını sağlıyor.

İki ülkenin ayrıca, ulusal para birimleriyle borç verilmesini sağlayacak bir takas merkezi kuracaklarını açıkladıkları bildirildi.

Çin Halk Bankası (PBOC) daha önce yaptığı açıklamada bu tür düzenlemelerin iki ülkedeki işletmeler ve finans kurumları arasındaki sınır ötesi işlemlerde yuanın kullanımını arttıracağını ve ikili ticaret ve yatırımı daha da kolaylaştıracağını duyurmuştu.

Brezilya Maliye Bakanlığı Uluslararası İşler Sekreteri Tatiana Rosito'ya göre 25 ülke halihazırda Çin ile yuan üzerinden ticaret yapıyor. (2)

ASEAN DA DOLAR KULLANMAMA KARARINA GİDİYOR

ABD’ye bir kötü haber de Güney Asya ülkelerinin oluşturduğu ASEAN’dan geldi. ASEAN, Amerikan doları, avro, Japon yeni ve İngiliz sterlininin finansal işlemlerden çıkarılmasını ve bunun yerine yerel para birimleriyle ödeme yapılmasını tartıştı. Master Kart ve Visa Kartları ile işlemleri durdurdu. ASEAN üyesi ülkelerin Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları’nın 28 Mart 2023’te Endonezya’nın Bali şehrindeki toplantısından bu karar çıktı.  (3)

DOLARSIZLAŞMA HIZLANDI

ABD’nin dünya hegemonyasının aracı olan ABD dolarının dünyanın rezerv para birimi olması, doların küresel bir hesap birimi olmasına yol açıyor. Bu nedenle, dünyadaki her merkez bankası, hazine/maliye bakanlıkları ve büyük şirketler döviz varlıklarının büyük bir kısmını ABD doları olarak tutuyor. Ve bu hesapların sahipleri bu bakiyelerden getiri elde etmek için, ABD devlet tahvillerini satın alıyorlar. ABD devlet tahvillerine talebin önemli bir bölümünü doların hegemonyası yönlendiriyor.

ABD doları Doğu Timor, Ekvator, El Salvador, Mikronezya Federal Devletleri, Marshall Adaları, Palau, Panama ve Zimbabve'nin fiili para birimidir. En az 22 yabancı merkez bankası ve döviz kurulunun para birimlerini dolara sabitlemiş bulunuyor.

Amerikan Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü uzmanlarından Peter C. Earle, Çin-Brezilya anlaşmasını Enstitü’nün web sitesine 4 Nisan’da yazdığı makalede “Dolarsızlaşma başladı” diye yorumluyor. Şunları söylüyor: “Doların uzun vadede dünya ticaretinin ortak dili olma kaderi şimdiden mühürlenmiş olabilir. ABD'nin mali ve parasal politikalarını sağlam para anayasasıyla tutarlı hale getirmeye yönelik siyasi irade aşılamaz bir mesele olarak kaldığı sürece, dolarsızlaşma devam edecektir. Ve daha yavaş ya da daha hızlı bir şekilde, Dolar yurtdışında zemin kaybedecektir.” (4)

HEYBEDEKİ BÜYÜK TURP: AFRİKA

Güney Afrika, 2023 yılında "BRICS ve Afrika" teması altında BRICS ülkeler grubuna başkanlık ediyor. Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, 9 Mart günü yaptığı basın toplantısında, “BRICS içerisinde Afrika'nın kalkınma gündemini daha da ilerletmeye yönelik stratejik niyetimizin bir parçası olarak, diğer bazı Afrikalı liderleri de zirveye davet ediyoruz.” dedi.

Ramaphosa, BRICS’in Afrika katısının ayağa kalkmasının önemli bir aracı olacağını şu sözlerle açıkladı: “Dönem başkanlığımız sırasındaki önceliklerimizden biri de BRICS ve Afrika arasında bir ortaklık kurarak ticaret, yatırım ve altyapı gelişiminin arttırılmasına yönelik karşılıklı fayda sağlayan fırsatların önünü açmaktır. Özellikle Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi ve altyapı yoluyla kıtada ekonomik büyüme yaratacak fırsatlara odaklanıyoruz. BRICS ülkelerinin üretim ve hizmet faaliyetlerini kıtada konumlandırarak ve yerel şirketler ve girişimcilerle ortaklık kurarak altyapı geliştirmeleri için büyük fırsatlar var. Bunlar aynı zamanda daha geniş Küresel Güney'in ihtiyaç ve endişelerine de cevap vermektedir.  BRICS'in kurucu değerlerinden biri de küresel siyasi, ekonomik ve mali mimarinin daha adil, dengeli ve temsili olacak şekilde yeniden yapılandırılması ihtiyacıdır.” (5)

ABD HEGEMONYASINDAN  KURTULMA RÜZGÂRI ESİYOR

BRICS üyesi ülkeler dünya nüfusunun yüzde 40'ından fazlasını ve dünyadaki toplam üretiminin yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.

Batı Asya ve Kuzey Afrika'daki bazı ülkeler, Suudi Arabistan ve Cezayir de dahil olmak üzere, gruba katılmaya ilgi duyduklarını ifade ettiler. Geçen yıl İran ve Arjantin BRICS'e katılmak için resmen başvuruda bulunmuştu.

Güney Afrika Dışişleri Bakanı Naledi Pandor, BRICS'e yönelik uluslararası ilginin "çok büyük" olduğunu açıklamış ve masasında BAE, Mısır, Arjantin, Meksika ve Nijerya'nın da aralarında bulunduğu ilgili ülkelerden gelen 12 mektup bulunduğunu sözlerine eklemişti. (6)

Brezilya, Rusya, Hindistan, Güney Afrika ve Çin’in İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşan BRICS kısaltması ile ifade edilen, gelişmekte olan ülkelerin birliğinin genişlemesi için el birliğiyle çalışılıyor. Bu çalışmaların başını doğal olarak Çin çekiyor. Çin bu amaçla “BRICS +” diye bir mekanizma başlattı.

ASEAN'ın en büyük ekonomisi Endonezya’nın, Hindistan'dan sonra Güney Asya'daki en önemli ikinci ekonomik güç olan Pakistan’ın, Afrika'nın önde gelen ekonomik güçlerinden biri olarak Mısır’ın, BDT (Bağımsız Devletler Topluğu) bölgesindeki en büyük ikinci ekonomi olarak Kazakistan’ın da BRICS’e katılması görüşmeleri sürüyor.

TÜRKİYE’DEKİ ZAVALLILIK HÜZÜN VERİCİ

Dünya çapında, ABD’nin hegemonyasından kurtulma rüzgârı yükselirken, dünyada dolar egemenliği yıkılırken, Türkiye’deki seçimin, ABD’nin aleti olmakla övünenlerle, ABD’den korkanlar arasında yaşanması hüzün verici.

Mevlâna hazretlerinin güzel bir sözü var: “Deniz ne kadar büyük olursa olsun sen ancak kabın kadar su alırsın.” Türk milleti, bu çapsızlar takımını başında tutmayacak ölçüde ariftir. Gün doğmadan neler doğar!