Çad ve Senegal de Fransız askerini kovuyor
Dünyadaki gelişmeler çok hızlı ve bir o kadar da radikal. Avrupa, Rusya’nın kararlı tutumu karşısında Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer’ın saldırgan girişimlerine rağmen Ukrayna’da içine düştüğü ateş çemberinden çıkmanın ve ABD’den kurtulmanın sancılarını yaşıyor. Gazze’de ve Lübnan’da yenilen İsrail ve ABD İdlib ve Halep’te cihatçı terör örgütlerini harekete geçirerek Suriye’de son bir çırpınış içinde.
Diğer taraftan Afrika’da tarihi gelişmeler yaşanıyor. 2015'te Orta Afrika Cumhuriyeti, 2022'de Mali, 2023'te Burkina Faso ve Nijer'in ardından Çad ve Senegal de Fransız askerlerini ülkelerinden kovma kararı aldı. Çad hükümetinin Fransa ile askeri işbirliği anlaşmasının sona erdiğini duyurması ile birlikte eş zamanlı olarak Senegal Devlet Başkanı Bassirou Diomaye Faye da Fransız askerlerinin varlığını ulusal egemenlikle bağdaşmaz bularak ülkeden ayrılmalarını talep etti. Sömürge sonrası askeri varlığın son kalıntıları olan Senegal'deki Ouakam ve Çad'daki N'Djamena askeri üsleri kapatılacak.
EGEMEN BİR ÜLKEDE YABANCI ASKER VE ÜSLERİNİ KABUL ETMİYORUZ
Dışişleri Bakanı Abdurrahman Kulamallah, 28 Kasım 2024 Perşembe günü Çad’ı ziyaret eden Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ile yaptığı görüşmenin ardından yaptığı basın açıklamasında “Çad Cumhuriyeti Hükümeti, Fransa Cumhuriyeti ile imzalanan savunma işbirliği anlaşmasını feshetme kararını ulusal ve uluslararası kamuoyuna bildirir.” dedi. Açıklamada “Derinlemesine bir analizin ardından alınan bu karar tarihi bir dönüm noktasına işaret etmektedir. Gerçekten de Çad Cumhuriyeti'nin ilanından bu yana geçen 66 yılın ardından, Çad'ın tam ve eksiksiz egemenliğini ortaya koymasının ve stratejik ortaklıklarını ulusal öncelikler doğrultusunda yeniden tanımlamasının zamanı gelmiştir.” denildi. Çad Cumhurbaşkanı Mahamat Idriss Déby Ocak ayında Moskova’yı ziyaret etmiş ve mevkidaşı Vladimir Putin ile iki ülke arasında stratejik ilişkileri güçlendirme kararı almıştı. Çad Rusya’nın yanında Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye ve Macaristan ile ilişkilerini geliştirdi.
Aynı gün Senegal Cumhurbaşkanı Bassirou Diomaye Faye’dan “Senegal bağımsız bir ülkedir, egemen bir ülkedir ve egemenlik egemen bir ülkede askeri üslerin varlığını kabul etmez.” açıklaması geldi. Faye, “Senegal hiçbir yabancı gücün himayesinde değildir. Tüm ortaklıklara açık bir ülkedir ve tarafsız bir konuma sahiptir.” dedi.
AFRİKA’DA YENİ BİR KIRILMA
Mali, Burkina Faso ve Nijer’den oluşan Sahel Devletleri İttifakı-Konfederasyonu (AES) Afrika’da yeni sömürgeciliğe karşı ikinci istiklal savaşını başlatmıştı. Çad ve Senegal’in attığı son adımlar Afrika’da yeni bir kırılmanın işareti olarak görülmelidir. AES’in açtığı bağımsızlıkçı yol diğer Batı ve Orta Afrika ülkelerini de etkilemekte, başta ABD ve Fransa olmak üzere Batı ülkelerine ölümcül darbeler indirmekte ve sürekli büyüyen ve gelişen Avrasya dünyasıyla ilişkilerini geliştirmektedir. Afrika’nın bu öncü ülkeleri, ekonomik ve siyasi olarak Batı karşısında giderek güçlenen BRICS’e katılmak için gün saymaktadır.
RUS HEYETİ SAHEL DEVLETLERİNDE
Ukrayna savaşında ABD’nin Rusya’ya karşı uyguladığı yaptırımlara Afrika ülkelerinin çoğu katılmamış ve Rusya ile ilişkilerde önemli adımlar atılmıştır. Çad ve Senegal’in Fransız askerlerini kovma kararını açıkladıkları gün, Rusya'nın Enerjiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Alexander Novak başkanlığında geniş bir Rus heyeti Mali, Burkina Faso ve Nijer’i ziyaret etti. Bu dostluk ve iş ziyaretine başta Savunma Bakan Yardımcısı Yunus Bek-Evkurov olmak üzere altı bakan yardımcısı, özel sektör mensupları ile Rus ordusu ve istihbarat servisleri temsilcileri de katıldı. Mali Başbakanı Tümgeneral Abdoulaye Maiga ziyaretle ilgili “Bu güçlü heyetin gelişi, bu başarıların pekiştirilmesinde ve birlikte müreffeh bir geleceğe doğru ilerlemede yeni bir aşamaya işaret ediyor.” dedi.
Novak’ın bu ziyaretinde Sahel bölgesinde özellikle Batı destekli terörle mücadele bağlamında askeri işbirliğini geliştirmek, ekonomik kalkınmaya yönelik enerji, altyapı ve tarım sektörlerinde yatırım konuları ele alındı.